ခရစ္စမတ်နေ့က ကာဇက်စတန်မှာ ပြိုကျခဲ့တဲ့ အာ Azerbaijan Airlines လေယာဉ်ရဲ့ လေယာဉ်အမှုထမ်းတွေနဲ့ ကျန်ရစ်သူတွေက လေယာဉ်ပြိုကျခါနီးမှာ အနည်းဆုံး ပေါက်ကွဲသံတစ်ခု ကြားခဲ့ရတယ်လို့ ပြောကြပြီး ရုရှားရဲ့ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရေး ဒုံးပျံကြောင့် ဒီဘေးဒုက္ခကြီး ဖြစ်ရတယ်ဆိုတဲ့ သံသယတွေ ပိုမို တိုးပွားလာစေပါတယ်။
အာ Azerbaijan ကနေ ရုရှားကို ပျံသန်းနေတဲ့ Embraer 190 လေယာဉ်ဟာ မော်စကိုက ယူကရိန်းတိုက်ခိုက်ရေး ဒရုန်းတွေကို လေကြောင်း ကာကွယ်ရေးစနစ်တွေနဲ့ ထပ်ခါထပ်ခါ တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ နေရာကနေ လွှဲပြောင်းပျံသန်းပြီး ကာဇက်စတန်ရဲ့ Aktau မြို့အနီးမှာ ပြိုကျခဲ့တာပါ။ အနည်းဆုံး လူ ၃၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၂၉ ဦး ကျန်ရစ်ခဲ့ပါတယ်။
Flight J2-8243 လေယာဉ်ပေါ် ပါလာတဲ့ ခရီးသည်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Subhonkul Rakhimov က ဆေးရုံကနေ Reuters ကို ပေါက်ကွဲသံကြားပြီးနောက် ဆုတောင်းပြီး သေခါနီးလို့ ပြင်ဆင်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ ပေါက်ကွဲသံကြားပြီးနောက်…လေယာဉ်က ပြိုကွဲတော့မယ်လို့ ထင်ခဲ့တယ်” လို့ Rakhimov က ပြောပါတယ်။ “ လေယာဉ်ဟာ ဘယ်လိုမှမှားနေတယ်ဆိုတာ သိသာတယ်။ သူက တစ်ခုခု ပျက်စီးသွားသလိုပဲ။ သူက မူလလေယာဉ်မဟုတ်တော့ဘူး” လို့ ဆိုပါတယ်။
ကျန်ရစ်တဲ့ ခရီးသည် Vafa Shabanova က “ ကောင်းကင်မှာ ပေါက်ကွဲမှု နှစ်ခုရှိခဲ့ပြီး တစ်နာရီခွဲလောက်အကြာမှာ လေယာဉ်က မြေပြင်ပေါ် ပြိုကျခဲ့တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
နောက်ထပ် ကျန်ရစ်သူ Jerova Salihat က ဆေးရုံမှာ အင်တာဗျူးမှာ Associated Press ကို သူ့ခြေထောက်အနီးမှာ “ တစ်ခုခု ပေါက်ကွဲသွားတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
လေယာဉ်အမှုထမ်း Aydan Rahimli ကတော့ အသံတစ်ခုကြားပြီးနောက် အောက်စီဂျင် နှာခေါင်းစည်းတွေ အလိုအလျောက် ပွင့်လာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူက လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် Zulfugar Asadov ကို ပထမဦးစွာ ကူညီပေးဖို့ သွားခဲ့ပြီး နောက်ထပ် ပေါက်ကွဲသံတစ်ခု ထပ်ကြားခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
Asadov က အပြင်ကနေ လေယာဉ်ကို တစ်ခုခု လာရိုက်သလို အသံတွေ ကြားခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ခဏအကြာမှာ သူဟာ “ အနက်ရှိုင်းဆုံးဒဏ်ရာ” ခံခဲ့ရပြီး “ လက်မောင်းကို တစ်စုံတစ်ဦးက ချုံနဲ့ရိုက်သလို ပြဲသွားတယ်” လို့ ထပ်ပြောပါတယ်။ သူက လေယာဉ်အတွင်း အောက်စီဂျင် ဗူးပေါက်ကွဲတယ်ဆိုတဲ့ ကာဇက်အရာရှိတွေရဲ့ ပြောဆိုချက်ကို ငြင်းပယ်ပါတယ်။
Asadov က မြူမိုက်လို့ Grozny မှာ ဆင်းခွင့်မရတဲ့အတွက် ပို့လွှတ်သူက လေယာဉ်ကို လှည့်ပတ်ပျံသန်းခဲ့ပြီး အဲဒီအချိန်မှာ လေယာဉ်အပြင်ဘက်က ပေါက်ကွဲသံတွေ ကြားခဲ့ရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ လေယာဉ်မှူးနှစ်ဦးစလုံး ပြိုကျမှုမှာ သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
“ ပို့လွှတ်သူက လေယာဉ်ကို baru ကြွတင်ချိန်မှာ ဘယ်ဘက် တောင်ပံကနေ ပေါက်ကွဲသံ ကြားခဲ့တယ်။ ပေါက်ကွဲသံသုံးခုရှိတယ်” လို့ သူက Reuters ကို ပြောပါတယ်။
Flight J2-8243 ဟာ သူ့ရဲ့ ခရီးစဉ် လမ်းကြောင်းကနေ မိုင်ပေါင်းရာနဲ့ချီ လွဲချော်ပြီး Caspian Sea ရဲ့ အရှေ့ဘက်ကမ်းမှာ ပြိုကျခဲ့ပါတယ်။
ပြိုကျမှုရဲ့ ဗီဒီယိုမှာ လေယာဉ်က မြန်မြန် ဆင်းသက်ပြီး မီးလောင်ကျွမ်းပြီး ကမ်းခြေမှာ ပြိုကျသွားတာကို ပြသပြီး ထူထဲတဲ့ အနက်ရောင် မီးခိုးတွေ ထွက်လာတာကို Reuters က ဖော်ပြပါတယ်။ သွေးထွက်ပြီး ဒဏ်ရာရတဲ့ ခရီးသည်တွေဟာ လေယာဉ်ရဲ့ အပိုင်းအစ ကျန်ရစ်တဲ့နေရာကနေ လဲကျလာတာကို မြင်ရပါတယ်။ လေယာဉ်ရဲ့ အမြီးပိုင်းမှာ ပေါက်တွေကို တွေ့ရပါတယ်။
သောကြာနေ့မှာ White House National Security ပြောရေးဆိုခွင့်ရ John Kirby က ဒီလေယာဉ်ဟာ ရုရှား လေကြောင်း ကာကွယ်ရေးစနစ်ကြောင့် ပြိုကျတယ်ဆိုတဲ့ “ ဖြစ်နိုင်ချေကို ညွှန်ပြတဲ့” အစောပိုင်း အချက်အလက်တွေကို အမေရိကန်က တွေ့ရှိခဲ့တယ်လို့ သတင်းထောက်တွေကို ပြောပါတယ်။ သူက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု လုပ်ဆောင်နေတဲ့အတွက် အသေးစိတ် ပြောဆိုဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ပါတယ်။
အာ Azerbaijan ၀န်ကြီး Rashad Nabiyev ကလည်း ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနဲ့ ကျန်ရစ်သူတွေရဲ့ ပြောကြားချက်တွေကို ကိုးကားပြီး လေယာဉ်ကို လက်နက်နဲ့ တိုက်ခိုက်ခံရတယ်လို့ ထင်မြင်ပါတယ်။
အဲဒီ သေဆုံးမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အာ Azerbaijan ရဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုရဲ့ ကြိုတင်ရလဒ်တွေအရ လေယာဉ်ဟာ ရုရှား လေကြောင်း တိုက်ခိုက်ရေး ဒုံးပျံ ဒါမှမဟုတ် အဲဒီဒုံးပျံက ပြန်ပေါက်ကွဲတဲ့ ပြောင်းတွေကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့တယ်လို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အသိပေးခံရတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေက သိရှိရပါတယ်။
အာ Azerbaijan ရဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနဲ့ သိရှိသူတစ်ဦးက Reuters ကို အစောပိုင်းရလဒ်တွေအရ လေယာဉ်ဟာ ရုရှား Pantsir-S လေကြောင်း ကာကွယ်ရေးစနစ်ကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ လေယာဉ်က Grozny ကို ဆင်းသက်ဖို့ လုပ်နေချိန်မှာ လျှပ်စစ်စစ်ပွဲ စနစ်တွေက ဆက်သွယ်ရေးကို ပျက်ပြားစေခဲ့တယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ ဘယ်သူမှ သူတို့က ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လုပ်တယ်လို့ မပြောပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်ပျက်ခဲ့တဲ့အချက်အလက်တွေကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားရင် Baku က ရုရှားဘက်က အာ Azerbaijan လေယာဉ်ကို ပစ်ချခဲ့တယ်ဆိုတာ ၀န်ခံဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်” လို့ Reuters က ကိုးကားပြီး သူက ပြောပါတယ်။
Kremlin ပြောရေးဆိုခွင့်ရ Dmitry Peskov က လေယာဉ်ဟာ ရုရှား လေကြောင်း ကာကွယ်ရေးစနစ်ကြောင့် ထိခိုက်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ ပြောဆိုချက်တွေကို မှတ်ချက်ပေးဖို့ ငြင်းဆန်ပြီး လေယာဉ်ပြိုကျမှု အကြောင်းရင်းကို စုံစမ်းစစ်ဆေးသူတွေက ဆုံးဖြတ်မှာ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ရုရှားရဲ့ လေကြောင်း စောင့်ကြည့်ရေး အေဂျင်စီက သောကြာနေ့မှာ လေယာဉ်ဟာ မြူများပြီး ဒေသတွင်း အသိပေးချက် ရှိတဲ့အတွက် သူ့ရဲ့ မူလ ဦးတည်ရာ Chechnya ကနေ လမ်းကြောင်း ပြောင်းခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ အဲဒီအေဂျင်စီက လေယာဉ်မှူးကို ဆင်းသက်ဖို့ လေဆိပ်တွေ အခြား ပေးခဲ့ပေမယ့် ကာဇက်စတန်ရဲ့ Aktau ကို ရွေးချယ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
တစ်ဖက်တွင် Azerbaijan Airlines က ဒီဘေးဒုက္ခကြီး ဖြစ်ပြီးနောက် ရုရှား လေဆိပ် ၈ ခုကို ပျံသန်းမှု ခေတ္တရပ်နားထားပါတယ်။
လေကြောင်းလိုင်းက X ပေါ်မှာ ဒီဇင်ဘာ ၂၈ ရက်ကစပြီး Baku ကနေ ရုရှား လေဆိပ် ၈ ခုကို ပျံသန်းမှုတွေ ရပ်နားထားတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ အဲဒီကြေညာချက်ဟာ Baku နဲ့ ရုရှား လေဆိပ် နောက်ထပ် နှစ်ခုကြား ပျံသန်းမှုတွေ ယခင်က ရပ်နားခဲ့ပြီးနောက် ထွက်ပေါ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
’ Alex Nitzberg, Pilar Arias, Elizabeth Pritchett, Associated Press နဲ့ Reuters တို့က ဒီသတင်းဖော်ပြချက်ကို ပူးတွဲ ပါဝင်ရေးသားခဲ့ကြပါတယ်။