သမ္မတ Donald Trump က သမ္မတအိမ်ပြန်ရောက်လာတာကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အပြောင်းအလဲတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပေမယ့် အိန္ဒိယကတော့ သူ့ရဲ့ဒုတိယသက်တမ်းကို အများကြီး မျှော်လင့်ချက်ကြီးထားပါတယ်။ Trump သမ္မတအဖြစ် တာဝန်ယူပြီး တစ်ပတ်ကျော်ကျော်မှာပဲ အိန္ဒိယက သူ့ရဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ချဉ်းကပ်ပုံအပေါ် လိုက်လျောညီထွေ ဖြစ်အောင် ပြင်ဆင်ထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။
Trump နဲ့ အိန္ဒိယ ၀န်ကြီးချုပ် Narendra Modi တို့ဟာ တနင်္လာနေ့မှာ “ အကျိုးရှိတဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု” ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး “ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တိုးချဲ့ နက်ရှိုင်းစေရေး” ကို အဓိကထား ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
White House ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးဟာ နိုင်ငံရေးအရေးကိစ္စတွေနဲ့ နှစ်နိုင်ငံကြား ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ကိစ္စတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ Trump က အိန္ဒိယအနေနဲ့ အမေရိကန် ထုတ် လုံခြုံရေး ပစ္စည်းတွေ ပိုမိုဝယ်ယူဖို့ အလေးပေးပြောဆိုခဲ့ပြီး နှစ်နိုင်ငံကြား ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး လက်ချိုးညီအောင် ကူညီဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီဖုန်းခေါ်ဆိုမှုဟာ သူ တာဝန်ပြန်ယူပြီးနောက် ပြည်ပခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ပထမဆုံး ခေါ်ဆိုတဲ့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှုတွေထဲက တစ်ခုလို့ ယုံကြည်ရပါတယ်။
“Trump တာဝန်ယူပြီးနောက် အမေရိကန်-အိန္ဒိယ ဆက်ဆံရေးအတွက် မျှော်လင့်ချက်တွေ မြင့်မားနေပါတယ်။ သူတို့နှစ်ဦးဟာ ကမ္ဘာ့အမြင်နဲ့ အုပ်ချုပ်မှု ပုံစံတူတဲ့အတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ ဆက်ဆံရေး ရှိပါတယ်” လို့ Wilson Center ရဲ့ South Asia Institute ညွှန်ကြားရေးမှူး Michael Kugelman က Digital ကို ပြောပါတယ်။
Modi ဟာ Trump နဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ဆက်ဆံရေးနဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု ရှိပါတယ်။ “ ကျွန်တော်တို့နဲ့ အိန္ဒိယ ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်ပါတယ်” လို့ Modi နဲ့ ဖုန်းပြောပြီးနောက် Trump က Air Force One ပေါ်က သတင်းထောက်တွေကို ပြောပါတယ်။
၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ Modi က သူ့မွေးရပ် Gujurat ပြည်နယ်မှာ Trump အတွက် ပွဲကြီး ကျင်းပပေးခဲ့ပြီး ခေါင်းဆောင်နှစ်ဦးစလုံးဟာ လူ ၁၁၀,၀၀၀ ကျော်ရှေ့မှာ တစ်ယောက်ကို တစ်ယောက် ချီးကျူးစကား ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ တစ်နှစ်အလိုတုန်းက Trump က Modi ကို လူအုပ်ကြီး စုရုံးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်အတွက် Texas မှာ ပူးတွဲ လှုံ့ဆော်ရေး စည်းဝေးပွဲမှာ Elvis Presley နဲ့ တင်စားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Trump ရဲ့ လူဝင်မှုကြီး ကန့်သတ်မှုက အိန္ဒိယ တွေအတွက် စိုးရိမ်စရာတွေ ဖြစ်ပေါ်စေပါတယ်။
Pew Research Center ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ အိန္ဒိယဟာ အမေရိကန်ကို တရားမဝင် လူဝင်မှု ပို့လွှတ်တဲ့ နိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အထိ အမေရိကန်မှာ တရားမဝင် နေထိုင်တဲ့ အိန္ဒိယ လူဦးရေ ခန့်မှန်းခြေ ၇၂၅,၀၀၀ ရှိပါတယ်။ ထို့အပြင် Customs and Border Patrol က ၂၀၂၄ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာတင် အိန္ဒိယ နိုင်ငံသား ၉၀,၅၀၀ နီးပါးကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ လူဝင်မှုကိစ္စ စိုးရိမ်မှုဟာ အိန္ဒိယ လူမျိုးတွေအတွက် အများဆုံး တရားဝင် လူဝင်မှု နည်းလမ်းတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ H-1B visa တွေဟာ Trump ထောက်ခံသူတွေကြားမှာ အငြင်းပွားစရာ ကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်လာခြင်းကြောင့် ပိုမို ပြင်းထန်လာပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တနင်္လာနေ့မှာ Trump က လူဝင်မှုကိစ္စ စိုးရိမ်မှုတွေကို တွန်းလှန်ပြီး အိန္ဒိယက “ မှန်ကန်တာကို လုပ်မယ်” လို့ ယုံကြည်ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။
ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဟာ အမေရိကန်-အိန္ဒိယ ဆက်ဆံရေးကို ထိခိုက်နိုင်တဲ့ နောက်ထပ် အငြင်းပွားစရာ တစ်ခု ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
Trump က Modi နဲ့ ဖုန်းပြောပြီး တစ်ရက်အကြာမှာပဲ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နဲ့ ဘရာဇီး တို့ကို “ ကြီးမားတဲ့ တာရှည်တဲ့ ကုန်သွယ်ခွန် ချမှတ်သူ” တွေလို့ ပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။ Florida မှာ House Republicans တွေနဲ့ ပြောဆိုရာမှာ Trump က ဒီနိုင်ငံတွေဟာ အမေရိကန်ကို ကုန်သွယ်ခွန်မြင့်မားစွာ ချမှတ်ခြင်းဖြင့် ထိခိုက်စေကြောင်း အလေးပေး ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ သူက ဒီနိုင်ငံတွေကို ပစ်မှတ်ထားဖို့ စီမံကိန်းတွေကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး “ ကျွန်တော်တို့က အမေရိကန်ကို ဦးစားပေးမှာ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဒါမျိုး ထပ်မဖြစ်အောင် ကျွန်တော်တို့ တားဆီးမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
Trump က သူ့ရဲ့ သမ္မတ လောင်း ကာလတလျှောက်လုံး တင်သွင်း ကုန်ပစ္စည်းတွေအပေါ် ကုန်သွယ်ခွန်မြင့်မားစွာ ချမှတ်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယကို “ အလွန် ပြင်းထန်တဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူ” လို့ ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ ပထမသက်တမ်းမှာ Trump က ကုန်သွယ်ရေးအငြင်းပွားမှုတွေကြားမှာ အိန္ဒိယကို “ ကုန်သွယ်ခွန် ဘုရင်” လို့ ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ သူက အိန္ဒိယရဲ့ အထူး ကုန်သွယ်ရေး အခွင့်အရေးတွေကို ပယ်ဖျက်ခဲ့ပါတယ်။ လက်တုန့်ပြန်တဲ့အနေနဲ့ အိန္ဒိယက အမေရိကန် ကုန်ပစ္စည်း နှစ်ဆယ်ကျော်ကျော် အပေါ် ကုန်သွယ်ခွန် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့အဆင့်မြင့်လာတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုအနေနဲ့ အိန္ဒိယဟာ အမေရိကန်နဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဆက်ဆံရေး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ချင်ပြီး အထူးသဖြင့် Trump ရဲ့ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ခွန် ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Trump က နိုင်ငံတကာ တင်သွင်းပစ္စည်း အားလုံးအပေါ် ၁၀% ဒါမှမဟုတ် ၂၀% တသမတ်တည်း ကုန်သွယ်ခွန် ချမှတ်ဖို့ တင်ပြခဲ့ပြီး အိန္ဒိယကလည်း ကျော်လွှားလို့ မရပါဘူး။ ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး ငါးမြောက်ကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယဟာ အမေရိကန်နဲ့ နှစ်နိုင်ငံကြား ကုန်သွယ်ရေး တိုးတက်အောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ ကြိုးစားပြီး တရုတ်ပေါ် မှီခိုမှုကို လျှော့ချဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ ဒီနိုင်ငံနှစ်ခုဟာ အိန္ဒိယရဲ့ ထိပ်တန်း ကုန်သွယ်ရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
လတ်တလော တရားရုံး စွပ်စွဲချက်တွေကလည်း အိန္ဒိယနဲ့ အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးကို စမ်းသပ်ခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က အမေရိကန် တရားလိုတွေက အမေရိကန် နိုင်ငံသားတစ်ဦးကို အမေရိကန် နယ်မြေမှာ လုပ်ကြံဖို့ ကြံစည်တယ်လို့ ဆိုကာ အိန္ဒိယ အစိုးရ အေးဂျင့်တွေကို တရားစွဲခဲ့ပါတယ်။ လအနည်းငယ်အကြာမှာ တရားရေးဌာနက အိန္ဒိယ ထိပ်တန်း လုပ်ငန်းရှင် Gautam Adani ကို လိမ်လည်မှုနဲ့ လာဘ်စားမှု တွေနဲ့ တရားစွဲခဲ့ပါတယ်။ ဒီစိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိနေပေမယ့် နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေး ဆက်လက်တည်ရှိနေပါတယ်။
“အမှန်တကယ် စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိလာမှာ သေချာပါတယ်။ Biden အစိုးရက ဆက်ခံလာတဲ့ စိန်ခေါ်မှုတွေ – ဥပမာ New York မှာ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှု ကြံစည်မှုမှာ အိန္ဒိယ အစိုးရ ပါဝင်တယ်လို့ စွပ်စွဲတဲ့ တရားရေးဌာန စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု နဲ့ ကုန်သွယ်ရေးလို စိန်ခေါ်မှု အသစ်တွေ” လို့ Kugelman က ရှင်းပြပါတယ်။ “ ဒါပေမယ့် New Delhi ရဲ့ လတ်တလော လက္ခဏာတွေက တင်းမာမှု အန္တရာယ်ကို လျော့ချဖို့ ကြိုတင် လုပ်ဆောင်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားတယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ မြင်နိုင်ပါတယ်။”
Trump တာဝန်ယူပြီး နောက်ပိုင်းရက်တွေအတွင်း အိန္ဒိယက ကုန်သွယ်ခွန် လျှော့ချဖို့၊ တရားမဝင် အိန္ဒိယ လူမျိုးတွေကို ပြန်ပို့ဖို့နဲ့ ရုရှားကနေ တင်သွင်းတာ လျှော့ချဖို့ အမေရိကန် ဆီ ပိုမို တင်သွင်းဖို့ လုပ်ဆောင်မယ်လို့ ပြောပါတယ်။
အိန္ဒိယက အမေရိကန်နဲ့ ကာကွယ်ရေး၊ နည်းပညာနဲ့ ကုန်သွယ်ရေး ဆက်ဆံရေးကို တိုးမြှင့်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေချိန်မှာ Trump ရဲ့ “ America First” အုပ်ချုပ်မှုကို တခြားသူတွေထက် ပိုကောင်းတဲ့ အနေအထားမှာ ရှိတယ်လို့ ယုံကြည်မှု ပြသနေပါတယ်။ “ ကျွန်တော်သိတာက ဒီနေ့ နိုင်ငံအများစုဟာ အမေရိကန်ကို စိုးရိမ်နေကြတယ်၊ ဒါကို တည်တည်တင်းတင်း ပြောရမယ်။ ကျွန်တော်တို့က ဒီထဲမှာ မပါဘူး” လို့ နိုဝင်ဘာ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ရက်အနည်းငယ်အကြာမှာ အိန္ဒိယ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါက်တာ S Jaishankar က ပြောပါတယ်။
ဝါရှင်တန်က အိန္ဒိယကို ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံအဖြစ် တရုတ်ရဲ့ တိုးတက်လာတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ခုခံကြည်တဲ့ နိုင်ငံအဖြစ် မြင်ပါတယ်။ ထို့အပြင် Trump က Modi ရဲ့ မူဝါဒတွေကို အများကြီး စိုးရိမ်မနေပါဘူး။ ဒီမူဝါဒတွေကို ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင် အများစုက ပြဿနာရှိတယ်လို့ သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ နှစ်ဦးစလုံးဟာ ပုံစံနဲ့ စကားပြောပုံ တူညီကြပြီး အထူးသဖြင့် နိုင်ငံရေး ဂုဏ်သိက္ခာနဲ့ ပတ်သက်လာရင် ဖြစ်ပါတယ်။
Kugelman က Digital ကို “ အမေရိကန်နဲ့ အိန္ဒိယဟာ တရုတ်ကို တွန်းလှန်ရေး အဓိက ပါဝင်တဲ့ မူဝါဒနဲ့ ဗျူဟာ တူညီမှုတွေ အများအပြား ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
Trump ရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးမှာ ထင်ရှားတဲ့ အိန္ဒိယ-အမေရိကန် တွေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ သူ့ရဲ့ FBI ညွှန်ကြားရေးမှူး လောင်း Christopher Wray က ဒီတပတ်မှာ အရေးပါတဲ့ လွှတ်တော် အတည်ပြု ကြားနာပွဲ တက်ရောက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အတည်ပြုခံရရင် သူဟာ FBI ရဲ့ ပထမဆုံး အိန္ဒိယ အမေရိကန် ခေါင်းဆောင် ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်သလို အသက်အငယ်ဆုံး ညွှန်ကြားရေးမှူးလည်း ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Trump က ဒေါက်တာ Jay Bhattacharya ကို National Institutes of Health ညွှန်ကြားရေးမှူးအဖြစ်နဲ့ Harmeet K. Dhillon ကို ပြည်သူ့အခွင့်အရေး အကြံပေးအဖြစ်လည်း ရွေးချယ်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၂４ သမ္မတ လောင်းဟောင်း Vivek Ramaswamy နဲ့ AI လုပ်ငန်း နည်းပညာအကြံပေး Sriram Krishnan တို့လို တခြားသူတွေက အုပ်ချုပ်ရေးမှာ အရေးပါတဲ့ အကြံပေး တာဝန်တွေ ထမ်းဆောင်နေပါပြီ။ သူတို့က အိန္ဒိယ လူမျိုး လူဝင်များအတွက် မျှော်လင့်ချက်တွေ ပေးခဲ့ပေမယ့် ပထမမျိုးဆက် အိန္ဒိယ လူမျိုး Krishnan က MAGA လှုပ်ရှားမှုရဲ့ အဓိက ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက် ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ထို့အပြင် ကက်ဘိနက် ၀န်ကြီး မဟုတ်သော်လည်း ဒုတိယသမ္မတ JD Vance ရဲ့ ဇနီး Usha ဟာ အိန္ဒိယ မျိုးနွယ် ဒုတိယ သူဌေးမ ဖြစ်လာပါတယ်။
အိန္ဒိယဟာ Trump ဦးဆောင်တဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ဖို့ မျှော်လင့်ချက် ရှိနေဆဲဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့မြင်ကွင်းမှာ သူ့ရဲ့ ဗျူဟာ စိတ်ဝင်စားမှုကို တိုးမြှင့်ဖို့ အခွင့်အရေးအဖြစ် မြင်ပါတယ်။ Modi ဟာ လာမယ့် လမှာ Trump နဲ့ တွေ့ဆုံဖို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ Trump က ဒီနှစ် အတွင်းမှာ New Delhi က ကျင်းပမယ့် ပွဲတစ်ခုကို တက်ရောက်ဖို့ အိန္ဒိယကို သွားရောက်ဖို့ မျှော်လင့်ထားပါတယ်။
“ အိန္ဒိယဟာ သူ့ရဲ့ လူမျိုးရေး အစိုးရနဲ့ တက်လာတဲ့ တန်ခိုးရှိတဲ့ နိုင်ငံအဖြစ် ယုံကြည်မှု ခိုင်မာမှုနဲ့ အမေရိကန်ကို လျှော့ချဖို့ စဉ်းစားဖို့ စိတ်ပြောင်းလဲမှုကို လျင်မြန်စွာ နဲ့ ထင်ရှားစွာ ಒಪ್ಪကြောင်း ကြေညာလာတာက Trump ရဲ့ ဒုတိယ သမ္မတ အုပ်ချုပ်ရေးမှာ ဝါရှင်တန်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဘယ်လောက် လိုချင်လဲဆိုတာကို အများကြီး ပြောပြနေတယ်” လို့ Kugelman က ပြောပါတယ်။
“ `