ကုလသမဂ္ဂ ကော်မရှင်က အငြင်းပွားဖွယ် အစီရင်ခံစာတွင် အစ္စရေးကို ‘မျိုးဖြုတ်သတ်ဖြတ်မှု’ ဖြင့် စွပ်စွဲ

(SeaPRwire) –   မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အစီရင်ခံစာတစ်စောင်တွင် အစ္စရေးနိုင်ငံသည် “ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇ၀တ်မှု” ကျူးလွန်ခဲ့ပြီး ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်များကို တားဆီးပိတ်ပင်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံထားရသည်။

သိမ်းပိုက်ထားသော ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေ၊ အရှေ့ဂျေရုဆလင်နှင့် အစ္စရေးအပါအဝင် ကုလသမဂ္ဂ လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတကာ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ကော်မရှင် (COI) က ပြင်းထန်သော ၁၉ မျက်နှာပါ အစီရင်ခံစာတစ်စောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

အစီရင်ခံစာ အကျဉ်းချုပ်တွင် COI က “ ပညာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများ၊ ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နေရာများအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး ဥပဒေ၊ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ဥပဒေနှင့် ဖြစ်နိုင်သော နိုင်ငံတကာ ရာဇ၀တ်မှုများ ချိုးဖောက်မှုများကို စစ်ဆေးသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် COI သည် ပါလက်စတိုင်းအာဏာပိုင်များထက် အစ္စရေးအပေါ် ပိုမိုပြင်းထန်ပုံရသည်။

၎င်း၏ နိဂုံးချုပ်တွင် COI က အစ္စရေးအတွက် အကြံပြုချက် ၁၃ ခု၊ “ ဂါဇာရှိ အမှန်တကယ် အာဏာပိုင်များ” အတွက် နှစ်ခု၊ “ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံအစိုးရ” အတွက် နှစ်ခုနှင့် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံအားလုံးအတွက် နှစ်ခုတို့ကို ပေးထားသည်။

အဆိုပါ အစီရင်ခံစာသည် အမေရိကန်မစ်ရှင်နှင့် ဥပဒေရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူများက ၎င်း၏ အကြောင်းအရာနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုများ ဖော်ပြခြင်းကြောင့် အငြင်းပွားဖွယ်ရာများ ဖြစ်ပေါ်နေပြီဖြစ်သည်။

“ ဒီ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ လွတ်လပ်မှုမရှိတဲ့ တရားရုံးက ထုတ်ပြန်တဲ့ နောက်ဆုံး အစီရင်ခံစာဟာ ကုလသမဂ္ဂက ကမ္ဘာ့အနှံ့ ဖြန့်ဝေနေတဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဂျူးဝါဒနဲ့ အကြမ်းဖက်မှု လှုံ့ဆော်မှုတွေရဲ့ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ညွှန်ပြချက်တစ်ခုပါပဲ” ဟု Touro Institute on Human Rights and the Holocaust ၏ ဒါရိုက်တာနှင့် Human Rights Voices ၏ ဥက္ကဋ္ဌ Anne Bayefsky က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

အစ္စရေးအပေါ် စွပ်စွဲထားသည့် အရာများစွာထဲမှ အဆိုးရွားဆုံးအချို့မှာ အစ္စရေးက ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်များကို ကန့်သတ်နေသည်ဟု ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်များဖြစ်ပြီး ဂျေရုဆလင်ရှိ ဘာသာရေး အထွတ်အမြတ်နေရာများကို ထိန်းချုပ်ထားခြင်းကို ဖော်ပြထားသည်။ COI က ၎င်း၏ အစီရင်ခံစာတွင် ပါလက်စတိုင်း ဘာသာရေး ဝတ်ပြုသူများသည် “ လုံခြုံရေး စစ်ဆေးမှုများ၊ စစ်ဆေးရေးဂိတ်များ၊ နှောင့်ယှက်မှုများနှင့် တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးမြှင့်ခံရကြောင်း” နှင့် “ အသက်၊ ကျား/မ နှင့် နေရပ်လိပ်စာတို့နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော စံနှုန်းများကို အစ္စရေး အာဏာပိုင်များက Temple Mount သို့ မည်သည့် ပါလက်စတိုင်းများကို ဝင်ခွင့်ပြုမည်ကို ကန့်သတ်ရန် အသုံးပြုခဲ့ကြောင်း” ဖော်ပြထားသည်။ ကော်မရှင်က အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နောက်ပိုင်းတွင် ဗလီတစ်ခု၌ ဟောပြောခဲ့သည့် “ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်” တစ်ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ကြောင်းလည်း ပြောကြားခဲ့ပြီး မည်သည့်အရာ ပြောကြားခဲ့သည်ကိုမူ ရှင်းပြခြင်းမရှိပေ။

ထို့အပြင် ကော်မရှင်က “ အစွန်းရောက် ဂျူးများနှင့် လက်ယာယိမ်း နိုင်ငံရေးသမားများ” ကို “ ရဲများ အစောင့်အရှောက်ဖြင့် အကြိမ်များစွာ ထိုနေရာသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်၊ ဆုတောင်းခွင့်နှင့် ပဋိပက္ခများ ဖန်တီးခွင့်” ပေးခဲ့သည်ဟုလည်း တိုင်ကြားခဲ့သည်။ ဂျူးဘာသာဝင်များ ဆုတောင်းခြင်းကို ကြာရှည်စွာ တားမြစ်ထားသော်လည်း COI သည် ၎င်းတို့၏ ဆုတောင်းခွင့်ကို တားမြစ်ခြင်းထက် ဂျူးများ ဆုတောင်းခြင်းကို ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ပြဿနာရှာပုံရပြီး ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့် ကန့်သတ်ချက်များကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချသည်ဟု ဆိုသည်။

“ သူတို့က ဂျူးတွေဟာ ဘာသာရေးနေရာတွေကနေ ဂျူးမဟုတ်တဲ့သူတွေကို ကန့်သတ်ထားတယ်လို့ ပြောပေမယ့် အမှန်တကယ်ကတော့ အဲဒါနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပါပဲ။ ခရစ်ယာန်တွေ၊ မွတ်စလင်တွေနဲ့ ဂျူးတွေအတွက် ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို အစ္စရေး တစ်နိုင်ငံတည်းကသာ ကာကွယ်ပေးတာပါ။ ဂျူးတွေကို နှစ်ပေါင်း ရာချီပြီး တားမြစ်ခဲ့ပြီး ဂျူးဘာသာရေး နေရာတွေကို ပါလက်စတိုင်း အာရပ်တွေက စနစ်တကျ ဖျက်ဆီးခဲ့တာပါ” ဟု Bayefsky က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

Digital မှ မှတ်ချက်တောင်းခံမှုအပေါ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် “ ဤ COI ၏ အကန့်အသတ်မဲ့ပြီး မှုန်ဝါးစွာ သတ်မှတ်ထားသော လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ကြောင်း” နှင့် “ ၎င်း၏ ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ချဉ်းကပ်ပုံနှင့် ပတ်သက်၍ ကျွန်ုပ်တို့၏ သံသယများကြောင့် လက်ရှိပဋိပက္ခကို စုံစမ်းစစ်ဆေးရာတွင် ၎င်း၏ ပါဝင်မှုကို ထောက်ခံခြင်းမရှိကြောင်း” ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောရရင် ဒီပဋိပက္ခမှာ ပါလက်စတိုင်းတွေဟာ ဆိုးရွားတဲ့ အခြေအနေကို ဖြတ်သန်းနေရပြီး အဲဒါရဲ့ အများစုက Hamas က သူတို့ကို မဖြစ်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာ ထားခဲ့လို့ပါပဲ။ အစ္စရေးမှာ Hamas ကို တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိတယ်ဆိုတာ ကျွန်ုပ်တို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောထားသလို အရပ်သားတွေကို ကာကွယ်ဖို့အတွက် ဖြစ်နိုင်သမျှ ကြိုတင်ကာကွယ်မှုတိုင်းကို အစ္စရေးက လုပ်ဆောင်ရမယ်ဆိုတာကိုလည်း ကျွန်ုပ်တို့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောထားပါတယ်” ဟု ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

အစီရင်ခံစာ၏ အခြားတစ်နေရာတွင် COI က အနီးအရှေ့ဒေသရှိ ပါလက်စတိုင်းဒုက္ခသည်များအတွက် ကုလသမဂ္ဂကယ်ဆယ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းအဖွဲ့ (UNRWA) က ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်မှ ၂၀၂၄ ခုနှစ် မတ်လ ၁၅ ရက်အထိ “ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသည့် နှစ်ဖက်စလုံး” က ၎င်း၏ ကျောင်းများကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခဲ့သည့် ဖြစ်ရပ် ၄၂ ခုကို မှတ်တမ်းတင်ထားကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

Hamas က ၎င်း၏ ကျောင်းများကို အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ရှိ/မရှိနှင့် ပတ်သက်၍ Digital မှ မှတ်ချက်နှင့် ရှင်းလင်းချက် တောင်းခံမှုအပေါ် UNRWA က “ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသည့် မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းမဆို” ၎င်း၏ အဆောက်အအုံများကို “ စစ်ရေး သို့မဟုတ် တိုက်ခိုက်ရေး ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုခြင်း” ကို ရှုတ်ချကြောင်း ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

“ စစ်ပွဲစတင်ကတည်းက ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အအုံတွေကို ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေတဲ့ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းကမှ စစ်ရေး သို့မဟုတ် တိုက်ခိုက်ရေး ရည်ရွယ်ချက်တွေအတွက် အသုံးပြုခြင်းကို ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ အသက်အိုးအိမ်စည်းစိမ်နဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို ထင်ပေါ်စွာ လျစ်လျူရှုမှုအတွက် လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုတွေအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ ထပ်ခါတလဲလဲ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်” ဟု UNRWA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေတဲ့ ပါတီအားလုံးကို ကုလသမဂ္ဂ အဆောက်အအုံတွေရဲ့ သန့်ရှင်းမှုနဲ့ ကြားနေမှုတို့ကို လေးစားလိုက်နာဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ ထပ်လောင်းတောင်းဆိုပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

Hamas က ၎င်း၏ အဆောက်အအုံများကို အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ရှိ/မရှိကို UNRWA က တိုက်ရိုက် မဖြေရှင်းခဲ့သော်လည်း ကော်မရှင်က အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များသည် “ ပညာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများကို အများဆုံး ထိခိုက်ပျက်စီးစေခဲ့သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ ကော်မရှင်က Hamas သည် ဤကျောင်းများမှတစ်ဆင့် လှုပ်ရှားခဲ့သည်ဆိုသော အစ္စရေး၏ စွပ်စွဲချက်ကို ဖော်ပြထားသော်လည်း အဆိုပါ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းက ထိုစွပ်စွဲချက်ကို “ ငြင်းဆိုခဲ့သည်” ဟုလည်း ပြောကြားထားသည်။

ကော်မရှင်၏ အစ္စရေးအတွက် အကြံပြုချက်များတွင် ဂျေရုဆလင်အား “ ပညာရေးဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ နေရာများကို စစ်ရေး ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုခြင်းကို ရပ်တန့်ရန်” တောင်းဆိုထားသည်။ ၎င်းက “ ဂါဇာရှိ အမှန်တကယ် အာဏာပိုင်များ” — Hamas — အား “ အရပ်ဘက် အရာဝတ္ထုများကို စစ်ရေး ရည်ရွယ်ချက်များအတွက် အသုံးပြုခြင်းကို ရပ်တန့်ရန်” လည်း အကြံပြုထားသည်။

ကော်မရှင်သည် “ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ၏ သားကောင်များအတွက် ထိရောက်သော၊ လုံလောက်သော၊ ချက်ချင်း ကုစားမှုများ ပေးဆောင်ရန်၊ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူ မိသားစုဝင်များအပါအဝင်” ဟုလည်း တောင်းဆိုထားသော်လည်း အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ကျူးလွန်ခဲ့သော ရာဇ၀တ်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိသူများကိုမူ ထိုသို့သော တောင်းဆိုမှုမျိုး မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။