ကုလသမဂ္ဂ – သမ္မတက သူ့ရဲ့ တာဝန်ထမ်းဆောင်ရက် ပထမအပတ်အနည်းငယ်အတွင်း နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ အကြီးအကျယ် ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ခဲ့ပြီး ထင်ရှားတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်များအတွက် ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် လုပ်ငန်းများ အေဂျင်စီ (UNRWA) ကို အမေရိကန်ရဲ့ ရန်ပုံငွေ ဖြတ်တောက်ခဲ့တာ ပါဝင်ပါတယ်။ UNRWA ဟာ ကြာရှည်စွာ တရားခံတွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်လို့ စွပ်စွဲခံရပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်က သတ်ဖြတ်မှုနဲ့ စတင်ခဲ့တဲ့ အစ္စရေး-ဟမာစ် စစ်ပွဲအတွင်း စွပ်စွဲမှုတွေ ပိုပြင်းထန်လာခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတဟောင်း Joe Biden က စစ်ပွဲစတင်ပြီး လအနည်းငယ်အကြာ ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှာ UNRWA ကို အမေရိကန်ရဲ့ ရန်ပုံငွေ ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး အစ္စရေးနိုင်ငံက ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီဝင်တွေဟာ ဟမာစ်ရဲ့ ကြမ်းကြုတ်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေမှာ ပါဝင်တယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Hillel Neuer က အမေရိကန်ပြည်သူတွေ သိဖို့လိုတာက UNRWA လို ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီအချို့ဟာ “အလှူရှေ့ဆောင် ကောင်းမြတ်တဲ့ ရည်ရွယ်ချက်” တွေနဲ့ တည်ထောင်ခဲ့ပေမယ့် “အစကတည်းက ဖြစ်သင့်တဲ့ အရာနဲ့ လုံးဝဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်လာခဲ့တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
UNRWA ကို ၁၉၄၉ ခုနှစ်မှာ “ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်တွေအတွက် တိုက်ရိုက်ကယ်ဆယ်ရေးနဲ့ လုပ်ငန်းစီမံချက်တွေ လုပ်ဆောင်ဖို့” တည်ထောင်ခဲ့တယ်လို့ အေဂျင်စီရဲ့ ၀က်ဘ်ဆိုဒ်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ သို့သော် Neuer က ပါလက်စတိုင်းတွေရဲ့ ဒုက္ခသည် အခြေအနေကို ငြင်းဆိုပြီး သမ္မတ Trump ရဲ့ ပူးတွဲ သိမ်းပိုက်မှု က “ဝှက်ထားတဲ့ အမှန်တရား” ကို ဖော်ထုတ်ပေးခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
Neuer က UNRWA ထောက်ခံသူတွေနဲ့ သမ္မတရဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်ကို ဆန့်ကျင်သူတွေက Trump ကို “သူတို့ [ပါလက်စတိုင်းတွေ] ကို သူတို့ရဲ့ အိမ်တွေနဲ့ မြေတွေကနေ နှင်ထုတ်တယ်” လို့ စွပ်စွဲကြတယ်လို့ ထောက်ပြပြီး “သူတို့ဟာ ဒုက္ခသည်တွေ မဟုတ်ဘူး” ဆိုတာကို ဆိုလိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂက “ပါလက်စတိုင်း နိုင်ငံတော်” ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ Gaza ဟာ ဒီဝေဖန်မှုအရ သူတို့ရဲ့ အိမ်ဖြစ်လာမှာဖြစ်ပြီး ဒုက္ခသည် အခြေအနေကို ပယ်ချလိုက်တာပါ။
သို့သော် UNRWA ရဲ့ ပြသနာတွေဟာ သိသာထင်ရှားတဲ့ သတ်မှတ်ချက်တွေထက် ကျော်လွန်နေပါတယ်။ Neuer က Digital ကို အေဂျင်စီဟာ “အကြမ်းဖက်မှုကို ထောက်ခံတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေကို စနစ်တကျ ခန့်ထားခဲ့တယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ သူက UNRWA က လည်ပတ်တဲ့ ကျောင်းတစ်ကျောင်းရဲ့ ကျောင်းအုပ် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ Fathi al-Sharif နဲ့ လက်ဘနွန်မှာရှိတဲ့ အေဂျင်စီရဲ့ ဆရာအသင်း တို့ကို ထောက်ပြပါတယ်။
“ UNRWA ရဲ့ ပညာရေးစနစ် ခေါင်းဆောင်၊ ဆရာ၊ ကျောင်းအုပ်နဲ့ လက်ဘနွန်မှာရှိတဲ့ ဆရာ ၂၀၀၀ ကျော်ရဲ့ ဆရာအသင်း ခေါင်းဆောင်က Fathi al-Sharif ဆိုတဲ့ လူဖြစ်ပြီး… သူက လက်ဘနွန်မှာရှိတဲ့ ဟမာစ်ရဲ့ ခေါင်းဆောင်ပါ” လို့ Neuer က ပြောပြီး အမေရိကန် အခွန်ခွန်ဆောင်တွေရဲ့ ငွေက al-Sharif နဲ့ “ သူကြီးကြပ်တဲ့ ပညာရေးစနစ်တစ်ခုလုံး” ကို ရန်ပုံငွေ ထောက်ပံ့ခဲ့တယ်လို့ ထပ်ပြောပါတယ်။
Gaza မှာရှိတဲ့ “ဒေသခံဝန်ထမ်းအသင်း” ရဲ့ ခေါင်းဆောင်ဟောင်း Suhail al-Hindi အမှုမှာ UNRWA က သူ့ကို “ ဟမာစ်နဲ့ နိုင်ငံရေးရာထူး ရွေးချယ်ခံရတယ်” လို့ ကြေညာပြီးနောက် တာဝန်မှ တားမြစ်ပြီး ထုတ်ပယ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
မှတ်ချက်ပေးဖို့ တောင်းဆိုမှုအပေါ် UNRWA က Digital ကို “ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ စစ်သွေးကြွ သို့မဟုတ် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေမှာ ပါဝင်တာကို တားမြစ်ထားတယ်။ ကုလသမဂ္ဂကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု သို့မဟုတ် 폭력을 조장하는 집단에 참여하는 것은 중립 원칙을 위반하며 UNRWA가 난민들에게 서비스와 보호를 제공하는 능력을 심각하게 위태롭게 합니다.” လို့ ပြောပါတယ်။
UNRWA က al-Hindi ရဲ့ အမှုကို တိတိကျကျ ထောက်ပြပြီး “Gaza မှာ ဟမာစ် နိုင်ငံရေးရာထူး အသစ်ရွေးချယ်ခံရသူတွေ စာရင်းမှာ ပါတဲ့ နောက်ထပ် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကိုလည်း ထုတ်ပယ်ခဲ့တယ်” လို့ သတိပြုပါတယ်။
ဝေဖန်သူတွေရဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ Neuer က Digital ကို အစ္စရေးဟာ UNRWA ကို ပိတ်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပြီး ယုဒသတို့ နိုင်ငံက ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေနောက်ပိုင်းမှာ အေဂျင်စီကို “အဆင်ပြေတယ်” လို့ ယူဆခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သို့သော် Neuer က အေဂျင်စီအပေါ် အစ္စရေးရဲ့ အမြင်ဟာ ဟမာစ်ရဲ့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက် တိုက်ခိုက်မှုတွေ ကြောင့် အထူးသဖြင့် ပြောင်းလဲသွားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှာ UNRWA ကော်မရှင်နာ-အထွေထွေ Philippe Lazzarini က ဟမာစ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခံရတဲ့ ဝန်ထမ်းတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပြီး သူက လည်း ကြွေးကြော်ခဲ့ပါတယ်။ UNRWA က Digital ကို “ပုဂ္ဂိုလ်တွေဟာ UNRWA ဝန်ထမ်းတွေ ဖြစ်တယ်ဆိုတာ သိရှိပြီးနောက်” Lazzarini က သူတို့ရဲ့ ခန့်အပ်မှုတွေကို “ချက်ချင်း” ပြုတ်ပယ်ခဲ့တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ လကုန်ပိုင်းမှာ အစ္စရေး ကုလသမဂ္ဂ သံအမတ် Danny Danon က ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် António Guterres ကို UNRWA ဟာ ယေရုရှလင်မှာ လည်ပတ်တာ ရပ်တန့်ပြီး သူတို့ရဲ့ အဆောက်အအုံတွေ ဖယ်ရှားရမယ်လို့ အစ္စရေးရဲ့ တောင်းဆိုမှုကို တရားဝင် သတင်းပို့ခဲ့ပါတယ်။
“ ကုလသမဂ္ဂနဲ့ ကောင်းမွန်တဲ့ ယုံကြည်မှုနဲ့ ဆက်ဆံရေး လအတော်ကြာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး UNRWA ကို နှစ်ပေါင်းများစွာ တင်ပြခဲ့တဲ့ တိုင်ကြားချက်တွေဟာ ထင်ရှားတဲ့ လျစ်လျူရှုမှုနဲ့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး ပြန်လည်ပြုပြင်လို့ မရတော့တဲ့အထိ ကြားနေမှုနဲ့ ကင်းလွတ်မှုဆိုတဲ့ သူ့ရဲ့ အခြေခံ တာဝန်ကို ချိုးဖောက်ခဲ့တယ်” လို့ Danon က စာမှာ ရေးသားထားပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ လက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကြေညာချက်မှာ UNRWA ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Jonathan Fowler က အစ္စရေးနိုင်ငံက ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ ပြဌာန်းခဲ့တဲ့ ဥပဒေတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ပြီး ယုဒသတို့ နိုင်ငံက UNRWA ဝန်ထမ်းတွေရဲ့ ဗီဇာ သက်တမ်းတိုတောင်းတာဟာ “နှင်ထုတ်တာနဲ့ တူတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ သို့သော် “ UNRWA က ဆက်လက်နေထိုင်ပြီး လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ဖို့ လုံးဝ ကတိကဝတ် ပြုထားတယ်” လို့ ဒေသတွင်းရှိ အေဂျင်စီရဲ့ အခြားနေရာတွေကို တင်ပြပါတယ်။
အေဂျင်စီအပေါ် အစ္စရေးရဲ့ အမြင်တွေ ပြောင်းလဲသွားပြီး နိုင်ငံအစိုးရရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေကို လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့ပေမယ့် Neuer က အမေရိကန် ပါဝင်တဲ့ နိုင်ငံအချို့က UNRWA ကို “ အဓိပ္ပာယ်ရှိတဲ့ လုပ်ဆောင်မှု ဘာမှ မလုပ်ခဲ့ဘူး” လို့ ထောက်ပြပါတယ်။ သူက နိုင်ငံတွေရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေဟာ “ အများအားဖြင့် ပြသရုံသက်သက်နဲ့ ကန့်သတ်ထားတယ်” လို့ ခေါ်ပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်သူတွေ UNRWA အကြောင်း သိထားသင့်တာတွေ အကြောင်း မေးတဲ့အခါ Neuer က အေဂျင်စီဟာ “ သိုးအသားအင်္ကျီဝတ် ခြင်္သေ့” ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပြီး သူ့ရဲ့ တာဝန်နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် လုပ်ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အရာရှိတွေရဲ့ ဥပမာတွေကို ထည့်သွင်းပါတယ်။ သူက ဒီမှာ ယေဘုယျအားဖြင့် ဆွေးနွေးနေကြတဲ့ လူမှုရေးပြသနာတစ်ခုဖြစ်တဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေးနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ပါတယ်။
“ အမေရိကန်တွေကို အနည်းဆုံး ပြီးခဲ့တဲ့ ၅ နှစ် သို့မဟုတ် ပိုပြီး ကြာခဲ့တဲ့ ကာလအတွင်း လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေးဆိုတာ ဖြူတွေ၊ တူတွေ၊ အမျိုးအစားအမျိုးမျိုးကို ခွဲခြားဆက်ဆံရမယ်လို့ ပြောခဲ့ကြတယ်၊ ဒါဟာ သည်းခံမှု၊ တန်းတူညီမျှမှု ဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့ကြတယ်။ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှုဟာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု ဆန့်ကျင်ရေးနဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံမှု ဆန့်ကျင်ရေး ဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့ကြတယ်။ ကျွန်တော်တို့ကို လိမ်ညာမှုတွေ ကျွေးခဲ့ကြတယ်” လို့ Neuer က Digital ကို ပြောပါတယ်။
UNRWA နဲ့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီ (UNHRC) ကို ပြောဆိုရာမှာ Neuer က “ သူတို့ဟာ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေး အေဂျင်စီတွေ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ဟာ ဟမာစ်နဲ့ အစ္စလာမ် ဂျီဟတ်၊ အီရန်မှာရှိတဲ့ အစ္စလာမ် အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကနေ စနစ်တကျ အားပေးပြီး တရားဝင်အောင် လုပ်ခဲ့တဲ့ အေဂျင်စီတွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါဟာ အမှန်တရားပါ” လို့ ထပ်ပြောပါတယ်။
Neuer ရဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေအကြောင်း Digital က မေးတဲ့အခါ UNRWA က ငြင်းဆိုပြီး ကုလသမဂ္ဂ စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ကို အေဂျင်စီ “ အပေါ် သတင်းမှား ပြန့်ပွားတယ်” လို့ စွပ်စွဲပါတယ်။
“ အေဂျင်စီက ကုလသမဂ္ဂရဲ့ တန်ဖိုးတွေနဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေး သဘောတရားတွေကို ချိုးဖောက်တာ ပါဝင်တဲ့ ပြစ်မှု စွပ်စွဲချက်အားလုံးကို စနစ်တကျ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြီး ယုတ္တိရှိတဲ့ စွပ်စွဲချက်တိုင်းကို စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး ပြစ်မှု တွေ့ရှိရင် စည်းကမ်းလိုက်နာမှု အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဆောင်ပြီး ထုတ်ပယ်တာအထိ လုပ်ဆောင်ပါတယ်” လို့ UNRWA က Digital ကို ပြောပါတယ်။
သမ္မတ Trump ရဲ့ UNHRC၊ UNRWA နဲ့ ကုလသမဂ္ဂ ပညာရေး၊ သိပ္ပံနှင့် ယဉ်ကျေးမှု အဖွဲ့အစည်း (UNESCO) တွေကို “ ပြန်လည် စိစစ်ဖို့” တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ အမိန့်ထဲမှာ UNHRC ကို “ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်သူတွေကို ကာကွယ်ပေးတယ်” လို့ စွပ်စွဲထားပြီး UNESCO ကို အခြားပြသနာတွေနဲ့အတူ “ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြုပြင်မှု မလုပ်တာ” ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပြစ်တင်ထားပါတယ်။