ကွန်မြူနစ်ဝါဒကို အမေရိကန်အောင်နိုင်ရေးမှာ ကူညီခဲ့သူ ရီဂန်အစိုးရအရာရှိ အသက် ၈၃ နှစ်အရွယ်မှာ ကွယ်လွန်

(SeaPRwire) –   အမေရိကန်သမိုင်းပညာရှင်နှင့် ဉာဏပညာရှင် မိုက်ကယ်အေ လီဒင်းသည် တနင်္ဂနွေနေ့က တက္ကဆက်ပြည်နယ်ရှိ သူ၏သမီးအိမ်၌ လေဖြတ်ခြင်းကြောင့် ကွယ်လွန်ခဲ့သည်။ သူသည် အသက် ၈၃ နှစ်ဖြစ်သည်။ လီဒင်းသည် ဆိုဗီယက်ယူနီယံပြိုကွဲရန်နှင့် အရှေ့ဥရောပရှိ သံမဏိ завеса မဟာမိတ်များတွင် အားတက်သရော ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သည်။

လီဒင်းသည် သမ္မတ ရော်နယ်ရေဂင်၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အလက်ဇန္ဒားဟိဂ်၏ အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အမျိုးသားလုံခြုံရေးကောင်စီအတွက် အတိုင်ပင်ခံအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ စာရေးဆရာနှင့် ဂျာနယ်လစ် ဒေးဗစ်ပီ ဂိုးလ်မန်းသည် အတွက် ရေးသားရာတွင် လီဒင်း၏ “ အမေရိကန်၏ စစ်အေးတိုက်ပွဲတွင် အောင်ပွဲခံမှုအတွက် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အထောက်အပံ့သည် လူသိရှင်ကြားမှတ်တမ်းများထက် များစွာကြီးမားသည်” ဟု ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ 

၁၉၈၃ ခုနှစ်တွင် ရေဂင်အစိုးရသည် အီတလီသမိုင်းနှင့် ဖက်ဆစ်ဝါဒဆိုင်ရာ ပညာရှင် လီဒင်းအား ဆိုဗီယက် နိုင်ငံတော်ချစ်မြတ်နိုးသူများ မြင့်တက်လာမှုကို တန်ပြန်ရန်အတွက် အမေရိကန်က Pershing ဒုံးကျည်များကို တပ်ဆင်ခွင့်ပြုရန် အီတလီဝန်ကြီးချုပ် ဘက်တီနို ခရာဆီထံ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးစေလွှတ်ခဲ့ကြောင်း ဂိုးလ်မန်းက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ဂိုးလ်မန်းက “ အဆိုပါဖြစ်ရပ်သည် ရေဂင်အစိုးရတွင် လီဒင်းအပေါ် ထားရှိသော ယုံကြည်မှုနှင့် သူ၏ မဟာဗျူဟာမြောက် အခန်းကဏ္ဍကို ထင်ဟပ်စေသည်” ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ 

အီတလီက Pershing ဒုံးကျည်များကို လက်ခံပြီးနောက် ဂျာမနီဝန်ကြီးချုပ် ဟယ်လ်မွတ် ရှမစ်သည် Pershing ဒုံးကျည်များကို ပထမဆုံး လက်ခံလိုခြင်းမရှိသဖြင့် ရေဂင်၏ တောင်းဆိုချက်ကို သဘောတူခဲ့သည်။ 

လီဒင်းသည် စစ်အေးတိုက်ပွဲအတွင်း “ လွတ်လပ်ရေးသည် တိုက်ခိုက်ရေးစကားလုံးတစ်လုံးဖြစ်သည်” ဟု ကြေညာခဲ့သော အမေရိကန်အတွေးအခေါ်ပညာရှင် ဆစ်ဒနီဟွတ်၏ ပရိသတ်တစ်ဦးဖြစ်သည်။

ကွန်မြူနစ်ဝါဒ၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ချေမှုန်းပြီးနောက် လီဒင်းသည် အမေရိကန်ရန်သူအသစ်များဖြစ်သော အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယား၏ အာဏာရှင်စနစ်နှင့် အမေရိကန်ကို ဖျက်ဆီးရန် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားသော အာရပ်နှင့် လက်တင်အမေရိကန် အာဏာရှင်များကို ဆန့်ကျင်သည့် ကမ္ဘာ့အမြင်ကို ရယူခဲ့သည်။

၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် American Enterprise Institute ၏ Freedom Chair တွင် နေထိုင်သူပညာရှင်အဖြစ် လုပ်ကိုင်နေစဉ် လီဒင်းသည် အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယားနှင့် အီရတ်တို့ပါဝင်သော သမ္မတ ဂျော့ဒဗလျူဘုရှ်နှင့်ပတ်သက်၍ “ မှတ်ချက်ပေးသူအများစုက Axis of Evil ဆိုသည့် အယူအဆကို လှောင်ပြောင်ခဲ့ကြသည်။ ဆိုဗီယက်ယူနီယံကို Evil Empire ဟု ရေဂင်က ဖော်ပြခဲ့သည့်အတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ အတွေးအခေါ်သမားတို့သည် ရေဂင်ကို ရယ်မောခဲ့ကြပြီး ထိုစကားများသည် လမ်းကြောင်းမှားရုံသာမက ရန်စမှုလည်းဖြစ်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။ သမ္မတ၏ မိန့်ခွန်းကြောင့် ကရင်မလင်က ပိုမိုရန်လိုလာသကဲ့သို့ပင်” ဟု ရေးသားခဲ့သည်။

လီဒင်းက အာဏာရှင်စနစ်အတွင်း ပိတ်မိနေသော အတိုက်အခံများအကြား အမေရိကန်ခေါင်းဆောင်မှုသည် စိတ်ဓာတ်တက်ကြွစေကြောင်း အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဆိုဗီယက်လွတ်လပ်ရေးတိုက်ပွဲဝင်သူများဖြစ်သော ဗလာဒီမာ ဘူကော့စကီမှ နာတန် ရှာရန်စကီအထိတို့သည် အမေရိကန်သမ္မတသည် ၎င်းတို့ တိုက်ခိုက်နေရသည့် အကြောင်းရင်းကို နားလည်ကြောင်း သိမြင်သောအခါ ခံစားခဲ့ရသော မျှော်လင့်ချက်အကြောင်းကို ရေးသားခဲ့ကြသည်။”

အစ္စလာမ္မစ်သမ္မတနိုင်ငံ အီရန်အပေါ် သူ၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၂၁ ရာစုတွင် သူ၏ ဉာဏလွတ်လပ်ခွင့်ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ လီဒင်းသည် တီဟီရန်ရှိ ဘာသာရေးအစိုးရကို ဖျက်သိမ်းရန် ကြိုးပမ်းနေသော အီရန်အတိုက်အခံများထံမှ လေးစားမှုနှင့် ချီးမွမ်းမှုများစွာ ရရှိခဲ့သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာန၏အဆိုအရ ၎င်းအစိုးရသည် ကမ္ဘာ့အဆိုးရွားဆုံး အကြမ်းဖက်မှုကို ထောက်ပံ့ပေးနေသော အစိုးရဖြစ်သည်။

သူ၏ဇနီး ဘာဘရာက Digital သို့ ၎င်း၏ကွယ်လွန်သူခင်ပွန်းအကြောင်း “ ကျွန်မရဲ့ တစ်ခုတည်းသော နောင်တကတော့ သူဟာ အစိုးရထက် အသက်မရှည်ခဲ့တာပဲ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

လီဒင်းသည် အီရန်တွင် စစ်ရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် မတိုက်တွန်းခဲ့ပေ။ ရေဂင်၏ အီရန်ဘုန်းတော်ကြီးအစိုးရအတွက် ဆိုဗီယက်ဆန့်ကျင်ရေးနည်းလမ်းကို ပြန်လည်အသုံးချရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။

၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် သို့ “ အနောက်ကမ္ဘာနှင့် အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု” သည် အီရန်နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများနှင့် အစိုးရကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများကို ထောက်ပံ့ရန် လိုအပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

သူက ဟုမ်းကို “ ငါတို့ဟာ … ပါရှန်းဘာသာစကားအသံလွှင့်ဌာနအမျိုးမျိုးကို ပိုက်ဆံပေးသင့်တယ်။ တစ်ချို့ဒီမှာ၊ တစ်ချို့အင်္ဂလန်မှာ၊ တစ်ချို့ဆွီဒင်မှာ၊ တစ်ချို့ဂျာမနီမှာ စသဖြင့်လေ၊ အဲ့ဒါတွေအားလုံးကို လွှင့်ထုတ်ပြီး အီရန်လူမျိုးတွေနဲ့ အခုအောင်မြင်နေပြီဖြစ်တဲ့ အကြမ်းမဖက်တော်လှန်ရေးနည်းပညာတွေကို မျှဝေသင့်တယ်” လို့ပြောခဲ့တယ်။

သူသည် အမေရိကန်၏ ရန်သူများကို ဖြိုဖျက်ရန်နှင့် အစ္စလာမ္မစ်လှုံ့ဆော်မှုခံရသော အကြမ်းဖက်မှုကို ရပ်တန့်ရန် အရေးပေါ်လိုအပ်မှုကို ဖော်ပြရန်အတွက် PJ Media ရှိ သူ၏ လူကြိုက်များသောဘလော့ဂ်အတွက် “ Faster, please!” ဟူသော စကားစုကို တီထွင်ခဲ့သည်။

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟုက X တွင် လီဒင်းကို ဂုဏ်ပြုခဲ့သည်။ သူက “ မိုက်ကယ်၏ အမေရိကန်လူမျိုးများနှင့် ဂျူးလူမျိုးများကို နားလည်မှုသည် အမေရိကန်နှင့် အစ္စရေး၏ အနာဂတ်နှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ ခိုင်မြဲသော မဟာမိတ်နှင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုအပေါ် သူ၏ ခိုင်မြဲသော ယုံကြည်မှု၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်သည်။”

လီဒင်းကို ၁၉၄၁ ခုနှစ်တွင် လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်တွင် မွေးဖွားခဲ့ပြီး “ Perilous Statecraft: An Insider’s Account of the Iran-Contra Affair” အပါအဝင် အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ စာအုပ်များစွာကို ရေးသားခဲ့သည်။ သူသည် University of Wisconsin–Madison မှ သမိုင်းနှင့် ဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာ Ph.D. ဘွဲ့ကို ရရှိခဲ့သည်။ Wisconsin ရှိ သူ၏ ပညာရေးအကြံပေးသည် နာဇီဂျာမနီမှ ထွက်ပြေးလာသော ထင်ရှားကျော်ကြားသော သမိုင်းပညာရှင် ဂျော့မော့စ်ဖြစ်သည်။ 

လီဒင်းသည် သူ၏ Chevy Chase နေအိမ်တွင် ပညာရှင်များ၊ ဂျာနယ်လစ်များ၊ think tank ပညာရှင်များနှင့် စာရေးဆရာများ၏ မျိုးဆက်သစ်ကို ပြုစုပျိုးထောင်ခဲ့သည်။ သူ၏နေအိမ်သည် ဝါရှင်တန်ဒီစီသို့ ရောက်ရှိလာသော ဉာဏပညာရှင်များနှင့် နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများအတွက် ပုံမှန်မဟုတ်သော တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရာနေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။

သူသည် ထိပ်တန်းအဆင့်ရှိ တံတားကစားသမားတစ်ဦးဖြစ်ပြီး Truscott/U.S.P.C. Senior Teams အမျိုးသားချန်ပီယံဆုကို ရရှိခဲ့သည်။ သူသည် ဇနီး ဘာဘရာ၊ ထရမ့်အစိုးရအဖွဲ့၏ ဒုတိယလက်ထောက်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော သမီး ဆီမုန်းနှင့် အရင် မရိန်းတပ်ဖွဲ့အရာရှိဟောင်းများဖြစ်ကြသော သား ဂါဘရီရယ်နှင့် ဒန်နီရယ်တို့ ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။

“ `