ဆူဒန်စစ်တပ်သည် နိုင်ငံတော်အစိုးရ၏ ရုံးစိုက်ရာ ခါတွမ်မြို့တော်ရှိ သမ္မတအိမ်တော်ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆို “ `

(SeaPRwire) –   ဆူဒန်စစ်တပ်သည် သောကြာနေ့တွင် မြို့တော်ရှိ ပြိုင်ဘက်တပ်ဖွဲ့များ၏ နောက်ဆုံးခံတပ်ဖြစ်သည့် သမ္မတနန်းတော်ကို နှစ်နှစ်နီးပါးကြာ တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ပြန်လည်ရယူနိုင်ခဲ့သည်။

အစိုးရဝန်ကြီးဌာနများ ဝန်းရံထားသည့် သမ္မတနန်းတော်ကို သိမ်းပိုက်ခြင်းသည် ဆူဒန်စစ်တပ်အတွက် Rapid Support Forces (RSF) အပေါ် အဓိက အမှတ်သင်္ကေတအောင်ပွဲတစ်ခုဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် RSF သည် ဆူဒန်နိုင်ငံအနောက်ပိုင်းဒါဖာဒေသနှင့် အခြားနေရာများတွင် နယ်မြေများကို သိမ်းပိုက်ထားသောကြောင့် စစ်ပွဲပြီးဆုံးသည်ဟု မဆိုလိုပါ။

လူမှုမီဒီယာ ဗီဒီယိုများတွင် ဆူဒန်စစ်သားများသည် နန်းတော်အတွင်း၌ ရှိနေပြီး ယနေ့သည် မွတ်စလင်တို့၏ အမြတ်တနိုးတန်ဖိုးထားသော ရမ်မဒန်လ၏ ၂၁ ရက်မြောက်နေ့ဖြစ်ကာ သောကြာနေ့နှင့် တိုက်ဆိုင်သည်ဟု ပြောဆိုနေသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဗီဒီယိုထဲတွင် ဗိုလ်ကြီးအဆင့်ရှိ ဆူဒန်စစ်အရာရှိတစ်ဦးက ကြေညာခဲ့ပြီး စစ်သားများ အဆောက်အအုံအတွင်း၌ ရှိနေကြောင်း အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။

နန်းတော်သည် ပျက်စီးနေပုံရပြီး စစ်သားများက ကျိုးပဲ့နေသော ကြွေပြားများကို နင်းလျှောက်နေကြသည်။ တိုက်ခိုက်ရေးရိုင်ဖယ်များနှင့် ဒုံးပျံလောင်ချာများ ကိုင်ဆောင်ထားသော စစ်သားများက “ ဘုရားသခင်သည် အကြီးမြတ်ဆုံး!” ဟု ကြွေးကြော်ခဲ့ကြသည်။

ဆူဒန်သတင်းအချက်အလက်ဝန်ကြီး Khaled al-Aiser က X လူမှုကွန်ရက်ပေါ်တွင် စစ်တပ်က နန်းတော်ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့ကြောင်း ရေးသားခဲ့သည်။

“ ယနေ့တွင် အလံကို လွှင့်ထူလိုက်ပါပြီ၊ နန်းတော်သည် ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပြီး အောင်ပွဲမပြီးမချင်း ခရီးဆက်လက်သွားမည်” ဟု ၎င်းက ရေးသားခဲ့သည်။

နောက်ပိုင်းတွင် စူးစမ်းလိုစိတ်ပြင်းပြသော ဒေသခံများသည် နန်းတော်အတွင်း လှည့်လည်ကြည့်ရှုခဲ့ကြသည်။ နံရံများသည် ရိုင်ဖယ်ကျည်ဆန်များကြောင့် အပေါက်များဖြစ်နေသည်။ သွေးစွန်းထင်းမှုများသည် စောင်များဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသော အလောင်းများဆီသို့ ဦးတည်နေသည်။

နန်းတော်ကျဆုံးခြင်းသည် အမှတ်သင်္ကေတနှင့် မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါသည်

စစ်မဖြစ်မီ အစိုးရ၏ ရုံးထိုင်ရာဖြစ်ပြီး ဆူဒန်ငွေစက္ကူများနှင့် တံဆိပ်ခေါင်းများတွင် ထည့်သွင်းပုံနှိပ်ထားသည့် နိုင်းမြစ်ကမ်းဘေးရှိ သမ္မတနန်းတော်၏ ကျဆုံးခြင်းသည် စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Abdel-Fattah Burhan ဦးဆောင်သော ဆူဒန်စစ်တပ်အတွက် စစ်မြေပြင်အောင်ပွဲတစ်ခုကို ထပ်မံရရှိခြင်းဖြစ်သည်။

၎င်းသည် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Mohammed Hamdan Dagalo ဦးဆောင်သော ပြိုင်ဘက် RSF တပ်ဖွဲ့များသည် မြို့တော် ခါတွမ်မှ အများအားဖြင့် နှင်ထုတ်ခံရခြင်းကိုလည်း ဆိုလိုသည်။ သောကြာနေ့တွင် မြို့တော်တစ်ဝန်း ပစ်ခတ်သံများ ကြားနေရသော်လည်း တိုက်ပွဲကြောင့်လား၊ အောင်ပွဲခံခြင်းကြောင့်လား မသဲကွဲပေ။

တပ်မဟာမှူး Nabil Abdullah က ၎င်းတို့၏တပ်များသည် နန်းတော်၊ ဝန်းရံထားသော ဝန်ကြီးဌာန အဆောက်အအုံများနှင့် အဆောက်အအုံ၏ တောင်ဘက်ရှိ အာရပ်ဈေးတို့ကို သိမ်းပိုက်ထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ခါတွမ်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်သည် နန်းတော်၏ အရှေ့တောင်ဘက် ၂.၅ ကီလိုမီတာ (၁.၅ မိုင်) အကွာတွင်ရှိပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် စစ်ပွဲစတင်ချိန်မှစ၍ RSF က သိမ်းပိုက်ထားသည်။

RSF နှင့် ဆက်စပ်သော နိုင်ငံရေးသမား Suleiman Sandal က စစ်တပ်က နန်းတော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ကို ဝန်ခံပြီး ယင်းသည် သမိုင်း၏ “ အဆင်းအတက်” ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

RSF က နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းတို့၏တပ်များသည် “ ထိုဒေသအနီးတစ်ဝိုက်တွင် တည်ရှိနေသေးပြီး ရဲရင့်စွာ တိုက်ပွဲဝင်နေဆဲဖြစ်သည်” ဟု ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ RSF က ပစ်လွှတ်သည်ဟု ယူဆရသည့် နန်းတော်ကို ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စစ်သားများနှင့် ဆူဒန်အစိုးရရုပ်မြင်သံကြားမှ သတင်းထောက်များ သေဆုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

ကြာသပတေးနေ့နှောင်းပိုင်းတွင် RSF က ချဒ်နှင့် လစ်ဗျားနယ်စပ်အနီး မြောက်ဒါဖာရှိ မဟာဗျူဟာမြောက် သဲကန္တာရမြို့ဖြစ်သော အယ်လ်-မာလီဟာမြို့ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ဆူဒန်စစ်တပ်က အယ်လ်-မာလီဟာအနီးအနားတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားနေကြောင်း ဝန်ခံထားသော်လည်း မြို့ကို ဆုံးရှုံးခဲ့ကြောင်း မပြောသေးပေ။

အယ်လ်-မာလီဟာသည် ဆူဒန်စစ်တပ်က သိမ်းပိုက်ထားဆဲဖြစ်သည့် အယ်လ်-ဖာရှာမြို့မြောက်ဘက် ၂၀၀ ကီလိုမီတာ (၁၂၅ မိုင်) အကွာတွင် တည်ရှိပြီး နေ့စဉ်နီးပါး RSF က ဝိုင်းရံပိတ်ဆို့ထားသည်။

ဆူဒန်ပဋိပက္ခသည် ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကို ဖန်တီးခဲ့သည်ဟု ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများ ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (UNICEF) ၏ အကြီးအကဲက ပြောကြားခဲ့သည်။ UNICEF က သောကြာနေ့တွင် ခါတွမ်မြို့အစွန်အဖျားရှိ Al Bashir ဆေးရုံတွင် အာဟာရချို့တဲ့သော ကလေးများအတွက် ရည်ရွယ်သည့် စားနပ်ရိက္ခာများကို လုယက်ဖျက်ဆီးခဲ့ခြင်းကို သီးခြားရှုတ်ချခဲ့သည်။

“ အဓိကလမ်းကြောင်းများတစ်လျှောက်တွင် ဖြစ်ပွားနေသော ပဋိပက္ခများကြောင့် ကုန်သွယ်ရေးပစ္စည်းများနှင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီများသည် သုံးလကျော်ကြာ ပိတ်ဆို့ခံထားရသည်” ဟု UNICEF က သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။ “ ရလဒ်အနေဖြင့် စားနပ်ရိက္ခာ၊ ဆေးဝါးနှင့် အခြားလိုအပ်သောပစ္စည်းများ ပြင်းထန်စွာ ရှားပါးလာပြီး အရပ်သားထောင်ပေါင်းများစွာသည် တက်ကြွစွာတိုက်ပွဲဝင်နေသည့်နေရာတွင် ပိတ်မိနေကြသည်” ။

စစ်ပွဲကြောင့် လူ ၂၈,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး သန်းပေါင်းများစွာ နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ရကာ အချို့သောမိသားစုများသည် နိုင်ငံ၏အချို့ဒေသများတွင် အငတ်ဘေးဆိုက်နေသောကြောင့် အသက်ရှင်ရန်အတွက် မြက်ပင်များကို စားနေကြရသည်။ အခြားခန့်မှန်းချက်များအရ သေဆုံးသူဦးရေသည် များစွာမြင့်မားနိုင်သည်။

သမ္မတနန်းတော်သည် ဗြိတိသျှတို့ ဆူဒန်ကို ကိုလိုနီပြုစဉ်ကာလအတွင်း အာဏာဗဟိုဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ၁၉၅၆ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်သော ဆူဒန်၏ ပထမဆုံးအလံအချို့ကို လွှင့်တင်ခဲ့သည့်နေရာလည်း ဖြစ်သည်။ ယခင်က ထိုအဆောက်အအုံသည် ဆူဒန်သမ္မတနှင့် အခြားထိပ်တန်းအရာရှိများ၏ အဓိကရုံးခန်းလည်း ဖြစ်သည်။

ဆူဒန်စစ်တပ်သည် နန်းတော်နှင့် ၎င်း၏မြေပြင်များကို ပစ်မှတ်ထားကာ အမြောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်ခြင်းနှင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဆူဒန်သည် နှစ်ပေါင်းများစွာ မတည်ငြိမ်မှုများနှင့် စစ်ပွဲများကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်

အရှေ့မြောက်အာဖရိကရှိနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်သော ဆူဒန်သည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် လူထုအုံကြွမှုကြောင့် အာဏာရှင်သမ္မတ အိုမာ အယ်လ်-ဘာရှီကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် မတည်ငြိမ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ဘူဟာန်နှင့် ဒါဂါလိုတို့က ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုတစ်ခုကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ဒီမိုကရေစီသို့ ကူးပြောင်းရေးကာလသည် တိုတောင်းခဲ့သည်။

RSF နှင့် ဆူဒန်စစ်တပ်တို့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် တစ်ဦးကိုတစ်ဦး တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။

ယခုနှစ်အစပိုင်းမှစ၍ ဆူဒန်စစ်တပ်နှင့် မဟာမိတ်ပြည်သူ့စစ်များအပါအဝင် ဘူဟာန်၏တပ်ဖွဲ့များသည် RSF ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ခါတွမ်မြောက်ဘက်ရှိ အဓိက ရေနံချက်စက်ရုံကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး ခါတွမ်တစ်ဝိုက်ရှိ RSF တပ်စခန်းများသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သားသေဆုံးမှုများ မြင့်တက်လာခဲ့သည်။

အယ်လ်-ဘာရှီသည် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်အစောပိုင်းတွင် ဂျန်ဂျာဝိဒ်ပြည်သူ့စစ် (RSF ၏ ရှေ့ပြေး) ဖြင့် အနောက်ပိုင်းဒါဖာဒေသတွင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်သည့် လှုပ်ရှားမှုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းအတွက် International Criminal Court တွင် စွဲချက်တင်ခံထားရသည်။ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့များနှင့် ကုလသမဂ္ဂတို့က RSF နှင့် မဟာမိတ် အာရပ်ပြည်သူ့စစ်များသည် ဤနောက်ဆုံးစစ်ပွဲတွင် အာဖရိကန်လူမျိုးစုများကို ထပ်မံတိုက်ခိုက်နေသည်ဟု စွပ်စွဲထားသည်။

စစ်ပွဲစတင်ချိန်မှစ၍ ဆူဒန်စစ်တပ်နှင့် RSF နှစ်ဖက်စလုံးသည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများအတွက် စွပ်စွဲခံထားရသည်။ U.S. President Joe Biden ရာထူးမှ မထွက်ခွာမီတွင် State Department က RSF သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်နေကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

စစ်တပ်နှင့် RSF တို့သည် အလွဲသုံးစားလုပ်သည်ဟု ငြင်းဆိုထားသည်။