ရုရှားတပ်တွေ ကိယက်ভের အရှေ့တပ်မျက်နှာစာကနေ ပြန်ထုတ်သွားမှု ပါဝင်တဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲတွေကို ကျော်လွှားခြင်းဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အာဏာရှင်တွေအတွက် “အန္တရာယ်ရှိတဲ့” စံနမူနာတစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ယူကရိန်းသမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇီလင်စကီက သတိပေးခဲ့ပါတယ်။
“ အမေရိက နဲ့ ရုရှားကြား ယူကရိန်းမပါဘဲ တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေးပွဲတွေ ပြုလုပ်မယ်ဆိုရင် အန္တရာယ်များလှတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်” လို့ ဇီလင်စကီက စနေနေ့က နဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ သူတို့မှာ သူတို့ရဲ့ ဆက်ဆံရေးတွေ ရှိနိုင်ပေမယ့် ကျွန်တော်တို့မပါဘဲ ယူကရိန်းအကြောင်း ပြောဆိုနေတာဟာ လူတိုင်းအတွက် အန္တရာယ်ရှိပါတယ်။”
အဲဒီလို လုပ်ဆောင်ခြင်းဟာ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်ရဲ့ ကြမ်းကြုတ်တဲ့ ကျူးကျော်မှုကို အတည်ပြုပြီး “ သူဟာ မှန်ကန်တယ်” ဆိုတာကို ပြသလိမ့်မယ်လို့ ဇီလင်စကီက ငြင်းခုံခဲ့ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူဟာ “ လွတ်လပ်ခွင့်” နဲ့ “ လျော့ပေါ့မှု” တွေကို ရရှိခဲ့လို့ပါ။
“ ဒါက တစ်စုံတစ်ယောက်က ဒီလို လုပ်ဆောင်နိုင်တယ် ဆိုတဲ့ သဘောပါ။ ပြီးတော့ ဒါဟာ… တူညီတဲ့ အရာတွေ လုပ်ဖို့ စဉ်းစားနေတဲ့ ကြီးမားတဲ့ နိုင်ငံတွေရဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေအတွက် လက္ခဏာတစ်ခု ဖြစ်လာလိမ့်မယ်” လို့ သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ယူကရိန်းသမ္မတရဲ့ မှတ်ချက်တွေဟာ သမ္မတ ဒေါ်နယ် ထရမ့်က တနင်္ဂနွေနေ့မှာ သူ့အစိုးရဟာ ဆွေးနွေးပွဲတွေ စတင်ပြီး “ အတော်လေး ကောင်းမွန်နေတယ်” လို့ ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ပြီးနောက်မှာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့တာပါ။
“ ကျွန်တော်တို့မှာ ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှားအပါအဝင် ပါတီအမျိုးမျိုးနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲတွေ ချိန်းဆိုထားပါတယ်။ ပြီးတော့ ကျွန်တော်ထင်တာက ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ အမှန်တကယ် ကောင်းမွန်နေပါတယ်” လို့ သူက မယ်ရီလန်းပြည်နယ်၊ ဂျွိုင့်ဘေ့စ် အန်ဒရူးစ်မှာ သတင်းထောက်တွေကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
သောကြာနေ့က ထရမ့်က ပူတင်နဲ့ တိုက်ရိုက် ပြောဆိုခဲ့တယ်လို့ ပြောဖို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ပြီး သူ့အစိုးရမှာ ဘယ်သူက မော်စကိုနဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေ စတင်ခဲ့တယ် ဆိုတာကိုလည်း အသေးစိတ် မပြောပြခဲ့ပေမယ့် သူက နှစ်ဖက်စလုံးဟာ “ ပြောဆိုနေပြီ” ဖြစ်ပြီး “ အလွန်အရေးကြီးတဲ့” ဆွေးနွေးပွဲတွေ ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီလို့ တင်းတင်းကြီး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
သောကြာနေ့က နဲ့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းမှာ ထရမ့်ရဲ့ ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှားအတွက် အထူးသံတမန်၊ တပ်မတော် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး (အငြိမ်းစား) ကိတ် ကယ်လော့က “ လူတိုင်းဟာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နေကြတယ်” လို့ ယူကရိန်းမှာ သုံးနှစ်ကြာ စစ်ပွဲကို အဆုံးသတ်ဖို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ ဒါဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အမျိုးသား လုံခြုံရေး ကိစ္စနဲ့ တိုက်ရိုက် သက်ဆိုင်နေတာကို ကျွန်တော်တို့ သိရှိလို့ပါ” လို့ ကယ်လော့က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တဲ့ ငွေကြေး၊ ဒေါ်လာ ၁၇၄ ဘီလီယံကျော်ကို ကြည့်လိုက်ရင် ရုရှား၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ တရုတ်နဲ့ အီရန်တို့နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ မဟာမိတ်ကို ကြည့်လိုက်ရင် ဒါဟာ ယခင်က မရှိခဲ့ပါဘူး။”
အမေရိကန်က ယူကရိန်းကို စစ်ရေးအကူအညီ ဒေါ်လာ ၁၇၅ ဘီလီယံကျော် ပေးပို့မယ်လို့ ကတိပြုထားပေမယ့် ဇီလင်စကီက တစ်ပတ်အတွင်းမှာ ယူကရိန်းဟာ ဒီထောက်ပံ့မှုတွေရဲ့ သိသိသာသာ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကိုပဲ ရရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး Associated Press ကို စစ်ရေးအကူအညီအနေနဲ့ ဒေါ်လာ ၇၅ ဘီလီယံခန့်ပဲ ရရှိခဲ့တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ကျန်တဲ့ စစ်ရေး ထောက်ပံ့မှု ဒေါ်လာ ၁၀၀ ဘီလီယံဟာ ဘယ်ကို သွားခဲ့လဲ ဆိုတာ မရှင်းလင်းသေးပါဘူး။ ပြီးတော့ White House က Digital ရဲ့ မေးခွန်းတွေကို ချက်ချင်း ပြန်မဖြေပါဘူး။
ကယ်လော့ကလည်း ကို ထရမ့်ဟာ “ ဆွေးနွေးပွဲတွေကို ဦးဆောင်မယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး “ သူက သူလုပ်နေတာကို တိတိကျကျ သိတယ်ဆိုတဲ့ အချက်မှာ လူအများစုဟာ အလွန်အဆင်ပြေသင့်တယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တယ်။ သူဘယ်မှာ ဖိအားပေးရမယ်၊ ဘယ်မှာ ဖိအားမပေးရဘူးဆိုတာ သူသိတယ်။ ဒါပေမယ့် ပိုအရေးကြီးတာက သူက ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှားနှစ်ဖက်စလုံးမှာ လွှမ်းမိုးမှုကို ဖန်တီးပေးလိမ့်မယ်။”
အထူးသံတမန်က ထရမ့်က မော်စကိုနဲ့ ကိယက်ভ နှစ်ဖက်စလုံးကို ဘယ်လို ဖိအားပေးမလဲ ဆိုတာကို အသေးစိတ် မဖော်ပြခဲ့ပေမယ့် ပူတင်နဲ့ ဇီလင်စကီတို့က ယူကရိန်းဟာ NATO စစ်မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာဖို့ ဆွေးနွေးတာဟာ စတင်မယ့် အချက်မဟုတ်ဘူးလို့ သိသာစွာ ပြောကြားခဲ့ကြပါတယ်။
ဇီလင်စကီက ထရမ့်ဟာ ရုရှားရဲ့ အပေါ် ဒဏ်ခတ်မှုတွေ တိုးမြှင့်မယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်ခြင်းနဲ့ ယူကရိန်းကို ဆက်လက်ပြီး စစ်ရေးအကူအညီပေးခြင်းတို့က ပူတင်ကို ဆွေးနွေးပွဲ စားပွဲထိုး လာအောင် လုပ်နိုင်တယ်လို့ ငြင်းခုံခဲ့ပါတယ်။
ယူကရိန်းသမ္မတက ထရမ့်ဟာ ယူကရိန်းရဲ့ NATO လုံခြုံရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုကို ထောက်ခံသင့်တယ်လို့လည်း ငြင်းခုံခဲ့ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒါဟာ ယူကရိန်းရဲ့ မဟာမိတ်တွေအတွက် အသက်သာဆုံး ရွေးချယ်မှု ဖြစ်လိမ့်မယ်လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ယူကရိန်းဟာ NATO စစ်မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာမယ်ဆိုရင် ရုရှားရဲ့ ကျူးကျော်မှု အန္တရာယ်ကနေ ကိယက်ভ ကို ကာကွယ်ပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ တိုင်းပြည်တစ်ခုကို တိုက်ခိုက်မှုဟာ “ အားလုံးကို တိုက်ခိုက်မှု” အဖြစ် သတ်မှတ်မယ်လို့ ပြောထားတဲ့ ပါတီ ငါး ပါရှိတဲ့ လုံခြုံရေး ကတိကဝတ်တွေကို ပေးအပ်မှာ ဖြစ်လို့ပါ။
ဒါပေမယ့် ပူတင်က ယူကရိန်းဟာ နိုင်ငံတကာ လုံခြုံရေး မဟာမိတ်အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်လာမယ်ဆိုရင် နျူကလီးယား တိုးမြှင့် လုပ်ဆောင်မယ်လို့ ကြာရှည် ခြိမ်းခြောက်ခဲ့ပါတယ်။
“ `