တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး အရေးပါကြောင်း တိုင်ပေ  နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ချီးကျူး၊ အဖွဲ့အစည်းလာရောက်မှုများက ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်ရေးကို  ကူညီပေးသည်ဟု ဆို

TAIPEI, တရုတ်တိုင်းဝမ် – တရုတ်ပြည်က “ ဒေါသ” နှင့် “ စိတ်ထိခိုက်မှု” တို့ဖြင့် တုံ့ပြန်မှု မရှိမဖြစ် ဖြစ်လာမည် ဖြစ်သော်လည်း အမေရိကန်သည် တရုတ်တိုင်းဝမ်အစိုးရနှင့် တရုတ်တိုင်းဝမ် စစ်တပ်နှင့် တရားဝင်နှင့် တရားမဝင် ဆက်သွယ်မှုများ တိုးမြှင့် ပြုလုပ်သင့်ကြောင်း သုတေသီများက ပြောကြသည်။

အမေရိကန် တာဝန်ရှိသူများ၊ ပညာရှင်များအပြင် စဉ်းစားတွေးခေါ်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ၊ ဖောင်ဒေးရှင်းများနှင့် အင်စတီကျုများမှ အဖွဲ့ဝင်များ ကြား ဖလှယ်မှုများသည် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တိုင်းဝမ် ပြည်သူများနှင့် သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရများသို့ တိကျသော သတင်းအချက်အလက်များ ပေးပို့ရာတွင် အလွန်အရေးပါကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ဆိုသည်။

ရုက္ခမြို့တော် ကာလ၌ Ronald Reagan Presidential Foundation and Institute မှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့သည် တရုတ်တိုင်းဝမ်သမ္မတ William Lai၊ ဒုတိယသမ္မတ Bi-khim Hsiao နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Lin Chia-lung တို့နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

“ ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ အမေရိကန် မိတ်ဆွေများထံမှ နှစ်ဖက်စလုံး ထောက်ခံမှုကို နက်ရှိုင်းစွာ တန်ဖိုးထားပြီး အမေရိကန်နှင့် တူညီသော အတွေးအခေါ်ရှိသော နိုင်ငံများမှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့များကို ကြိုဆိုပါသည်” ဟု Lin က Digital သို့ သီးသန့် ပြောကြားချက်များတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး က ထပ်လောင်းပြောကြားရာတွင် “ ဤလာရောက် လည်ပတ်မှုများသည် တရုတ်တိုင်းဝမ်အတွက် တိကျသော ထောက်ခံမှုကို ပြသပြီး ကမ္ဘာ့လုံခြုံရေးနှင့် ကြွယ်ဝမှုအတွက် အရေးပါသော တရုတ်တိုင်းဝမ်ရေช่องแคบ တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို ထိန်းသိမ်းရာတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်တိုင်းဝမ်မှ ပြောကြားရာတွင် Ronald Reagan Presidential Foundation and Institute ၏ ဥက္ကpresident နှင့် CEO David Trulio က Digital သို့ “ ကျွန်ုပ်တို့သည် သမ္မတ၊ ဒုတိယသမ္မတ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနှင့် အခြား အစိုးရ ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံကာ သမ္မတ Reagan ၏ သမိုင်းကြောင်းနှင့် လွတ်လပ်ခြင်းနှင့် ဒီမိုကရေစီ၊ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းများနှင့် တန်ခိုးအားကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး တို့အပေါ် ကျွန်ုပ်တို့၏ တူညီသော တန်ဖိုးများကို တိုးတက်စေရန် တွေ့ဆုံခဲ့ပါသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်တိုင်းဝမ်ကို “ အသက်ဝင် ဒီမိုကရေစီနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ အဓိက စီးပွားရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်” အဖြစ် ဖော်ပြရာတွင် Trulio က တရုတ်တိုင်းဝမ်သို့ လာရောက်လည်ပတ်မှုများ – အမေရိကန် လူမှုအဖွဲ့အစည်းအုပ်စုများ၊ ဖောင်ဒေးရှင်းများ၊ စဉ်းစားတွေးခေါ်ရေး အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အမေရိကန် အစိုးရအရာရှိများ – သည် “ တရုတ်တိုင်းဝမ် ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန်၊ စိန်ခေါ်မှုများနှင့် အခွင့်အလမ်းများကို ဖြေရှင်းရန်နှင့် တူညီသော တန်ဖိုးများကို ထင်ရှားစွာ တိုးတက်စေရန်” အဖြစ် တန်ဖိုးရှိသော အခွင့်အလမ်းများအဖြစ် ဆောင်ရွက်ပေးသည်ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

အမျိုးသား လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေး ခေါင်းဆောင်များ ပါဝင်သော Reagan Foundation သည် တရုတ်တိုင်းဝမ်၏ အဓိက နိုင်ငံရေးပါတီသုံးပါတီမှ ကိုယ်စားလှယ်များအပြင် တရုတ်တိုင်းဝမ် အစိုးရ အရာရှိကြီးများနှင့် တစ်ပတ်ကြာ တရုတ်တိုင်းဝမ်ခရီးစဉ်အတွင်း တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တရုတ်ပြည်က အုပ်ချုပ်ခြင်း မရှိသော ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ကျွန်းဖြစ်သည်။ တရုတ်ပြည်က တရုတ်တိုင်းဝမ်ကို ၎င်း၏ နယ်မြေဟု တောင်းဆိုပြီး “ ခွဲထွက်ရေး တပ်ဖွဲ့များ” ဟု ခေါ်ဆိုသည့် အရာများကို တိုက်ခိုက်ရန် ကြွေးကြော်ချက်များ ပြုလုပ်ရာတွင် အခွင့်အရေးမလွတ်ပါ။

တရုတ်သမ္မတ Xi Jinping ၏ ၂၀၂၄ ခုနှစ် နှစ်သစ်ကူး လိမ်မာချက်တွင် “ ပြန်လည် ပေါင်းစည်းခြင်း” သည် “ သမိုင်းပေါ် ပြုလုပ်ရမည့် အရာ” ဖြစ်ကြောင်း တောင်းဆိုထားပြီး နှစ်ဘက်လုံး နှစ် ၇၀ ကျော် ခွဲခြား အုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ တရုတ်ပြည်က “ ঐကြီး” တွင် ငြိမ်းချမ်းသော နည်းလမ်းများသာ ရှာဖွေရန် ကတိမပြုဘဲ စစ်ရေးအင်အားသုံးရန် ရွေးချယ်ခွင့် ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Lin က အမေရိကန် ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီ တုန့်ပြန်ချက်များကို တိုက်ရိုက် ဖော်ပြခြင်း မပြုခဲ့သော်လည်း ယခင် သမ္မတလောင်း Trump က “ တရုတ်တိုင်းဝမ်က ကာကွယ်ရေးအတွက် ကျွန်ုပ်တို့ကို ပေးချေသင့်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့ခြင်းကို ရှောင်ရှားခြင်း မပြုခဲ့ပါ။ Digital သို့ ပြောကြားချက်များတွင် Lin က “ တရုတ်တိုင်းဝမ်သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ကာကွယ်ရေး ကုန်ကျစရိတ်ကို ၈၀% ကျော် တိုးမြှင့်ခဲ့ပြီး ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၂၀ ကို ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၂၅ ခုနှစ်တွင် စစ်ရေး ပစ္စည်း 採購 အတွက် အထူးဘတ်ဂျက် ထည့်သွင်းပါက တရုတ်တိုင်းဝမ်၏ စစ်ရေး ကုန်ကျစရိတ် စုစုပေါင်းသည် ဗဟိုအစိုးရ၏ နှစ်စဉ် ဘတ်ဂျက်၏ ၂၀% ကို တွက်ချက်မည်ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ထက် ပိုများသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ယင်းသည် Reagan Foundation ၏ နှစ်နှစ်အတွင်း တရုတ်တိုင်းဝမ်သို့ ဒုတိယအကြိမ် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ ဦးဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဖောင်ဒေးရှင်းက လုပ်ဆောင်ခဲ့သော မကြာသေးမီက ကောက်ယူခဲ့သော မဲခွဲစစ်တမ်းတွင် အမေရိကန် ပြည်သူများ၏ 70-75% ခန့် – ဒီမိုကရက်နှင့် ሪပတ်ဘလီကန် နှစ်ဖက်စလုံး – တရုတ်ပြည်က တရုတ်တိုင်းဝမ်ကို စစ်ရေးအင်အားသုံးရန် မကောင်းသော ရွေးချယ်မှု ပြုလုပ်ပါက ခိုင်မာသော လုပ်ဆောင်ချက်များကို ထောက်ခံမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့် တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်ပေါ်ပါက အမေရိကန်သည် တရုတ်တိုင်းဝမ်ကို အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံအဖြစ် ချက်ချင်း သတ်မှတ်သင့်ကြောင်း အများစုက သဘောတူကြသည်။

လက်ရှိအခြေအနေမှာ တရုတ်ပြည်က ပြည်တွင်းစိန်ခေါ်မှုများကို ကြုံတွေ့နေရပြီး အင်အားကြီးမားသော အနေအထားတွင် မရှိပါ။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် “ ဆိုးရွားသော အကျိုးဆက်များ” ခြိမ်းခြောက်မှုများ ရှိခဲ့သော်လည်း ယခင် လွှတ်တော် ဥက္ကpresident နှင့် တရုတ်ပြည်၏ တုံ့ပြန်မှုမှာ “ ဆိုးရွား” ခြင်း မဟုတ်ပါ။ နောက်တစ်နှစ်တွင် ሪပတ်ဘလီကန်များက လွှတ်တော်ကို ထိန်းချုပ်ပြီးနောက် ယခင် သမ္မတ Tsai Ing-wen သည် ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်တွင် လည်ပတ်စဉ် ယခင် လွှတ်တော် ဥက္ကpresident Kevin McCarthy နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တရုတ်တိုင်းဝမ် သမ္မတနှင့် အမေရိကန် လွှတ်တော် ဥက္ကpresident တို့၏ အမေရိကန် နယ်မြေပေါ်တွင် ပထမဆုံး တွေ့ဆုံမှု ဖြစ်ခဲ့သည်။

တရုတ်ပြည်က သုံးရက်ကြာ စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှုများနှင့် ကျွန်းကို ပိတ်ဆို့ရန် လေ့ကျင့်မှုများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သော်လည်း ယင်းလေ့ကျင့်မှုများနှင့် လှုပ်ရှားမှုများက အမေရိကန် သို့မဟုတ် တရုတ်တိုင်းဝမ် ကာကွယ်ရေးဌာနများ မသိရှိသေးသော စွမ်းရည်အသစ်များကို ပြသခြင်း မဟုတ်ပါ။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် McCarthy နှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက် သမ္မတ Tsai က သတင်းမီဒီယာများသို့ “ ငြိမ်းချမ်းရေး ထိန်းသိမ်းရန် ကျွန်ုပ်တို့ ခိုင်မာရမည်” ဟု ယခင် သမ္မတ Ronald Reagan ၏ စကားကို ထင်ရှားစွာ ကောက်နုတ်၍ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ တရုတ်ပြည်သည် လာရောက်လည်ပတ်မှုများ၊ အထူးသဖြင့် အရာရှိ အမေရိကန် အစိုးရ ပုဂ္ဂိုလ်များ ပါဝင်သော လာရောက်လည်ပတ်မှုများအပေါ် ဒေါသထွက်ပြီး ပြောဆိုနိုင်ပြီး ပြောဆိုလိမ့်မည်” ဟု Liam Keen က Digital သို့ အီးမေးလ်မှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့သည် လှောင်ပြောင်သော ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် ပင်လယ်ထဲသို့ ဒုံးပျံများ ပစ်ခတ်ခြင်း တို့၏ လှုပ်ရှားမှုများကို အမေရိကန်-တရုတ်တိုင်းဝမ် ဖလှယ်မှုများကို တားဆီးရန် တားဆီးမခံရမည်” ဟု Keen က ပြောကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန်အခြေစိုက် NGO Formosan Association for Public Affairs ၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သူ Keen က ၎င်း၏ အဖွဲ့အစည်းသည် တရုတ်တိုင်းဝမ် ခရီးသွား ဥပဒေကို ကွန်ဂရက်တွင် တင်သွင်းပြီး ယခင် သမ္မတ Donald Trump က ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဥပဒေအဖြစ် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ရာတွင် ကူညီခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်ပြည်က ခန့်မှန်းထားသလို ပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်ခဲ့သော တရုတ်တိုင်းဝမ် ခရီးသွား ဥပဒေသည် အမေရိကန် အရာရှိများ၏ တရုတ်တိုင်းဝမ် ခရီးသွားရာတွင် ယခင်က ကန့်သတ်ချက်များစွာကို ဖယ်ရှားပေးခဲ့သည်။ Keen က “ ဥပဒေသည် အမေရိကန် လွှတ်တော်တွင် တညီတညွတ်တည်း ပြဌာန်းခဲ့သည်။ တရုတ်က ၎င်းကို ‘အနီရောင် လိုင်း’ ဟု ခေါ်ဆိုခြင်းသည် ဥပဒေကို ထောက်ခံသူများ ကဲ့သို့ ဥပဒေကို ပိုမို ကြံ့ခိုင်စေခဲ့ကြောင်း ကျွန်တော်ထင်တယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Lin က Digital သို့ တရုတ်တိုင်းဝမ် အစိုးရသည် အမေရိကန် အစိုးရသစ်နှင့် ပူးပေါင်း လုပ်ဆောင်ရန် မျှော်လင့်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ “ စီးပွားရေး လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များ တိုးမြှင့်ခြင်းသည်လည်း အရေးပါသည်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ “ Arizona တွင် ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၆၅ ကုန်ကျသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဖြင့် TSMC ကဲ့သို့သော တရုတ်တိုင်းဝမ် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများသည် အမေရိကန်တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ တိုးမြှင့်လာနေသည်” ဟု Lin က ပြောကြားခဲ့သည်။ Lin က တရုတ်တိုင်းဝမ် သမ္မတ Lai က တရုတ်တိုင်းဝမ်၏ ကမ္ဘာ့အခန်းကဏ္ဍ၏ အရေးပါမှုကို အလေးပေး ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့ပြီး Lai က “ တရုတ်တိုင်းဝမ် ပိုမို လုံခြုံလာသည်နှင့်အမျှ ကမ္ဘာက ပိုမို လုံခြုံလာမည်” ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း Lin က ကိုးကားပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်နှင့် တရုတ်ပြည်တို့ တရုတ်တိုင်းဝမ်ကြောင့် ဖြစ်ပွားမည့် စစ်ပွဲသည် စူပါပါဝါနှစ်ခုနှင့် ကမ္ဘာအတွက် ဘေးဒုက္ခ ဖြစ်စေမည်ဖြစ်သည်။ ကြောက်မက်ဖွယ် လူသား ဆုံးရှုံးမှုများအပြင် ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ယင်းစစ်ပွဲ၏ “ ကုန်ကျစရိတ်” သည် ဒေါ်လာ တရီလီယံ ၁၀ ခန့် ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းထားပြီး ကမ္ဘာ့ GDP ၏ ၁၀% ဖြစ်ပြီး “ ယူကရိန်းစစ်ပွဲ၊ COVID ကပ်ရောဂါနှင့် ကမ္ဘာ့ ဘဏ္ financial ဒုက္ခ တို့ထက် ပိုမို ဆိုးရွားသည်” ဟု ဆိုသည်။ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်ရန်နှင့် တိကျမှုရှိပြီး ဘက်မလိုက်သော သတင်းအချက်အလက်များ ပေးပို့ရန် အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တိုင်းဝမ် ကြား ဆက်သွယ်မှု တိုးမြှင့်ခြင်းသည် ယင်းကဲ့သို့သော ပဋိပက္ခများ မဖြစ်ပွားစေရန် အဓိက သော့ချက် ဖြစ်သည်။