JOHANNESBURG – သမ္မတ Donald Trump က တောင်အာဖရိကနိုင်ငံဟာ လယ်ယာမြေတွေကို “သိမ်းပိုက်” နေပြီး “လူအုပ်စုအချို့ကို အလွန်ဆိုးရွားစွာ ဆက်ဆံ” နေတာကြောင့် “လူ့အခွင့်အရေး ကြီးမားစွာ ချိုးဖောက်” တာ ဖြစ်တယ်လို့ စွပ်စွဲပြီး နိုင်ငံခြား အကူအညီအားလုံးကို ဖြတ်တောက်မယ်လို့ ကြေညာခဲ့တာဟာ ပြင်းထန်တဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။
“တောင်အာဖရိကအစိုးရက လယ်ယာမြေတစ်ခုမှ သိမ်းပိုက်ခြင်း မရှိပါဘူး” လို့ တောင်အာဖရိကသမ္မတ Cyril Ramaphosa က ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖြေကြားခဲ့ပြီး “ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လယ်ယာမြေ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ပေါ်လစီနဲ့ နှစ်နိုင်ငံ ကိစ္စရပ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး Trump အစိုးရနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒီဆွေးနွေးပွဲတွေကနေ ကျွန်တော်တို့ ပိုကောင်းတဲ့ နားလည်မှု တစ်ခုကို ရရှိမယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်” လို့ ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က Ramaphosa က လယ်ယာမြေတွေကို “လူထုရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်အတွက် ဒါမှမဟုတ် လူထုရဲ့ အကျိုးစီးပွားအတွက်” သိမ်းယူဖို့ နိုင်ငံတော်၊ ပြည်နယ်နဲ့ ဒေသအာဏာပိုင်တွေကို ခွင့်ပြုတဲ့ ဥပဒေ တစ်ခုကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အစိုးရက “တရားမျှတပြီး တန်းတူညီမျှ လျော်ကြေးပေးရမယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သို့သော် သိမ်းပိုက်မှု တစ်ခုမှ ဖြစ်ပျက်ခြင်း မရှိသေးဘူးလို့ အရင်းအမြစ်တွေက ဆိုပါတယ်။
သူ့ရဲ့ Truth Social Media platform မှာ Trump က တောင်အာဖရိကကို ဝေဖန်ပြီး “ဒါဟာ လွဲမှားတဲ့ အခြေအနေပါ။ လွဲမှားတဲ့ အခြေအနေပါ။ လူ့အခွင့်အရေး ကြီးမားစွာ ချိုးဖောက်မှု တစ်ခု ဖြစ်နေပြီး အားလုံး မြင်နေရပါတယ်။ အမေရိကန်က ဒါကို ခွင့်မပြုပါဘူး၊ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ဆောင်သွားမှာပါ။ ဒီအခြေအနေကို ပြည့်စုံတဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ပြုလုပ်ပြီးမှသာ တောင်အာဖရိကကို ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု အားလုံးကို ဖြတ်တောက်သွားမှာပါ!” လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ Trump က တနင်္ဂနွေနေ့ ည Maryland ရှိ Joint Base Andrews မှာ သတင်းထောက်တွေနဲ့ ပြောဆိုရာမှာ သူ့ရဲ့ မှတ်ချက်တွေကို ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တောင်အာဖရိက မီဒီယာအုပ်စု News 24 ရဲ့ ကြယ်ပွင့်အယ်ဒီတာ Pieter du Toit က X မှာ “အမေရိကန် သမ္မတဟာ Elon Musk ရဲ့ အကြံပေးချက်တွေကို လိုက်နာပြီး သူ ဘာပြောနေတယ်ဆိုတာကို တကယ်တမ်း မသိဘူး” လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။
တောင်အာဖရိကမွေး Elon Musk က သူ့ရဲ့ Starlink internet service ကို တောင်အာဖရိကမှာ တိုးချဲ့ဖို့ ကြိုးစားနေပေမယ့် သမ္မတ Ramaphosa က သူ့ရဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ ၃၀% ကို ဒေသခံ လူမည်း အခွင့်အရေး အုပ်စုတွေဆီ လွှဲပြောင်းရောင်းချရမယ်လို့ ပြောကြားထားတယ်လို့ သိရပါတယ်။
တောင်အာဖရိက သမ္မတရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ကို တုံ့ပြန်လျက် X မှာ Ramaphosa ကို “ဘာကြောင့် သင်ဟာ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း လူမျိုးရေး ခွဲခြားသော ပိုင်ဆိုင်မှု ဥပဒေတွေ ထုတ်ပြန်ထားတာလဲ” လို့ မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ပါတယ်။
လေ့လာသူ Frans Cronje က Digital ကို သမ္မတ Trump က တောင်အာဖရိကမှာ လူအုပ်စုအချို့ကို အလွန်ဆိုးရွားစွာ ဆက်ဆံနေတယ်လို့ ဖော်ပြချက်မှာ တောင်အာဖရိကမှာ လယ်သမားတွေ သတ်ဖြတ်ခံရမှုကို ပြောနေတာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“သမ္မတ Trump ရဲ့ တောင်အာဖရိကမှာ လယ်ယာမြေ သိမ်းပိုက်မှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မကြာသေးမီက မှတ်ချက်တွေကို သူ့ရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ မှတ်ချက်တွေနဲ့ ခွဲခြား လေ့လာလို့ မရပါဘူး။ ဒီမှတ်ချက်တွေကို မှားယွင်းတယ်လို့ ပယ်ချလေ့ရှိပေမယ့် နောက်ဆုံး တောင်အာဖရိက ဒေတာတွေအရ နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေး လယ်သမားတွေဟာ သူတို့အိမ်တွေမှာ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်ခံရဖို့ အခွင့်အလမ်း ခြောက်ဆ ပိုများပါတယ်”
Cronje က သမ္မတ Trump ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်တွေနောက်မှာ ရည်ရွယ်ချက်တွေ ရှိနေနိုင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ဒီလို သိမ်းပိုက်မှုတွေဟာ တောင်အာဖရိကမှာ ရှိတဲ့ အမေရိကန် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို လည်း သက်ရောက်နိုင်ပါတယ်။ Cronje ဟာ အမေရိကန် Yorktown Foundation for Freedom ရဲ့ အကြံပေး တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။ သူက “လယ်ယာမြေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဥပဒေက လယ်ယာမြေတွေကို ကြီးမားစွာ သိမ်းပိုက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး ဒါဟာ နိုင်ငံရဲ့ အကြီးတန်း နိုင်ငံရေး ပုဂ္ဂိုလ်တွေရဲ့ ရည်ရွယ်ချက် တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ယခုအချိန်ထိ ကြီးမားတဲ့ သိမ်းပိုက်မှုတွေ မရှိသေးပါဘူး” လို့ ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အခု ဥပဒေကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးသွားပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် Cronje က ဒါဟာ ပြောင်းလဲသွားပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
“တောင်အာဖရိကမှာ ပိုင်ဆိုင်မှု အခွင့်အရေးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ မှတ်ချက်တွေကို တောင်အာဖရိကမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်ရဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့ တွဲဖတ်ရမှာပါ။ ၂၀၂၄ မှာ အမေရိကန်/တောင်အာဖရိက နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်သုံးသပ်ရေး ဥပဒေကို (ကွန်ဂရက်မှာ) တောင်အာဖရိက အစိုးရရဲ့ အီရန်၊ ရုရှားနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေးဟာ အမေရိကန် နိုင်ငံရေး အကျိုးစီးပွားကို ခြိမ်းခြောက်တယ်လို့ စိုးရိမ်မှုတွေကြောင့် တင်သွင်းခဲ့ပါတယ်။”
စီးပွားရေးနဲ့ နိုင်ငံရေး လမ်းကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ အစိုးရဌာနတွေကို အကြံပေးနေတဲ့ Cronje က ဆက်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က တောင်အာဖရိက အစိုးရဟာ Cuba၊ Belize နဲ့ နိုင်ငံလေးနိုင်ငံနဲ့အတူ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ထိန်းသိမ်းဖို့ “Hague Group” ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါတယ်။ ကွန်ဂရက်က တရားရုံးကို အသုံးပြုပြီး အမေရိကန် နိုင်ငံရေး အကျိုးစီးပွားကို ခြိမ်းခြောက်တယ်လို့ မြင်ရင် ဒဏ်ခတ်မယ့် Illegitimate Court Counteraction Act ဥပဒေကို တင်သွင်းခဲ့တာနဲ့ တိုက်ဆိုင်ပါတယ်။ တောင်အာဖရိကဟာ နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ဣသရေလနဲ့ ဣသရေလ ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် အရေးယူဖို့ ဒီတရားရုံးနဲ့ Hague မှာရှိတဲ့ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးကို အသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။”
တောင်အာဖရိကရဲ့ Ramaphosa က အမေရိကန် အကူအညီရဲ့ အရေးပါမှုကို လျှော့တွက်ပြောကြားခဲ့ပြီး “PEPFAR (The U.S. President’s Emergency Plan for AIDS Relief) အကူအညီ ကလွဲလို့ တောင်အာဖရိကမှာ အမေရိကန်က ပေးတဲ့ အခြား သိသာတဲ့ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု မရှိပါဘူး” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ PEPFAR ကို ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှာ စတင်ခဲ့ပါတယ်။
တောင်အာဖရိက သတင်းဌာန ENCA မှာ ပြောဆိုရာမှာ လေ့လာသူ Justice Malala က Trump အစိုးရအောက်မှာ “အမေရိကန်ဟာ တောင်အာဖရိကကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ပြောင်းလဲသွားမှာပါ” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။