ထရမ့်နှင့် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည်ကောင်းမွန်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် အာဒိုဂန်က ဟာမတ်စ်ကို ထောက်ခံပြီး အစ္စရေးကို ဖျက်ဆီးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်ဟုဆို

(SeaPRwire) –   တူရကီသမ္မတ Recep Tayyip Erdoğan သည် အစ္စတန်ဘူလ်မြို့ရှိ Çamlıca ဗလီတွင် တနင်္ဂနွေနေ့က ကျင်းပခဲ့သော Eid al-Fitr ဆုတောင်းပွဲများအတွင်း အစ္စရေးနိုင်ငံကို ဖျက်ဆီးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

Erdoğan က “ အလ္လာဟ်အရှင်မြတ်သည် ‘Al-Qahhar’ ဟူသောအမည်တော်၏ ကောင်းချီးဖြင့် ဇီယွန်အစ္စရေးကို ဖျက်ဆီးတော်မူပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ဂျူးပြည်နယ်ကို အမြစ်ဖြတ်ရန် တောင်းဆိုမှုသည် အထူးသဖြင့် အစ္စရေးအရာရှိများထံမှ ပြင်းထန်သော ရှုတ်ချမှုကို ခံခဲ့ရသည်။

သူ၏မှတ်ချက်များကို တုံ့ပြန်သောအားဖြင့် အစ္စရေးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Gideon Sa’ar က X တွင် “ အာဏာရှင် Erdogan သည် သူ၏ဆန့်ကျင်ရေး ဆီးမိုက်တစ်မျက်နှာကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်” ဟုရေးသားခဲ့ပြီး “ Erdogan သည် ဒေသအတွက် အန္တရာယ်ရှိသကဲ့သို့ သူ၏လူမျိုးအတွက်လည်း အန္တရာယ်ရှိကြောင်း မကြာသေးမီရက်များအတွင်း သက်သေပြခဲ့သည်” ဟု Sa’ar က တူရကီနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသော ကျယ်ပြန့်သော ဆန္ဒပြမှုများကို ရည်ညွှန်းပြောကြားခဲ့ပြီး “ NATO အဖွဲ့ဝင်များသည် သူမည်မျှ အန္တရာယ်ရှိသည်ကို နောက်မကျမီ နားလည်နိုင်မည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်” ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

သူ၏မှတ်ချက်များနောက်ပိုင်းတွင် မှ ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုတွင် “ Netanyahu အစိုးရ၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးမှ ပြောကြားခဲ့သော အလွန်အကျွံပြောဆိုသော စကားရပ်ကို ကျွန်ုပ်တို့ လုံးဝငြင်းဆိုသည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။

 

“ ရိုင်းစိုင်းပြီး အခြေအမြစ်မရှိသော စွပ်စွဲချက်များသည် Netanyahu နှင့် သူ၏အပေါင်းအပါများက ကျူးလွန်သော ရာဇ၀တ်မှုများကို ဖုံးကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်” ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး “ အစ္စရေး၏ ပစ်မှတ်ထားခံရသော အပြစ်မဲ့ပြည်သူများကို ကျွန်ုပ်တို့ ဆက်လက်ရပ်တည်ပြီး ၎င်းတို့၏အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်သွားမည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

လူမှုမီဒီယာပို့စ်တစ်ခုတွင် အစ္စရေးနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက Erdoğan သည် သူ၏ဆန့်ကျင်ရေး ဆီးမိုက်တစ်အမြင်များကို ငြင်းဆိုခြင်းရှိမရှိ ရှင်းလင်းရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး သမ္မတ၏ ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ ပြဿနာရှိသော လုပ်ရပ်များကို အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။ 

“ တူရကီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကို ဘာတွေစိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေတာလဲ။ အာဏာရှင်၏စကားများကို ရှင်းလင်းရန်နည်းလမ်းတစ်ခုမှာ Erdogan သည် ဆန့်ကျင်ရေး ဆီးမိုက်တစ်မဟုတ်ကြောင်း၊ သူသည် ဂျူးပြည်နယ်ကို စွဲလမ်းစွာ မုန်းတီးသူမဟုတ်ကြောင်း ရှင်းလင်းစွာဖော်ပြပါ”  

အဆိုပါပို့စ်သည် အစ္စရေးအပေါ် Erdoğan ၏ ရည်ရွယ်ချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်လာခြင်းကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။

တူရကီနှင့် အစ္စရေးကြား တင်းမာမှုများသည် Erdoğan ၏ ဟာမတ်စ်ကို ထောက်ခံမှုထက် ကျော်လွန်နေသော်လည်း ယင်းကိစ္စသည် အဓိကပြဿနာအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေသည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် အစ္စရေးလူမျိုး ၁,၂၀၀ ကျော်ကို ရက်စက်စွာ သတ်ဖြတ်ခဲ့သော ဟာမတ်စ်သည် တူရကီ၏ အကူအညီကို ရေရှည်ရရှိခဲ့သည်။ Erdoğan ၏ ဟာမတ်စ်ကို ရှုတ်ချရန် ငြင်းဆိုခြင်းသည် ၎င်းတို့ကို တရားဝင်နိုင်ငံရေးပါတီတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြခြင်းကြောင့် အစ္စရေးနှင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအများအပြားကို ဒေါသထွက်စေခဲ့သည်။

တူရကီနှင့် အမေရိကန်ကြား သံတမန်ဆက်ဆံရေးကိုလည်း စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးလျက်ရှိသည်။ တူရကီ၏ ပြည်တွင်းလုပ်ရပ်များဖြစ်သော အစ္စတန်ဘူလ်မြို့တော်ဝန် Ekrem İmamoglu ကို ဖမ်းဆီးခြင်းအပါအဝင် နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်များကို နှိမ်နင်းခြင်းကဲ့သို့သော လုပ်ရပ်များသည် ယခင်ကမရှိဖူးသော ဆန္ဒပြမှုများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး အမေရိကန်အရာရှိများသည် ဆက်ဆံရေးကို တည်ငြိမ်အောင် ကြိုးပမ်းလျက်ရှိသည်။ မတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marco Rubio သည် တူရကီနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Hakan Fidan နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး တူရကီ၏ ရုရှား-ယူကရိန်း အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးနှင့် အခြားသော ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ထောက်ခံနိုင်ခြေရှိခြင်းကို ဆွေးနွေးခဲ့ပြီး မကြာသေးမီက ပြည်တွင်းအုံကြွမှုများရှိနေသော်လည်း ယင်းသို့ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

“ တူရကီ၏ အာဏာရှင် Recep Tayyip Erdogan သည် သူ၏သက်တမ်းတစ်လျှောက် အဆိုးရွားဆုံး ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် Ekrem Imamoglu ကို ဖမ်းဆီးခြင်း၊ အင်တာနက်အပေါ် ကန့်သတ်ချက်များနှင့် အခြားအာဏာရှင်ဆန်သော လှုပ်ရှားမှုများကြောင့် ဒေါသထွက်နေသော ဆန္ဒပြသူများနှင့် လမ်းများပြည့်နှက်နေသည်” ဟု Foundation for Defense of Democracies မှ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး Jonathan Schanzer က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ အာရုံလွှဲပြောင်းရန်အတွက် Erdoğan သည် အစ္စရေးကို ဆန့်ကျင်သည့် ပြင်းထန်သောစကားလုံးများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ယင်းသည် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားချိန်မှစ၍ Erdoğan ၏ ဟာမတ်စ်ကို မယိမ်းယိုင်သော ငွေကြေးနှင့် နိုင်ငံရေးထောက်ခံမှုအပြင် ဆီးရီးယားရှိ အယ်လ်ကေဒါအစိုးရကို Erdoğan ၏ ထောက်ခံမှုအလယ်တွင် ရောက်ရှိလာခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းအစိုးရသည် အစ္စရေးအတွက်လည်း ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်သည်” ဟု Schanzer က ပြောကြားခဲ့သည်။

တူရကီနှင့် အစ္စရေးအကြား တင်းမာမှုများသည် ဟာမတ်စ်ကို ထောက်ခံမှုအပေါ်တွင်သာ အကန့်အသတ်မရှိပေ။ ဆီးရီးယားရှိ Erdoğan ၏ လုပ်ရပ်များသည် Hayat Tahrir al-Sham ကို တူရကီက ထောက်ခံခဲ့ပြီး ၎င်းတို့သည် Assad အစိုးရကို ဖြုတ်ချကာ နိုင်ငံ၏အစိတ်အပိုင်းများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး Ankara သည် အစ္စရေးနယ်စပ်များတွင် မတည်ငြိမ်မှုကို မြှင့်တင်ရာတွင် ပါဝင်မှုအပေါ် စိုးရိမ်မှုများ တိုးပွားလာစေခဲ့သည်။

Erdoğan ၏ အစ္စရေးအပေါ် နောက်ဆုံးခြိမ်းခြောက်မှုများမတိုင်မီ Trump အစိုးရအရာရှိများသည် F-35s program ပါဝင်မှုအလားအလာအပါအဝင် တူရကီနှင့် ကာကွယ်ရေးစာချုပ်များအပေါ် ကန့်သတ်ချက်များကို ရုပ်သိမ်းနိုင်ကြောင်း ညွှန်ပြခဲ့သည်။ ယင်းသည် သမ္မတ Trump နှင့် Erdoğan တို့ မတ်လ ၂၁ ရက်နေ့က တယ်လီဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုပြီးနောက် ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်ပြီး ယင်းသည် F-35s များကို Ankara သို့ ရောင်းချရန် ခွင့်ပြုနိုင်သည့် မူဝါဒပြောင်းလဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သည်။

NATO အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေဖြင့် တူရကီသည် မဟာမိတ်၏ လုံခြုံရေးမူဘောင်တွင် အဓိကကျသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်သည်။