JOHANNESBURG — သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ တရားဥပဒေကြောင့် တောင်အာဖရိကနိုင်ငံမှာ စိတ်မချမ်းသာမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ မြေယာသိမ်းဆည်းမှုကို အဓိက ဦးတည်ထားတဲ့ အမိန့်ဟာ ပြီတိုးရီးယားဟာ အမေရိကန်အကျိုးစီးပွားနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ဆက်တိုက် ဝေဖန်မှုတွေနဲ့ ကြုံတွေ့နေရချိန်မှာ ထွက်ပေါ်လာတာပါ။ ဥပမာအားဖြင့် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ ပါလက်စတိုင်းတွေကို ထောက်ခံတာနဲ့ တရုတ်၊ ရုရှားနဲ့ အီရန်နိုင်ငံတွေနဲ့ သံယောဇဉ်ကောင်း ထားရှိတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။
သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေနဲ့ “သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့မှာ တောင်အာဖရိကသမ္မတနိုင်ငံက ၂၀၂၄ ခုနှစ် ၁၃ ပုဒ်မ ပိုင်ဆိုင်မှု သိမ်းဆည်းရေး ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး အစိုးရက လူနည်းစု ဖြစ်တဲ့ အာဖရိကာနာတွေရဲ့ စိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်း ပိုင်ဆိုင်မှုတွေကို လျော်ကြေးမပေးဘဲ သိမ်းယူနိုင်ဖို့ လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့တယ်” လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။
“ တောင်အာဖရိကက ဒီမတရား နဲ့ စာရိတ္တမဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ဆက်လုပ်နေသရွေ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ ပြည်သူ့အခွင့်အရေးတွေကို လျစ်လျူရှုနေသရွေ့
(က) အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တောင်အာဖရိကကို အကူအညီ ပေးမှာ မဟုတ်ဘူး။
(ခ) အာဖရိကာနာ ဒုက္ခသည်တွေကို အစိုးရက လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု လုပ်တာကနေ လွတ်မြောက်အောင် ပြောင်းရွှေ့ နေရာချထားပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။” လို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ မူဝါဒကို ဖော်ပြထားပါတယ်။
သြဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်က ပြီတိုးရီးယားရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို တိုက်ရိုက် ပစ်မှတ်ထားခဲ့ပါတယ်။ “ တောင်အာဖရိကဟာ အမေရိကန်နဲ့ သူ့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေကို တိုက်ရိုက် ကန့်ကွက်တဲ့ တည်ရှိမှုတွေ ယူခဲ့ပြီး အစ္စရေးကို ဟာမာစ် မဟုတ်ဘဲ လူမျိုးတုန်း ကျူးလွန်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ စွပ်စွဲခဲ့ပြီး အီရန်နဲ့ ကုန်သွယ်ရေး၊ စစ်ရေးနဲ့ နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်တွေ ချုပ်ဆိုဖို့ ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည် တိုးမြှင့်ခဲ့ပါတယ်… အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တောင်အာဖရိက အစိုးရရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို သို့မဟုတ် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ထိခိုက်စေတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ထောက်ခံနိုင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေ၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အာဖရိက လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်တွေနဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားတွေအတွက် နိုင်ငံရေး လုံခြုံရေး အန္တရာယ် ဖြစ်စေပါတယ်”
စနေနေ့မှာ တောင်အာဖရိကနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Chrispin Phiri က X ပေါ်မှာ “ ဒီအမိန့်ရဲ့ အခြေခံ ယူဆချက်ဟာ အမှန်တရားနဲ့ ကင်းမဲ့ပြီး တောင်အာဖရိကရဲ့ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ ကာလနဲ့ အပါတိုက် ကာလရဲ့ နက်ရှိုင်းပြီး နာကျင်စရာ သမိုင်းကို သိရှိမှု မရှိတာ စိုးရိမ်စရာ ကောင်းပါတယ်” လို့ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။
Phiri က ထပ်ပြောတာက “ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြီးမြတ်တဲ့ နိုင်ငံကို လွဲမှားစွာ ဖော်ပြဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့ သတင်းအမှား နဲ့ ပြောမှား ကမ်ပိန်း တစ်ခုရှိနေတယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ စိုးရိမ်ပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ဒီလို ပုံပြင်တွေက ဆုံးဖြတ်ချက်ချသူတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုကို ရရှိနေတယ် ဆိုတာ စိတ်ပျက်စရာ ကောင်းပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က ရွေးကောက်ပွဲမှာ အများစု နေရာ ဆုံးရှုံးခဲ့ပေမယ့် အာဖရိက နိုင်ငံရေး ကွန်ဂရက် (ANC) ဟာ တောင်အာဖရိကရဲ့ လက်ရှိ တိုင်းပြည် ညီညွတ်ရေး အစိုးရမှာ အဓိက ပါတီအဖြစ် ဆက်လက် ရှိနေပါတယ်။ ပါတီရဲ့ အတွင်းရေးမှူးဟာ အာဖရိကာနာတွေ အမေရိကန် နိုင်ငံသား ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ကမ်းလှမ်းချက်ကို X ပေါ်မှာ ဓာတ်ပုံတင်ပြီး တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီဓာတ်ပုံမှာ အနက်ရောင် အမျိုးသားတစ်ဦးဟာ တံခါးဖွင့်ထားရာမှာ ရပ်နေပြီး လက်နှစ်ဖက်နဲ့ တံခါးပြင်ပကို လှမ်းပြနေပြီး အာဖရိကာနာတွေ ထွက်သွားသင့်တယ်လို့ ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အစိုးရက အာဖရိကာနာတွေသာမက ဖြူတွေအားလုံးဟာ တောင်အာဖရိကမြေ ၇၀% လောက် ပိုင်ဆိုင်နေဆဲလို့ ပြောဆိုထားပါတယ်။ အစိုးရက ပိုင်ဆိုင်မှု သိမ်းဆည်းရေး ဥပဒေကို လူတိုင်းအတွက် လူမှုရေး လိုအပ်ချက် – ဥပမာ ကျောင်းသစ်တစ်ခုအတွက် – မြေယာတွေကို ပိုင်ရှင်က ငြင်းဆန်ရင် သိမ်းယူမှာ ဖြစ်ပြီး ဒါမှလည်း “ တရားမျှတပြီး တန်းတူ လျော်ကြေး” ပေးမှာ ဖြစ်တယ်လို့ မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။
တောင်အာဖရိကရဲ့ အဓိက တရားရေးပါတီ Democratic Alliance ရဲ့ နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Emma Powell က Digital ကို “ နှစ်ပေါင်းများစွာ တိုင်းရင်းသား အခြေခံ မူဝါဒကို DA က ကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီမူဝါဒတွေက နိုင်ငံရေး ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေကို အကျိုးပြုခဲ့ပေမယ့် တောင်အာဖရိက လူအများစုက ဆင်းရဲမွဲတေမှုမှာ ဆက်ရှိနေပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
သူမက ဆက်ပြောတာက DA ဟာ “ ပိုင်ဆိုင်မှု အခွင့်အရေးတွေ ကာကွယ်ဖို့ တရားဥပဒေ လုပ်ဆောင်မှုတွေ လုပ်ဆောင်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နိုင်ငံအကျိုးစီးပွားကို တိုက်ရိုက် ထိခိုက်စေတဲ့ ပြည်တွင်းနဲ့ နိုင်ငံခြား မူဝါဒနေရာတွေကို ANC က ပြန်လည် သုံးသပ်သင့်ပြီ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
Powell က Digital ကို သူမတို့ ပါတီက “ လာမယ့် အပတ်တွေအတွင်း ဝါရှင်တန် ဒီစီကို ထိပ်တန်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ တစ်ဖွဲ့ စေလွှတ်ပြီး ဆုံးဖြတ်ချက် ချသူတွေနဲ့ ဆွေးနွေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ DA ဟာ ပုဂ္ဂလိက ပိုင်ဆိုင်မှု အခွင့်အရေးတွေ ကာကွယ်တာ၊ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု တိုးမြှင့်တာနဲ့ အမေရိကန်နဲ့ သံတမန် ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ရာမှာ ဆက်လက် ကြိုးပမ်းသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
၁၆၅၂ ခုနှစ်မှာ တောင်အာဖရိကကို ရောက်ရှိလာတဲ့ အဓိက ဒတ်ခ်ျ တွေရဲ့ ဆွေမျိုးတွေဖြစ်တဲ့ အာဖရိကာနာတွေဟာ နိုင်ငံရဲ့ အုပ်ချုပ်သူတွေ ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ဖြူနဲ့ နက်တွေကို ခွဲခြားပြီး နက်တွေကို ဒုတိယတန်း နိုင်ငံသားအဖြစ် ဆက်ဆံခဲ့တဲ့ အပါတိုက်စနစ်ကို တီထွင်ခဲ့တယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။
စနေနေ့မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကြေညာချက်မှာ အဓိက အာဖရိကာနာတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့ AfriForum က Trump ရဲ့ လုပ်ရပ်အပေါ် “ ကြီးမားတဲ့ ကျေးဇူးတင်မှု” ကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး ဒါဟာ “ Trump နဲ့ သူ့အစိုးရရဲ့ တာဝန်မကျေတဲ့ လုပ်ရပ်တွေနဲ့ မူဝါဒတွေရဲ့ တိုက်ရိုက် ရလဒ်” ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဆက်လက်ပြီး “ သို့သော် လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့နဲ့ Solidarity Movement မှာ သူ့ရဲ့ ညီအစ်မ ဌာနတွေက အာဖရိကာနာတွေရဲ့ အနာဂတ်ကို တောင်အာဖရိကရဲ့ အရှေ့တောင်ပိုင်းမှာ ဆက်လက် ကြိုးပမ်းသွားမှာ ဖြစ်ပြီး တောင်အာဖရိက အစိုးရက အာဖရိကာနာတွေနဲ့ နိုင်ငံထဲက တခြား ယဉ်ကျေးမှု အသိုင်းအဝိုင်းတွေကို ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ အမျိုးသား ဖောက်ပြန်မှုတွေအတွက် အရေးပေါ် ဖြေရှင်းချက်တွေ ရှာဖွေရမယ်လို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။
တိုင်းပြည် ညီညွတ်ရေး အစိုးရမှာ အသံပြင်းထန်ပြီး လွန်ကဲတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ တောင်အာဖရိက လူနည်းစု ပါတီ Economic Freedom Fighters ရဲ့ ခေါင်းဆောင်က X ပေါ်မှာ “ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက တောင်အာဖရိကကို တိုက်ခိုက်လာတာကြောင့် ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံအနေနဲ့ ရုရှား၊ တရုတ်နဲ့ နိုင်ငံတကာ ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့ BRICS နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်တဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံရေး ခိုင်မာအောင် စဉ်းစားသင့်တယ်။ ဒီလိုမှ မဟုတ်ရင် Donald Trump လို တောင့်တင်းသူတွေနဲ့ အလွယ်တကူ ပြဿနာ ဖြစ်နေမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။
Malema ကို လူမျိုးရေး ပြစ်မှု တရားစွဲထားပါတယ်။ တစ်ကြိမ်မှာ သူက “ Boer တွေ၊ တောင်သူတွေကို သတ်ပစ်ကြ” လို့ ပြောတဲ့ လူမျိုးတုန်း ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲ သီချင်းကို သီဆိုခဲ့ပြီး တောင်အာဖရိကမှာ ဒတ်ခ်ျ တွေရဲ့ ဆွေမျိုးတွေ ဒါမှမဟုတ် “ Boers” တွေကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။
“ `