ထရမ့်သည် နျူကလီးယားညှိနှိုင်းမှုများတွင် အီရန်၏တန်ပြန်အဆိုပြုချက်ကို ပယ်ချခဲ့သည်- ‘လက်ခံနိုင်စရာမရှိပါ’

(SeaPRwire) –   သမ္မတသည် တနင်္လာနေ့တွင် အီရန်နှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများအကြောင်း အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် Benjamin Netanyahu နှင့် စကားပြောဆိုခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။

ခေါ်ဆိုမှုအပြီးတွင် သတင်းထောက်များနှင့် စကားပြောရာတွင် တိုက်ရိုက်ပဋိပက္ခကို ရှောင်ရှားရန် သဘောတူညီချက်ရရှိရေးအတွက် Washington ၏ တွန်းအားကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ 

“ကျွန်တော်တို့ဟာ ပျက်စီးခြင်းနဲ့ သေဆုံးခြင်းတွေမရှိအောင် သဘောတူညီချက်တစ်ခုရရှိအောင် ကြိုးစားနေပါတယ်။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့က သူတို့ကိုပြောပြီးပြီ၊ ကျွန်တော်ကလည်း သူတို့ကိုပြောပြီးပြီ။ ဒါက အဆင်ပြေလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဲဒီလိုဖြစ်ချင်မှ ဖြစ်မှာပါ” ဟု Trump က ပြောသည်။ 

“မကြာခင်မှာ ကျွန်တော်တို့ သိရပါလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောသည်။ 

Trump က ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က သူတို့ကိုပေးခဲ့သော အဆိုပြုချက်ကို အမေရိကန်က ငြင်းပယ်ပြီးနောက် အီရန်က တန်ပြန်အဆိုပြုချက်ကို အမေရိကန်သို့ ပြန်လည်ပေးပို့ပြီးဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော် သမ္မတက “ဒါက လက်ခံနိုင်စရာမရှိပါဘူး” ဟုပြောကြားပြီး နောက်ထပ်ညှိနှိုင်းမှုများ လိုအပ်ကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် နှင့်ပတ်သက်၍ လိုအပ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

နိုင်ငံအားလုံး၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်များကို စောင့်ကြည့်ရန် တာဝန်ပေးထားသည့် nuclear watchdog ဖြစ်သော က တီဟီရန်၏ အစီအစဉ်သည် ၎င်းအစိုးရ၏ ပြောဆိုချက်များရှိသော်လည်း “ လုံးဝ ငြိမ်းချမ်းမှုရှိမရှိ” ကို အတည်မပြုနိုင်ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် သတိပေးခဲ့ပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ ဖုန်းခေါ်ဆိုမှု ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။

International Atomic Energy Agency (IAEA) ၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Rafael Grossi က အေဂျင်စီသည် နျူကလီးယားအဟောင်းနှင့် အသစ်များသို့သာ သွားရောက်ခွင့်မရသည်သာမက အီရန်သည် ၎င်း၏ လုပ်ဆောင်ချက်များကို ဖုံးကွယ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နေရာများကိုပါ ဖျက်ဆီးခဲ့ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်တွင် IAEA သည် Varamin, Marivan နှင့် Turquzabad အပါအဝင် နေရာသုံးခုတွင် လူလုပ် ယူရေနီယမ်အမှုန်များကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါနေရာများကို ယခင်က အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်တွင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး တီဟီရန်သည် သေစေနိုင်သော နျူကလီးယားအိပ်မက်များသို့ တစ်ဖန်ပြန်လည်လှည့်လာသည်ဟု အေဂျင်စီက ယုံကြည်စေခဲ့သည်။

Grossi က “ထိုအချိန်မှစ၍ အီရန်က ယူရေနီယမ်အမှုန်များရှိနေခြင်းအတွက် ရှင်းလင်းချက်များနှင့် ရှင်းလင်းချက်များကို ကျွန်တော်ကိုယ်တိုင် ပါဝင်သော အဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးများနှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုများစွာဖြင့် ရှာဖွေနေခဲ့ပါတယ်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့် အီရန်သည် အေဂျင်စီ၏ မေးခွန်းများကို ထပ်ခါထပ်ခါ အဖြေမပေးခဲ့ပါ၊ သို့မဟုတ် နည်းပညာအရ ယုံကြည်စိတ်ချရသော အဖြေများကို မပေးခဲ့ပါ။

“၎င်းသည် အေဂျင်စီ၏ အတည်ပြုလုပ်ဆောင်မှုများကို ဟန့်တားစေသော နေရာများကိုလည်း သန့်ရှင်းရေးလုပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောသည်။ 

အမေရိကန်နှင့် အီရန်ကြား နျူကလီးယားညှိနှိုင်းမှုများတွင် IAEA ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမရှိကြောင်း အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည့် Grossi က တနင်္လာနေ့တွင် ၎င်းသည် “ နှစ်ဦးနှစ်ဖက် ညှိနှိုင်းမှုများကို ထောက်ခံရာတွင် နှစ်ဖက်စလုံးနှင့်အတူ “ အနီးကပ်ဆုံးနှင့် အထူးကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုဖြင့်” လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်လနှောင်းပိုင်းက IAEA ၏ အစီရင်ခံစာတွင်လည်း အီရန်သည် သုံးလအတွင်း ၏သိုလှောင်မှုကို ၃၅% နီးပါးအထိ တိုးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုပြီးနောက် ယခုကဲ့သို့ သတိပေးလာခြင်းဖြစ်သည်။

ဖေဖော်ဝါရီလတွင် IAEA က တီဟီရန်သည် ယူရေနီယမ် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကြွယ်ဝပြည့်စုံသည့် ၂၇၄.၈ ကီလိုဂရမ် (၆၀၅.၈ ပေါင်) ပိုင်ဆိုင်ထားသည်ဟု အကဲဖြတ်ခဲ့သော်လည်း မေလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အီရန်၌ ၄၀၈.၆ ကီလိုဂရမ် (၉၀၀.၈ ပေါင်) ခန့်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ အစိုးရသည် ကိုပြုလုပ်နိုင်ရန် နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာ ခြေလှမ်းတစ်လှမ်းသာ လိုတော့သည်။

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က အီရန်၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင် အယာတိုလာ အလီ ခါမေနီက တီဟီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် အမေရိကန်က တီဟီရန်သို့ တင်သွင်းသည့် အဆိုပြုချက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ ထိုအဆိုပြုချက်တွင် စည်းမျဉ်းချိုးဖောက်မှုဆိုင်ရာ မည်သည့်အရာများ ပါဝင်သနည်းဟူသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးပေ။ ထို့အပြင် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် အီရန်ပါလီမန်ဥက္ကဋ္ဌ မိုဟာမက် ဘာဂါ ဂါလီဘတ်က ထိုအဆိုပြုချက်တွင် မည်သည့်ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ လျှော့ပေါ့ပေးခြင်းမှ မပါဝင်ကြောင်း ပြောဆိုခဲ့သည်။

White House က အဆိုပါစာရွက်စာတမ်းတွင် မည်သည့်အရာများပါဝင်သည်ကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း အချို့သော အစီရင်ခံစာများအရ သမ္မတသည် အီရန်အား အမေရိကန်နှင့် သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ဇွန် ၁၁ ရက်အထိ အချိန်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ သို့သော် Digital သည် ဤပြောဆိုချက်များကို သီးခြားအတည်မပြုနိုင်သေးပါ။ 

တနင်္လာနေ့တွင် အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Esmaeil Baghaei က “ အမေရိကန်၏ အဆိုပြုချက်ကို ကျွန်တော်တို့က လက်မခံနိုင်ပါဘူး။ ယခင် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုရလဒ်တွေ မဟုတ်ပါဘူး” ဟု အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည်။

“ကျွန်တော်တို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်အဆိုပြုချက်ကို အိုမန်နိုင်ငံကနေတစ်ဆင့် ကျန်တဲ့ဘက်ကို တင်ပြသွားမှာပါ။ ဒီအဆိုပြုချက်ဟာ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်ပြီး ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့ ညီညွတ်သလို မျှတမှုလည်းရှိပါတယ်” ဟု Baghaei က ဆိုသည်။

အချို့သော အစီရင်ခံစာများအရ အီရန်သည် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ၎င်းတို့၏အဆိုပြုချက်ကို တင်သွင်းနိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသော်လည်း အမေရိကန်ရှိ အီရန် UN သံတမန်အဖွဲ့က ဤပြောဆိုချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ မှတ်ချက်မပေးလိုကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

“ `