အမေရိကန်သမ္မတက တနင်္ဂနွေနေ့က သူဟာ အမေရိကန်က ဂါဇာကို ၀ယ်ယူပိုင်ဆိုင်ရေး ဆက်လက် ကတိက၀တ်ရှိနေတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး အစ္စရေး-ဟားမတ်စ် စစ်ပွဲကြောင့် ပျက်စီးသွားတဲ့ ဒေသအချို့ကို တောင်အာရှ နိုင်ငံတွေ ပြန်လည် တည်ဆောက်ခွင့် ပြုလိုက်နိုင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Trump ဟာ Air Force One လေယာဉ်ပေါ်မှာ နယူးအော်လင်းမြို့ကို Super Bowl ပြိုင်ပွဲအတွက် သွားရင်း သတင်းထောက်တွေနဲ့ စကားပြောစဉ် အဲဒီလို ပြောကြားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
“ ကျွန်တော် ဂါဇာကို ၀ယ်ယူပိုင်ဆိုင်ဖို့ ကတိက၀တ်ရှိပါတယ်” လို့ Trump က ပြောပါတယ်။ “ ကျွန်တော်တို့ ပြန်လည် တည်ဆောက်ရာမှာ အခြားတောင်အာရှ နိုင်ငံတွေကို ဒေသအချို့ကို တည်ဆောက်ခွင့် ပေးလိုက်နိုင်ပါတယ်၊ အခြားသူတွေကလည်း ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကြီးကြပ်မှုအောက်မှာ လုပ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော်တို့က ပိုင်ဆိုင်ဖို့၊ သိမ်းယူဖို့နဲ့ ဟားမတ်စ် ပြန်မ၀င်ရအောင် လုပ်ဖို့ ကတိက၀တ်ရှိပါတယ်။”
“ ပြန်ဝင်လို့ရမယ့် အရာမရှိပါဘူး။ ဒီနေရာက ဖျက်ဆီးထားတဲ့ နေရာပါ။ ကျန်တာတွေကိုလည်း ဖျက်ဆီးပစ်မှာပါ။ အားလုံး ဖျက်ဆီးပစ်မှာပါ” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
သမ္မတက ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်အချို့ကို အမေရိကန်ကို ၀င်ခွင့်ပြုဖို့ အခွင့်အလမ်းကိုလည်း သူက လက်ခံထားပေမယ့် အဲဒီ တောင်းဆိုမှုတွေကို တစ်ကြိမ်ချင်း စီ ကိုင်တွယ်သွားမယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
Trump က ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်က အစ္စရေး ၀န်ကြီးချုပ် Benjamin Netanyahu နဲ့ ပူးတွဲ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပါလက်စတိုင်းတွေ အခြားနိုင်ငံတွေကို ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် ဂါဇာကို အမေရိကန်က လွှဲယူချင်တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ အမေရိကန်က ဂါဇာ ပಟ್ကြီးကို လွှဲယူမှာဖြစ်ပြီး ကျွန်တော်တို့လည်း လုပ်ငန်းတစ်ခု လုပ်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ Trump က အဲဒီအချိန်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။ “ ကျွန်တော်တို့ ပိုင်ဆိုင်မှာဖြစ်ပြီး နေရာထဲက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ စူးစမ်းမှုမရှိတဲ့ ဗုံးတွေနဲ့ အခြားလက်နက်တွေကို ဖျက်ဆီးဖို့ တာဝန်ယူမှာဖြစ်ပါတယ်။”
“ နေရာကို ချပြီး ဖျက်ဆီးခံထားရတဲ့ အဆောက်အဦးတွေကို ဖယ်ရှားပြီး ဒေသခံတွေအတွက် အလုပ်အကိုင်နဲ့ နေအိမ် အကန့်အသတ်မရှိ ထောက်ပံ့ပေးမယ့် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဖန်တီးပါ” လို့ သူက ထပ်ပြောပါတယ်။ “ အမှန်တကယ် လုပ်ပါ။ တခြားလုပ်ပါ။ ပြန်မလုပ်နိုင်ဘူး။ ပြန်လုပ်ရင် ၁၀၀ နှစ်ကျော်က အတိုင်း ပြန်ဖြစ်သွားမှာပါ။”
ဂါဇာကို သိမ်းယူမယ်ဆိုတဲ့ Trump ရဲ့ ပြောဆိုချက်တွေကို နိုင်ငံအတော်များများက ဝေဖန်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီ ဂါဇာဟာ အောက်တိုဘာ ၇၊ ၂၀၂၃ ခုနှစ်က ဟားမတ်စ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် စတင်ခဲ့တဲ့ ပဋိပက္ခမှာ အစ္စရေး တပ်တွေက ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
Trump က ဂါဇာက ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်တွေကို ပိုမိုလက်ခံဖို့ ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်နဲ့ အခြား အာရပ်နိုင်ငံတွေကို လိုချင်တယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပြီး လူတွေကို လုံလောက်အောင် ပြောင်းရွှေ့ပြီး ဒေသကို “ သန့်ရှင်းအောင်” လုပ်နိုင်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“ လူ သိန်း ၁၅ သိန်းလောက် ရှိမယ်ထင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အဲဒီအရာတွေ အားလုံးကို သန့်ရှင်းအောင် လုပ်ပြီး ‘သိပ်ပြီး’ ပြောလိုက်မယ်” လို့ သူက အဲဒီအချိန်မှာ ပြောခဲ့ပါတယ်။
ပါလက်စတိုင်းတွေဟာ ယခု တိုက်ပွဲရပ်စဲထားပြီးဖြစ်တဲ့ အစ္စရေး-ဟားမတ်စ် စစ်ပွဲအတွင်း သူတို့ဟာ “ နက်ကဘာ” (အာရပ် ဘာသာစကားအရ ဘေးဒုက္ခ) ကို ပြန်လည် ကြုံတွေ့ရမှာကို ကြောက်ရွံ့ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီ နက်ကဘာ ဆိုတာက ၁၉၄၈ ခုနှစ် စစ်ပွဲအတွင်း ပါလက်စတိုင်း သိန်းပေါင်းများစွာ နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရတာကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။
တနင်္ဂနွေနေ့ မနက်စောပိုင်းက အစ္စရေး သမ္မတ Isaac Herzog က ‘Maria Bartiromo’ ကို Trump ရဲ့ ဂါဇာ လွှဲယူမယ့် အစီအစဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းချက်မှာ အမေရိကန် သမ္မတဟာ ဂျော်ဒန် ဘုရင် Abdullah II၊ အီဂျစ် သမ္မတ Abdel Fattah el-Sisi နဲ့ စော်ဒီ အာရေးဗီးယား ချမ်းသာသူ သားတော် Mohammed bin Salman တို့နဲ့ တွေ့ဆုံဖို့ ရှိတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ သမ္မတ Trump ဟာ အဓိက အာရပ် ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံဖို့ ရှိပါတယ်။ ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ ဂျော်ဒန် ဘုရင်နဲ့ အီဂျစ် သမ္မတ နဲ့ စော်ဒီ အာရေးဗီးယား ချမ်းသာသူ သားတော်ကိုလည်း ထင်ပါတယ်” လို့ Herzog က ပြောပါတယ်။
“ ဒါတွေက နားထောင်ရမယ့် လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေပါ။ သူတို့နဲ့ ဆွေးနွေးရမှာပါ။ သူတို့ရဲ့ ခံစားချက်တွေကိုလည်း လေးစားရမယ်။ အနာဂတ်အတွက် တည်တံ့တဲ့ အစီအစဉ်ကို ဘယ်လို တည်ဆောက်မလဲ ဆိုတာကို ကြည့်ရမယ်” လို့ သူက ထပ်ပြောပါတယ်။
ဂါဇာကို လွှဲယူမယ့် Trump ရဲ့ အစီအစဉ်ကို စော်ဒီ အာရေးဗီးယားက ငြင်းပယ်ထားတဲ့ နိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ ဂျော်ဒန် ဘုရင် Abdullah II ဟာ အင်္ဂါနေ့ တွေ့ဆုံမှုအတွင်း Trump ကို အဲဒီ ကမ်းလှမ်းချက်ဟာ အလွန်အကျွံ လှုံ့ဆော်မှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေမယ့် ပြီးတော့ တောင်အာရှ တစ်လျှောက် ပြည်တွင်း ပြိုကွဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး အစ္စရေးနဲ့ နိုင်ငံတော်ရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးကို ခြိမ်းခြောက်စေမယ်လို့ ပြောမယ်လို့ သတင်းထွက်ပါတယ်။
Reuters က ဒီ သတင်းကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့ပါတယ်။