ဘန်ကောက်ရှိ အမေရိကန်သံရုံးသည် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများအား “ အကြမ်းဖက်တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများ” ဖြစ်နိုင်ခြေနှင့်ပတ်သက်၍ သောကြာနေ့တွင် သတိပေးခဲ့သည်။ ယင်းမှာ Uyghur လူမျိုး ၄၅ ဦးအား တရုတ်နိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့လိုက်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marco Rubio က “ ပြင်းထန်သော အသုံးအနှုန်းများ” ဖြင့် ရှုတ်ချခဲ့သည်။
ထိုင်းရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် လုံခြုံရေးအရာရှိများက ၎င်းတို့အနေဖြင့် ထိုအမျိုးသားများသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ ထိန်းသိမ်းခံထားရပြီး အပြစ်ဒဏ်မခံရခြင်း သို့မဟုတ် ထိခိုက်နစ်နာမှုမရှိစေရဟု အာမခံချက်ပေးထားကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ ၎င်းတို့အား ပြန်လည်ပို့ဆောင်ပေးရန် တောင်းဆိုထားသည့် စာဖြင့်ရေးသားထားသော သဘောတူညီချက်ကို ဘာသာပြန်ဆိုချက်ပြသပြီးနောက် ၎င်းတို့အားလုံး ဆန္ဒအလျောက် ပြန်လာခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ ပုံမှန်အတိုင်းနေထိုင်ခွင့်ရရှိမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြာသပတေးနေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ယခုကဲ့သို့ ပြန်ပို့မှုများသည် အတိတ်တွင် အကြမ်းဖက်တုံ့ပြန်တိုက်ခိုက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်” ဟု အမေရိကန်သံရုံးက သောကြာနေ့တွင် သတိပေးခဲ့သည်။ “ အထူးသဖြင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံမှ Uyghur လူမျိုးများအား ပြန်ပို့ပြီးနောက် ဘန်ကောက်ရှိ Erawan Shrine တွင် လက်လုပ်ဗုံးများ ပေါက်ကွဲခဲ့ပြီး လူ ၂၀ သေဆုံးကာ ၁၂၅ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ အဆိုပါ ဘုရားကျောင်းသည် တရုတ်နိုင်ငံမှ ခရီးသွားများ အများအပြား လာရောက်လည်ပတ်သောနေရာဖြစ်သည်။”
သံရုံးသည် ယခုအခါ ထိုင်းနိုင်ငံရှိ အမေရိကန်များအား “ ခရီးသွားများ အများအပြားသွားလာသည့် လူစည်ကားသောနေရာများတွင် အထူးသတိထားပြီး စောင့်ကြည့်ရန် တိုက်တွန်းထားသည်။”
ကြာသပတေးနေ့တွင် ယင်းလုပ်ရပ်ကို “ Uyghur လူမျိုး အနည်းဆုံး ၄၀ ဦးအား တရုတ်နိုင်ငံသို့ အဓမ္မပြန်ပို့ခြင်းဖြစ်ကာ ၎င်းတို့သည် တရားမျှတသော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအခွင့်အရေးများ ကင်းမဲ့နေပြီး Uyghur လူမျိုးများသည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခံရခြင်း၊ အဓမ္မလုပ်အားပေးစေခိုင်းခံရခြင်းနှင့် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်းများကို ခံစားနေရသည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။
“ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရေရှည်မဟာမိတ်အနေဖြင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် ဤလုပ်ရပ်အတွက် စိုးရိမ်မိပြီး ယင်းသည် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂကွန်ဗင်းရှင်းနှင့် လူပုဂ္ဂိုလ်အားလုံးကို အဓမ္မပျောက်ဆုံးခြင်းမှ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာကွန်ဗင်းရှင်းအောက်ရှိ နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို ချိုးဖောက်နိုင်သည်” ဟု Rubio က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဤလုပ်ရပ်သည် ထိခိုက်လွယ်ဆုံးသူများကို ကာကွယ်ပေးသည့် ထိုင်းလူမျိုးများ၏ ရေရှည်အစဉ်အလာနှင့် ဆန့်ကျင်နေပြီး လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ရန် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ကတိကဝတ်နှင့်လည်း မကိုက်ညီပါ။”
“ Uyghur လူမျိုးများ အကာအကွယ်ရှာဖွေနေသော နိုင်ငံများရှိ အစိုးရအားလုံးကို Uyghur လူမျိုးများကို တရုတ်နိုင်ငံသို့ အဓမ္မပြန်မပို့ရန် ကျွန်ုပ်တို့ တိုက်တွန်းပါသည်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသော Uyghur လူမျိုးများ၏ သုခချမ်းသာကို ပုံမှန်အတိုင်း စစ်ဆေးနိုင်ရန် တရုတ်အာဏာပိုင်များအား အပြည့်အဝခွင့်ပြုပေးရန် တောင်းဆိုပါသည်။ ထိုင်းအစိုးရအနေဖြင့် တရုတ်အာဏာပိုင်များသည် Uyghur လူမျိုးများ၏ လူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ပေးကြောင်း အဆက်မပြတ် အပြည့်အဝအတည်ပြုရန် တောင်းဆိုရမည်” ဟု Rubio ကလည်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ထိုင်းဥပဒေပြုအမတ်များ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် ရှေ့နေများသည် အဆိုပါ အမျိုးသားများကို ပြန်ပို့တော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် သတိပေးခဲ့ကြပြီး သန်းခေါင်ယံအလွန်တွင် ပြတင်းပေါက်များကို အမည်းရောင်စာရွက်များဖြင့် ဖုံးအုပ်ထားသော ထရပ်ကားများသည် ၎င်းတို့ထိန်းသိမ်းခံထားရသည့် ဘန်ကောက်မြို့ရှိ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းမှ ထွက်ခွာသွားကြောင်း Associated Press က ဖော်ပြခဲ့သည်။
အဆိုပါ သတင်းအေဂျင်စီက ထိုထရပ်ကားသည် ဘန်ကောက်မြို့၏ Don Mueang လေဆိပ်သို့ မောင်းနှင်သွားပုံရပြီး China Southern Airlines လေယာဉ်တစ်စင်း စောင့်ဆိုင်းနေကာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ Uyghur လူဦးရေအများဆုံးနေထိုင်ရာ အနောက်မြောက်ပိုင်း Xinjiang ပြည်နယ်သို့ ပျံသန်းသွားကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။
Facebook ပေါ်ရှိ ကြေညာချက်တစ်ခုတွင် တရုတ်သံရုံးက ထိုင်းနိုင်ငံသို့ တရားမဝင်ဝင်ရောက်လာသူ တရုတ်နိုင်ငံသား ၄၀ ဦးကို Xinjiang သို့ အထူးလေယာဉ်ဖြင့် ပြန်ပို့ခဲ့ကြောင်း ကြာသပတေးနေ့တွင် ဝန်ခံခဲ့သည်။
အဆိုပါ အမျိုးသားများသည် “ ရှုပ်ထွေးသော နိုင်ငံတကာဆိုင်ရာ အကြောင်းအချက်များ” ကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၁၀ နှစ်ကျော်ကြာ ထိန်းသိမ်းခံထားရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။