ပနားမား ကျူတိုင်း ၏ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်က တိုင်းပြည် တည်ဆောက်ခဲ့သော ကျူတိုင်းကို တရုတ်က ထိန်းချုပ်နေပြီဟု သမ္မတရွေးချယ်ခံ Donald Trump က စွပ်စွဲချက်ကို ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး Carter ကြားကာလ သဘောတူညီချက် ပြီးဆုံးခြင်းကြောင့် “ ရှုပ်ထွေးမှု” ကို ဖြစ်ပေါ်စေမည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“တရုတ်က ကျူတိုင်းကို လုပ်ကိုင်နေတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်တွေဟာ အခြေအမြစ်မရှိပါဘူး” ဟု ပနားမား ကျူတိုင်း အာဏာပိုင် Ricaurte Vásquez Morales က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ တရုတ်က ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ဘာမှ ပါဝင်ပတ်သက်မှု မရှိပါဘူး။”
“ စည်းကမ်းတွေက စည်းကမ်းတွေပဲ ဖြစ်ပြီး ခြွင်းချက်တွေ မရှိပါဘူး” ဟု Vásquez Morales က ထပ်ပြောသည်။ “ ကျွန်တော်တို့က တရုတ်တွေအတွက်၊ အမေရိကန်တွေအတွက် ဒါမှမဟုတ် တခြားသူတွေအတွက် ခွဲခြား ဆက်ဆံလို့ မရပါဘူး။ ဒါက ကြားကာလ သဘောတူညီချက်၊ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်မှာ ဖြစ်ပြီး ရှုပ်ထွေးမှုတွေကို ဖြစ်ပေါ်စေမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
၁၉၇၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် သမ္မတ Jimmy Carter က Torrijos-Carter Treaties ဟု လူသိများသော သဘောတူညီချက်ကို ညှိနှိုင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ကျူတိုင်း၏ “ ကြားကာလ” ကို ခြိမ်းခြောက်မှုများမှ ကာကွယ်ရန် စစ်ရေးအင်အားသုံးနိုင်သည်ဟု သဘောတူခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်မဟာမိတ်နိုင်ငံများ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကြောင့် အဲဒီအချိန်က အမေရိကန်အတွက် အရေးကြီးတယ်လို့ ယူဆခဲ့ကြပါတယ်။ Carter က ပနားမားကျူတိုင်းကို ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၃၁ ရက်တွင် ပနားမားသို့ လွှဲပြောင်းပေးမည်ဟု သဘောတူခဲ့သည်။
အังคารနေ့တွင် သတင်းထောက်တစ်ဦးက Mar-a-Lago တွင် Trump ကို ပနားမားကျူတိုင်းနှင့် Greenland ကို ထိန်းချုပ်ရန် “ စစ်ရေး သို့မဟုတ် စီးပွားရေး ဖိအားပေးမှု” များ မပြုလုပ်ကြောင်း ကမ္ဘာ့သို့ အာမခံပေးမည်လားဟု မေးမြန်းခဲ့သည်။
“ မရပါဘူး၊ ကျွန်တော် အဲဒါနှစ်ခုစလုံးကို အာမခံပေးလို့ မရပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒါကို ကျွန်တော် ပြောနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ စီးပွားရေး လုံခြုံရေးအတွက် လိုအပ်ပါတယ်။ ပနားမားကျူတိုင်းကို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စစ်တပ်အတွက် တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ” ဟု Trump က ပြောသည်။ “ ကြည့်ပါ၊ ပနားမားကျူတိုင်းက ကျွန်တော်တို့ တိုင်းပြည်အတွက် အရေးပါပါတယ်။ တရုတ်က လုပ်ကိုင်နေတာပါ။ တရုတ်။ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့က ပနားမားကျူတိုင်းကို ပနားမားကို ပေးခဲ့တာပါ။ တရုတ်ကို မပေးခဲ့ပါဘူး။ ပြီးတော့ သူတို့က ဒါကို ပြုကျင့်ခဲ့ကြတယ်။ သူတို့က အဲဒီလက်ဆောင်ကို ပြုကျင့်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါကို ဘယ်တော့မှ မလုပ်သင့်ဘူး။”
သမ္မတဟောင်း Carter က ကွယ်လွန်ချိန်တွင် Trump က သူ့ကို ကြိုက်သော်လည်း ကျူတိုင်းနှင့် ပတ်သက်သော သဘောတူညီချက်ကို မသဘောတူကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ပနားမားကျူတိုင်းကို ပေးခဲ့တာကြောင့် Jimmy Carter က ရွေးကောက်ပွဲရှုံးခဲ့တာပါ၊ ကျွန်တော့်အမြင်အရ လက်ရုံးတွေထက် ပိုပြီးပါ။ လက်ရုံးတွေက ကိစ္စကြီးပါ။ ဒါပေမယ့် သင်သတိရမယ်ဆိုရင် ဘယ်သူမှ ပနားမားကျူတိုင်းအကြောင်း ပြောချင်ကြလိမ့်မယ် မထင်ဘူး၊ သိတဲ့အတိုင်းပဲ၊ ဒါဟာ သင့်တော်တဲ့ကိစ္စ မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Carter ရဲ့ အမွေအနှစ်ရဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လို့ပါ” ဟု Trump က နောက်ပိုင်းတွင် ထပ်ဖြည့်ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဒါပေမယ့် သူက ကောင်းတဲ့ လူတစ်ယောက်ပါ။ ကြည့်ပါ၊ သူက ကောင်းတဲ့ လူတစ်ယောက်ပါ။ ကျွန်တော် သူ့ကို နည်းနည်းသိပြီး သူက ကောင်းတဲ့ လူတစ်ယောက်ပါ။ ဒါပေမယ့် အဲဒါက အမှားကြီး တစ်ခုပါ။”
ဒါဟာ ပနားမားအစိုးရက တရုတ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို ငြင်းဆိုတဲ့ ပထမဆုံးအကြိမ် မဟုတ်ပါဘူး။
ပြီးခဲ့တဲ့ လက Trump က TRUTH Social ပေါ်မှာ “ ပျော်ရွှင်စရာ ခရစ္စမတ် နေ့ကို လူအားလုံးအတွက်၊ ပနားမားကျူတိုင်းကို ချစ်ခြင်းမေတ္တာ နဲ့ တရားမဝင် လုပ်ကိုင်နေတဲ့ တရုတ်စစ်သည်ကောင်းတွေအတွက် ပါ” လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။
အဲဒီအတွက် “ မိုက်ရိုင်းတယ်” လို့ ပယ်ချခဲ့ပြီး သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ “ ကျူတိုင်းမှာ တရုတ်စစ်သည် တစ်ယောက်မှ မရှိပါဘူး” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
“ ကျူတိုင်းက ပနားမားရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု ဖြစ်ပြီး ပနားမားလူမျိုးတွေရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုပါ။ အဲဒီအမှန်တရားနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘာမျိုး စကားပြောဆိုမှုမျိုး ဖွင့်လှစ်ဖို့ အခွင့်အလမ်း မရှိပါဘူး” ဟု BBC ၏ ပြောကြားချက်အရ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
Trump ရဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက သင်္ဘောဆိပ်တွေမှာ တရုတ်ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု တိုးလာတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်ရဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့ တူညီပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လက House Armed Services Committee မှာ သက်သေခံချက်ပေးရာမှာ အမေရိကန် တောင်ပိုင်း ကွပ်ကဲမှု ဦးချုပ် Gen. Laura J. Richardson က လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌများကို တရုတ်ပြည်သူ့ သမ္မတနိုင်ငံ (PRC) က “ သူတို့ရဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ငြိမ်းချမ်းတဲ့ သဘောနဲ့ ပြောဆိုကြပေမယ့် အမှန်တော့ ဒါတွေက အနာဂတ် multi-domain access အတွက် နေရာတွေ ဖြစ်ပြီး ဗျူဟာကျတဲ့ ပင်လယ် ကျဉ်းကြိုးတွေ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ အဲဒီ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေထဲမှာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ရေ ဆိပ်ကမ်းတွေ၊ cyber ကိရိယာတွေနဲ့ အာကာသ ကိရိယာတွေ ပါဝင်ပါတယ်” ဟု Richardson က သတိပေးခဲ့သည်။ “ ပနားမားမှာ PRC ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ နိုင်ငံပိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်း (SOEs) တွေက ကမ္ဘာ့ ဗျူဟာကျတဲ့ ကျဉ်းကြိုးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ပနားမားကျူတိုင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စီမံကိန်းတွေကို ဆက်လက် တင်ဒါတင်နေပါတယ်။”
ကမ္ဘာ့ ကုန်သွယ်မှုရဲ့ ငါးရာခိုင်နှုန်းက ပနားမားကျူတိုင်းက ဖြတ်သွားတယ်လို့ Richardson က ပြောပါတယ်။
ပနားမားကျူတိုင်းရဲ့ နှစ်ဖက်စလုံးမှာ ရှိတဲ့ ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းနှစ်ခုကို ဟောင်ကောင်အခြေစိုက် Hutchison Ports PPC က ဆယ်စုနှစ်များစွာ လုပ်ကိုင်ခဲ့တယ်လို့ New York Times က ဖော်ပြခဲ့ပြီး တရုတ်အစိုးရက ဟောင်ကောင်ကျွန်းမှာ ကုမ္ပဏီတွေကို ထောက်လှမ်းရေးနဲ့ စစ်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို လိုက်နာဖို့ တွန်းအားပေးနိုင်တဲ့ ဥပဒေတွေကို တိုးမြှင့် တွင်ကျယ်စွာ လုပ်ဆောင်လာတယ်လို့ သတိပြုမိပါတယ်။
အမေရိကန် ကွန်တိန်နာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးရဲ့ ၄၀% လောက်က ပနားမားကျူတိုင်းက ဖြတ်သွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။