အစ္စရေးနိုင်ငံနှင့် ဆက်ဆံရေး ထူထောင်မည်မဟုတ်ကြောင်း ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံ တည်ထောင်ခြင်းမရှိမချင်း ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားက ပြောကြားခဲ့ပြီး အမေရိကန် သမ္မတ၏ ပါလက်စတိုင်းမြေ တောင်းဆိုမှု မရှိကြောင်း ပြောဆိုမှုကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ယင်းသို့ ပြောဆိုရာတွင် အမေရိကန်အစိုးရက ဂါဇာစီးတီးကို ထိန်းချုပ်ရန် အကြံပြုချက်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့်က ပါလက်စတိုင်း-အစ္စရေး စစ်ပွဲကြောင့် ပျက်စီးနေသော ဂါဇာစီးတီးကို အမေရိကန်က လွှဲပြောင်း ထိန်းချုပ်ရန် လိုလားကြောင်း အင်္ဂါနေ့က အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေทันယာဟုနှင့် ပူးတွဲ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ ပါလက်စတိုင်းများကို အခြားနိုင်ငံများသို့ ပြောင်းရွှေ့ပြီးနောက် ယင်းသို့ လုပ်ဆောင်မည်ဖြစ်သည်။
“ အမေရိကန်က ဂါဇာစီးတီးကို လွှဲပြောင်း ထိန်းချုပ်ပြီး လုပ်ငန်းတွေလည်း လုပ်မှာပါ” ဟု ထရမ့်က သမ္မတအိမ်မှာ ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ကျွန်တော်တို့ ပိုင်ဆိုင်ပြီး နေရာထဲက အန္တရာယ်ရှိတဲ့ မတူရှာဖွေရသေးတဲ့ ဗုံးတွေနဲ့ လက်နက်တွေကို ဖျက်ဆီးရေး တာဝန်ယူမှာပါ။”
“ ပျက်စီးနေတဲ့ အဆောက်အဦးတွေကို ဖြိုချပြီး နေရာကို ညီညာအောင် လုပ်ပါ၊ ဒေသခံပြည်သူတွေအတွက် အလုပ်အကိုင်နဲ့ နေထိုင်ရာ အကန့်အသတ်မရှိ ပေးနိုင်မယ့် စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို ဖန်တီးပါ” ဟု သူက ဆိုသည်။ “ အမှန်တကယ် လုပ်ပါ။ ကွဲပြားတဲ့ အရာတစ်ခုခု လုပ်ပါ။ ပြန်မလုပ်နိုင်ဘူး။ ပြန်လုပ်ရင် ၁၀၀ နှစ်ကြာ တူညီတဲ့ အခြေအနေနဲ့ ပြီးဆုံးမှာပါ။”
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဆော်ဒီအာရေးဗီးယား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပါလက်စတိုင်းများကို ဇာတိမြေမှ တိုက်ထွက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ငြင်းပယ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်းများနှင့် ပတ်သက်သော ၎င်းတို့၏ သဘောထားသည် ညှိနှိုင်းမရနိုင်ကြောင်း လည်း ပြောကြားခဲ့သည်။
ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဆော်ဒီ သတို့သားမင်းသား မိုဟာမက် ဘင် ဆယ်လ်မန်က နိုင်ငံတော်၏ သဘောထားကို “ ရှင်းလင်းပြတ်သားစွာ” ကြေညာခဲ့ပြီး အခြေအနေမည်သို့ပင် ရှိစေကာမူ အခြားအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုများ မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။
ပါလက်စတိုင်းများကို နေရာရွှေ့ပြောင်းရန် ကိစ္စသည် ပြီးခဲ့သည့် လက တာဝန် ပြန်လည် ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ထရမ့်က မကြာခဏ တင်ပြခဲ့သော အကြံပြုချက် ဖြစ်ပြီး ပါလက်စတိုင်းများနှင့် အာရပ်နိုင်ငံများအတွက် အလွန် ထိရှလွယ်သော ကိစ္စ ဖြစ်သည်။
ထရမ့်က ဂျော်ဒန်၊ အီဂျစ်နှင့် အခြား အာရပ်နိုင်ငံများက ဂါဇာစီးတီးမှ ပါလက်စတိုင်း ဒုက္ခသည်များ ပိုမို လက်ခံရန် လိုလားကြောင်း၊ ဒေသအတွင်းမှ လူအများအား ပြောင်းရွှေ့ခြင်းဖြင့် “ သန့်ရှင်းရေး” လုပ်ရန် ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ သင်တို့ တစ်သန်းခွဲလောက် ပြောနေတာပါ၊ ကျွန်တော်တို့က အဲဒီအရာ တစ်ခုလုံးကို သန့်ရှင်းရေး လုပ်ပြီး ‘သိပြီ၊ ပြီးပြီ’ လို့ ပြောမှာပါ” ဟု သူက ယင်းအချိန်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ဂါဇာရှိ အစ္စရေး-ဟာမတ်စ် စစ်ပွဲအတွင်း ပါလက်စတိုင်းများသည် “ နက်ကဘာ” (အာရပ်ဘာသာဖြင့် ဘေးဒုက္ခဟု အဓိပ္ပာယ်ရ) ဟု ခေါ်သော ၁၉၄၈ စစ်ပွဲအတွင်း ပါလက်စတိုင်း သောင်းခြောက်ထောင်ချီ နေရာရွှေ့ပြောင်းခြင်းနှင့် ပိုင်ဆိုင်မှု ဆုံးရှုံးခြင်းများနှင့် တူသော ဘေးဒုက္ခများကို ကြုံတွေ့ရမည်ကို စိုးရိမ်ကြသည်။
အမေရိကန်က ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားအား အစ္စရေးနှင့် ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ဖြစ်အောင် နှင့် အလယ်ပိုင်းအရှေ့ နိုင်ငံကို အသိအမှတ်ပြုရန် လအတန်ကြာ ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ သို့သော် ဂါဇာတွင် စတင်ခဲ့သော ဟာမတ်စ်၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တွင် ဂျူးနိုင်ငံကို တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာရပ်နိုင်ငံများ၏ ဒေါသကြောင့် ဆော်ဒီများက ယင်းကိစ္စကို စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်။
ထရမ့်က ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားအား အလယ်ပိုင်း အရှေ့ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စီးပွားရေး ဗဟိုဌာန ဖြစ်သော ယူအေအီးနှင့် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် အာဘရာဟမ် သဘောတူညီချက် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး အစ္စရေးနှင့် ဆက်ဆံရေး ပုံမှန် ဖြစ်လာသော ဘာရိန်း နိုင်ငံများ၏ လမ်းစဉ်ကို လိုက်နာရန် လိုလားသည်။
ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားက အစ္စရေးနှင့် ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ခြင်းသည် အစ္စရေးနိုင်ငံအတွက် ကြီးမားသော ဆုလာဘ်တစ်ခု ဖြစ်လိမ့်မည်။ ဘုရင်မင်း သြဇာအာဏာ ကြီးမားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ အလယ်ပိုင်း အရှေ့နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း မွတ်ဆလင် ကမ္ဘာတွင် လည်း ကြီးမားသော သြဇာအာဏာရှိပြီး ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး ဆီတင်ပို့သူ ဖြစ်သည်။
Reuters က ဤသတင်း ဖော်ပြရာတွင် ပါဝင် ကူညီခဲ့သည်။