အမ်နက်စတီ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ က ဤအပတ်အတွင်း ကျင်းပမည့် ယှဉ်ပြိုင်ပွဲအားလုံးတွင် ဦးခေါင်းစည်း တားမြစ်မည့် ဥပဒေကြမ်းကို ပြင်သစ် ဥပဒေပြု လွှတ်တော် သားများ လက်မခံကြရန် တိုက်တွန်းလျက်ရှိသည်။
ယင်းဥပဒေကြမ်းကို လက်ျာ တော်လှန်ရေး လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များက ထောက်ခံကြပြီး သြဂုတ်လ တနင်္လာနေ့မှ စတင်၍ အထက်လွှတ်တော်တွင် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။ ယင်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ ယှဉ်ပြိုင်ပွဲများအတွင်း “ ဘာသာရေးအရ ထင်ရှား” သော ၀တ်စား ဆင်ယင်မှုများနှင့် သင်္ကေတများအားလုံးကို တားမြစ်ရန် ဖြစ်သည်။ Amnesty International က ယင်းလုပ်ရပ်သည် ခွဲခြား ဆက်ဆံမှု ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ဆိုသည်။
ယခု ကျင်းပမည့် မဲခွဲပွဲသည် ၁၉၀၅ ခုနှစ် ဘာသာရေးနှင့် နိုင်ငံတော် အချင်းချင်း ခွဲခြားရေး ဥပဒေ ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် တစ်ရာကျော်ကြာ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေသော လူမှုရေး ပြဿနာကို ပြန်လည် လောင်ကြွမည် ဖြစ်သည်။
ယခုအချိန်အထိ အားကစား ဖက်ဒရေးရှင်းများသည် ဦးခေါင်းစည်း ၀တ်ခြင်းကို ခွင့်ပြုမည် ၊ မခွင့်ပြုမည် ကို လွတ်လပ်စွာ ဆုံးဖြတ်ခွင့် ရှိခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ အင်အားအကြီးဆုံး အားကစားနှစ်ခုဖြစ်သော ဘောလုံးနှင့် ရักဘီ တို့က တားမြစ်ထားသည်။
ယခုဥပဒေကြမ်းသည် စောပိုင်းအဆင့်တွင် ရှိနေပြီး ဤအပတ်အတွင်း မဲခွဲပွဲသည် ရလဒ်မသေချာသော ဥပဒေပြု လုပ်ငန်းစဉ်ရှည်ကြာ၏ စတင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များက ထောက်ခံမဲ ပေးသော်လည်း အောက်လွှတ်တော်က နောက်ဆုံး ဆုံးဖြတ်ခွင့် ရှိသောကြောင့် ဥပဒေကြမ်း၏ အနာဂတ် မရေရာသေးပါ။
အောင်မြင်ရန်အတွက် ယင်းဥပဒေကြမ်းသည် အလွန် ကွဲပြားနေသော အောက်လွှတ်တော်တွင် ပုံမှန် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှု မရှိသော တပ်ဖွဲ့များ၏ ပူးပေါင်း ထောက်ခံမှု လိုအပ်သည်။
Amnesty International ၏ တိုက်တွန်းချက်များသည် ပြီးခဲ့သော နွေရာသီက ပါရီ အိုလံပစ် ပွဲတော်ဖွင့်ပွဲတွင် ဟီဂျပ် ၀တ်ထားသောကြောင့် ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသည်ဟု ဆိုခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးတွင် သူမသည် ဆံပင်ဖုံး ဦးထုပ် ၀တ်ဆင်၍ ပါဝင်ခွင့် ရခဲ့သည်။
ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် “ laïcité” ဟု ခေါ်သော တင်းကျပ်သော လူမှုရေး စည်းမျဉ်းကို လိုက်နာသည်။ ပွဲတော်တွင် ပြင်သစ် အိုလံပစ် ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌက ၎င်းတို့၏ အိုလံပစ် ပြိုင်ပွဲဝင်များသည် နိုင်ငံ၏ အစိုးရဌာန ၀န်ထမ်းများအတွက် သက်ရောက်သော လူမှုရေး စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာရမည် ဖြစ်ပြီး ယင်းတွင် ဟီဂျပ်နှင့် အခြား ဘာသာရေး သင်္ကေတများ တားမြစ်ခြင်း ပါဝင်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ ပါရီ အိုလံပစ် ပွဲတော်တွင် ဦးခေါင်းစည်း ၀တ်ဆင်သော ပြင်သစ် အမျိုးသမီး အားကစားသမားများ ယှဉ်ပြိုင်ခြင်းကို ပြင်သစ်က တားမြစ်ခြင်းသည် နိုင်ငံတကာ အမျက်ထွက်စရာ ဖြစ်ခဲ့သည်” ဟု Amnesty International ၏ ကျား-မ တရားမျှတမှု သုတေသီ Anna Błuś က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ လအနည်းငယ်အကြာတွင် ပြင်သစ် အာဏာပိုင်များသည် ခွဲခြား ဆက်ဆံသော ဟီဂျပ် တားမြစ်မှုကို နှစ်ဆတိုးစေရုံသာမက အားကစား အားလုံးသို့ ချဲ့ထွင်ရန် ကြိုးစားနေသည်။”
ယခင်က က ခန့်အပ်ထားသော ကျွမ်းကျင်သူများက ဟီဂျပ် ၀တ်ဆင်သော ကစားသမားများကို ပြင်သစ် ဘောလုံးနှင့် ဘတ်စကက်ဘော ဖက်ဒရေးရှင်းများက ထုတ်ပယ်ခြင်းနှင့် ပါရီ ပွဲတော်တွင် ဦးခေါင်းစည်း ၀တ်ဆင်သော အားကစားသမားများကို ပြင်သစ်အစိုးရက ကိုယ်စားပြုခွင့် မပေးခြင်း ဆုံးဖြတ်ချက်များကို ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။
Amnesty International က ယင်းဥပဒေကြမ်းသည် တကယ်တော့ ဦးခေါင်းစည်း သို့မဟုတ် အခြား ဘာသာရေး ၀တ်စုံများ ၀တ်ဆင်ပါက အားကစား ယှဉ်ပြိုင်ပွဲများမှ ထုတ်ပယ်ခြင်း ခံရမည် ဖြစ်သောကြောင့် အမျိုးသမီး နှင့် မိန်းကလေးများကို ပစ်မှတ်ထားသည်ဟု ဆိုသည်။
“ Laïcité…သည် ပြင်သစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေတွင် လူတိုင်း၏ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ကို ကာကွယ်ရန် တွင်ကျယ်စွာ ထည့်သွင်းထားသော်လည်း ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် မွတ်ဆလင် အမျိုးသမီးများ၏ အများပြည်သူ နေရာများသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို ဟန့်တားရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် အမြဲတမ်း အသုံးပြုခဲ့သည်” ဟု Amnesty International က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ နှစ်အတော်ကြာ ပြင်သစ် အာဏာပိုင်များသည် မွတ်ဆလင် အမျိုးသမီးများနှင့် မိန်းကလေးများ၏ ၀တ်စား ဆင်ယင်မှုများကို ခွဲခြား ဆက်ဆံသော နည်းလမ်းများဖြင့် ထိန်းချုပ်ရန် ဥပဒေများနှင့် မူဝါဒများ ပြဌာန်းခဲ့သည်။ အားကစား ဖက်ဒရေးရှင်းများကလည်း ဟီဂျပ် တားမြစ်ခြင်းကို အားကစားအမျိုးမျိုးတွင် လိုက်နာခဲ့သည်။”
နှစ်နှစ်ခန့်က ပြင်သစ်၏ အမြင့်ဆုံး အုပ်ချုပ်ရေး တရားရုံးသည် ယင်း တားမြစ်မှုသည် ထုတ်ဖော် ပြောဆိုခွင့်ကို ကန့်သတ်နိုင်သော်လည်း ပြင်သစ် ဘောလုံး ဖက်ဒရေးရှင်းသည် ယှဉ်ပြိုင်ပွဲများတွင် ဦးခေါင်းစည်း တားမြစ်ခွင့် ရှိသည်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။
ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် ပါရှိသော ဘာသာရေး ကြားနေမှု နိယာမကို ကိုင်စွဲထားသော နိုင်ငံ၏ ဘောလုံး ဖက်ဒရေးရှင်းသည် ရမ်သာန် လအတွင်း နံနက်မှ နေဝင်ချိန်အထိ စားသောက်ခြင်းမှ တားမြစ်ထားသော နိုင်ငံတကာ ကစားသမားများအတွက်လည်း အရာရာကို လွယ်ကူစေမည် မဟုတ်ပါ။
ဥပဒေကြမ်း ထောက်ခံသူများက အားကစားတွင် လူမှုရေး တိုက်ခိုက်မှုများ တိုးပွားလာခြင်းကို ကိုးကားပြီး ၎င်း၏ အဓိက တန်ဖိုးများသည် တကမ္ဘာလုံး နိယာမတွင် အခြေခံသည်ဟု ဆိုသည်။ အားကစား ကွင်းများကို ဘာသာရေး မဟုတ်သော ပြိုင်ပွဲများမှ ကာကွယ်ရန် နိုင်ငံရေး၊ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် လူမျိုးရေး ဆန္ဒပြမှု သို့မဟုတ် လှုံ့ဆော်မှုများ တင်ပြနိုင်ခြင်း မရှိစေရန် ကြားနေမှု နိယာမကို လိုက်နာရန် လိုအပ်သည်ဟု ဆိုသည်။
ယင်းဥပဒေကြမ်းတွင် အားကစား နေရာတစ်ခု၏ အစိတ်အပိုင်းကို ဘာသာရေး ဌာနအဖြစ် အသုံးပြုခြင်းသည် ၎င်း၏ ရည်ရွယ်ချက်ကို လွဲမှားစွာ အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်ပြီး လူသုံး ကန်ရေကူးကန်များတွင် burkini ကဲ့သို့သော ဘာသာရေး ၀တ်စား ဆင်ယင်မှုများ ၀တ်ဆင်ခြင်းကို တားမြစ်သည်။
“ ဦးခေါင်းစည်း ၀တ်ဆင်ခြင်းကို “ လူမှုရေး တိုက်ခိုက်မှုများ” ၏ ကွင်းဆက်တွင် ထားရှိခြင်းဖြင့် “ ခွင့်ပြုမှု” မှ “ အကြမ်းဖက်မှု” အထိ ကျယ်ပြန့်စွာ ပါဝင်သော ယင်းဥပဒေကြမ်းသည် ပြဌာန်းပါက လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှုကို လောင်ကြွစေပြီး ပြင်သစ်နိုင်ငံတွင် မွတ်ဆလင်များနှင့် မွတ်ဆလင် ဟု ယူဆရသူများ ကြုံတွေ့နေရသော တင်းမာသော ပတ်ဝန်းကျင်ကို ပိုမို ခိုင်မာစေလိမ့်မည်” ဟု Amnesty International က ပြောကြားခဲ့သည်။