ဖိလစ်ပိုင် ဒုတိယသမ္မတ ဆာရာ ဒူတာတေ ကွပ်မျက်ခံရပြီး နိုင်ငံရေး ပြိုင်ပွဲ ပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားနေချိန်တွင် လွှတ်တော် စစ်ဆေးမှု ကြုံရ “ `

ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ၊ မနီလာ — ဒုတိယသမ္မတ ဆာရာ ဒူတေးတီးအား လွှတ်တော်အောက်လွှတ်တော်က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က impeachment လုပ်ခဲ့ပြီး သမ္မတကို လုပ်ကြံရန် ကြံစည်မှု၊ ကြီးမားသော လာဘ်စားမှုနှင့် စစ်မက်ဖြစ်နေသော တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရှိ ဖိလစ်ပိုင်တပ်ဖွဲ့များအပေါ် တရုတ်၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကန့်ကွက်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့မှုတို့အပါအဝင် ပြစ်မှုများစွာဖြင့် စွပ်စွဲခဲ့သည်။

လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များ (အများစုမှာ သမ္မတ ဖာဒီနန် မာကော့စ် ဂျူနီယာ၏ မဟာမိတ်များဖြစ်သည်) ၏ လုပ်ရပ်သည် အာရှတိုက်ရှိ ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ အရှိန်အဟုန်အကြီးဆုံးနိုင်ငံတစ်ခု၏ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်နှစ်ဦး ပါဝင်သော နိုင်ငံရေး ပြိုကွဲမှုကို ပိုမိုကြီးမားစေသည်။

မာကော့စ်သည် ၎င်း၏နိုင်ငံ၏ စာချုပ်မဟာမိတ်ဖြစ်သော အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ ဆက်ဆံရေးများကို တိုးမြှင့်ခဲ့ပြီး ဒုတိယသမ္မတ၏ ဖခင်ဖြစ်သူ ရိုဒရီဂို ဒူတေးတီးသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ လှုပ်ရှားမှု ပြင်းထန်သော သက်တမ်းကုန်ဆုံးချိန်တွင် တရုတ်နှင့် ရုရှားနှင့် ချစ်ကြည်ရင်းနှီးသော ဆက်ဆံရေးများကို ပြုစုခဲ့သည်။

လွှတ်တော်အောက်လွှတ်တော်တွင် ကိုယ်စားလှယ် ၂၁၅ ဦး ကျော်က ဒုတိယသမ္မတအား impeachment တိုင်ကြားချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပြီး လျှောက်လွှာအား စီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသော လွှတ်တော်သို့ အမြန် ပေးပို့ရန် လိုအပ်သော ဦးရေထက် သိသိသာသာ ပိုများသည်ဟု လွှတ်တော်အောက်လွှတ်တော် အတွင်းရေးမှူးချုပ် Reginald Velasco က လွှတ်တော်၏ လေးလ နားချိန်မတိုင်မီ နောက်ဆုံးအစည်းအဝေးတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

impeachment တိုင်ကြားချက်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးသူများတွင် သမ္မတ၏ သားဖြစ်သူ ကိုယ်စားလှယ် Sandro Marcos နှင့် ဦးလေးဖြစ်သူ Martin Romualdez တို့ ပါဝင်သည်။ လျှောက်လွှာတွင် လွှတ်တော်အား impeachment တရားရုံးအဖြစ် ပြောင်းလဲ၍ ဒုတိယသမ္မတအား စစ်ဆေးရန်၊ “ အပြစ်ရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက် ချမှတ်ရန်” ၊ ရာထူးမှ ဖယ်ရှားရန်နှင့် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းရာထူးများ ယူရန် တားမြစ်ရန် တောင်းဆိုထားသည်။

“ဒူတေးတီး၏ သက်တမ်းတစ်လျှောက် ပြုမူပုံသည် လူထုယုံကြည်မှုကို ဆုံးရှုံးစေသော ကြီးမားသော သစ္စာဖောက်မှုနှင့် အာဏာကို အလွဲသုံးစားလုပ်သော ဖြောင့်မတ်မှုမရှိသော လုပ်ရပ်များကို ပြသနေပြီး ၎င်းသည် နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်းရာထူးကို ထမ်းဆောင်ရန် သင့်တော်မှုမရှိခြင်းနှင့် ဥပဒေများနှင့် ၁၉၈၇ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအပေါ် သစ္စာမရှိခြင်းကို ပြသသည်” ဟု တိုင်ကြားချက်က ဒူတေးတီးအား ပြောကြားခဲ့သည်။

ဒုတိယသမ္မတသည် လွှတ်တော်၏ ၎င်းအား impeachment လုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်ချက်အပေါ် ချက်ချင်းမှတ်ချက်မပြုသေးသော်လည်း ၎င်း၏ ညီဖြစ်သူ ကိုယ်စားလှယ် Paolo Duterte က ယင်းလုပ်ရပ်သည် “ နိုင်ငံရေး နှိပ်ကွပ်မှု ထင်ရှားသော လုပ်ရပ်” ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ပြိုင်ဘက် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက လက်မှတ်များကို အမြန်ရယူပြီး “ အခြေအမြစ်မရှိသော impeachment တရားစွဲမှု” အား လွှတ်တော်သို့ တင်ပြရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ကြောင်း ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဒူတေးတီးသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် အလွန်ပြိုကွဲနေသော အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွင် တည်ငြိမ်မှုရရှိရန် ကြွေးကြော်သော ကြွေးကြော်သံဖြင့် မာကော့စ်၏ ဒုတိယသမ္မတ လောင်းအဖြစ် ပြိုင်ပွဲဝင်ခဲ့သည်။ နှစ်ဦးစလုံးသည် ကြာရှည်စွာ ပစ်မှတ်ထားခံရသော သြဇာကြီးသူများ၏ သားမြေးများဖြစ်သော်လည်း ၎င်းတို့၏ ဒေသအခြေပြု ထောက်ခံမှုသည် ၎င်းတို့အား ကြီးမားသော အောင်ပွဲများ ရရှိစေခဲ့သည်။

မာကော့စ်သည် ၁၉၈၆ ခုနှစ် ဒီမိုကရေစီ တော်လှန်ရေးတွင် ဖြုတ်ချခံခဲ့ရသော ယခင်အာဏာရှင်၏ သားနှင့် နာမည်တူဖြစ်သည်။ ဒုတိယသမ္မတ၏ ဖခင်နှင့် မာကော့စ်၏ predecessor ဖြစ်သူ ဒူတေးတီးသည် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှ လူသားအပေါ် ကျူးလွန်သော ပြစ်မှုအဖြစ် စုံစမ်းစစ်ဆေးနေသော သေစေသော စစ်ဆင်ရေးတစ်ခုကို စတင်ခဲ့သည်။

၎င်းတို့၏ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်ပွဲများအပြီးတွင် လျင်မြန်စွာ ပြိုကွဲသွားခဲ့သည်။

မာကော့စ်၏ ခြောက်နှစ်သက်တမ်း ၂၀၂၈ ခုနှစ်တွင် ကုန်ဆုံးပြီးနောက် သမ္မတ လောင်းအဖြစ် ယှဉ်ပြိုင်နိုင်သူအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းခံရသော ဒုတိယသမ္မတအား တိုင်ကြားသော impeachment တိုင်ကြားချက်သည် သမ္မတ၊ သမ္မတ၏ ဇနီးနှင့် လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌအား ပြုလုပ်ခဲ့သော သေဒဏ်ချမှတ်ခြင်း၊ ၎င်း၏ရုံး၏ ထောက်လှမ်းရေး ရန်ပုံငွေများကို ပုံမှန်မဟုတ်သော သုံးစွဲမှုနှင့် တရုတ်၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို ခုခံရန် ပျက်ကွက်ခြင်းတို့ကို အာရုံစိုက်ထားသည်။

သူမက နိုဝင်ဘာ ၂၃ ရက်တွင် တွင် online သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် မာကော့စ်၊ သူ၏ဇနီးနှင့် Romualdez တို့ကို သတ်ရန် လုပ်ကြံသူကို ငှားရမ်းထားကြောင်း၊ ၎င်းသည် ကြွေးမကြွေးဟု သတိပေးခဲ့သည်။

နောက်ပိုင်းတွင် သူမက ၎င်းသည် ခြိမ်းခြောက်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ ကိုယ်ပိုင် လုံခြုံရေးအတွက် စိုးရိမ်မှု ဖော်ပြခြင်းသာ ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော် သူမ၏ ပြောကြားချက်များက စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုနှင့် နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေး စိုးရိမ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

လာဘ်စားမှု စွပ်စွဲချက်များသည် ဒူတေးတီး၏ ရုံးများမှ ဒုတိယသမ္မတနှင့် ပညာရေးဝန်ကြီးအနေဖြင့် ရရှိသော 612.5 million pesos ($10.5 million) တန် လျှို့ဝှက်နှင့် ထောက်လှမ်းရေး ရန်ပုံငွေများကို ယုတ်မာစွာ သုံးစွဲမှုဆိုင်ရာ လအတန်ကြာ တီဗွီဖြင့် ထုတ်လွှင့်သော လွှတ်တော် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမှ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ မာကော့စ်နှင့် နိုင်ငံရေး ကွဲလွဲမှုများ ပိုမိုကြီးမားလာပြီးနောက် သူမသည် ပညာရေးရာထူးမှ ထွက်ခွာခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။

သူမအား ဘဏ္ဍာရေး မရှင်းလင်းမှုနှင့် ဥပဒေအရ လိုအပ်သော သူမ၏ ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုကို ကြေညာရန် ပျက်ကွက်ခြင်းတို့ကိုလည်း စွပ်စွဲခဲ့သည်။ သူမက ပြီးခဲ့သည့် နှစ်က တင်းမာသော တီဗွီ ကြားနာပွဲများတွင် အသေးစိတ်မေးခွန်းများကို ဖြေကြားရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

impeachment တိုင်ကြားချက်က ဒူတေးတီးသည် မာကော့စ်အစိုးရ၏ ပေါ်လစီများကို ပျက်ပြယ်စေကြောင်း စွပ်စွဲခဲ့ပြီး ၎င်းတွင် တရုတ်နှင့် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများကို ကိုင်တွယ်မှုကို “ အကျိုးမဲ့” ဟု ဖော်ပြခြင်း ပါဝင်သည်။ တိုင်ကြားချက်တွင် စစ်မက်ဖြစ်နေသော ရေပြင်များတွင် တရုတ်၏ တိုးမြှင့်လာသော လုပ်ရပ်များအပေါ် တိတ်ဆိတ်နေခြင်းကိုလည်း ဖော်ပြထားသည်။

“အနောက်ဖိလစ်ပိုင်ပင်လယ်ဒေသ ပြဿနာ (ဖိလစ်ပိုင်၏ နယ်မြေအငြင်းပွားသော ရေပြင်အတွက် အမည်) ဖြစ်သော ဖိလစ်ပိုင် သြဇာအာဏာနှင့် သက်ဆိုင်သော ပြဿနာတွင် သူမ၏ တိတ်တိတ်လေး ရှောင်ရှားမှုနှင့် တိတ်ဆိတ်မှုသည် အခြားကိစ္စများနှင့် ပတ်သက်၍ သူမ စကားပြောဆိုမှုနှင့် လုံးဝဆန့်ကျင်သည်” ဟု impeachment လျှောက်လွှာက ပြောကြားခဲ့သည်။

ဒူတေးတီးသည် မာကော့စ်၊ သူ၏ဇနီးနှင့် Romualdez တို့အား လာဘ်စားမှု၊ ခေါင်းဆောင်မှု ညံ့ဖျင်းမှုနှင့် ၂၀၂၈ ခုနှစ်တွင် သမ္မတရာထူးအတွက် ယှဉ်ပြိုင်လိမ့်မည်ဟု ခန့်မှန်းချက်ကြောင့် သူမအား ပိတ်ပင်ရန် ကြိုးစားကြောင်း ထပ်ခါတလဲလဲ စွပ်စွဲခဲ့သည်။

“ `