ဘိုင်ဒင်အစိုးရအုပ်စုကို ဆူဒန် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကြေညာရန် “စောင့်ဆိုင်း” သည်ဟု ဝေဖန် “ `

တောင်အာဖရိက၊ ဂျိုဟန်နက်စ်ဘတ် – ဆူဒါန်နိုင်ငံမှာ လတွေကြာ ပြင်းထန်တဲ့ စစ်ပွဲကြောင့် ပြိုကွဲနေတဲ့ နိုင်ငံမှာ လက်ပြန်တော်လှန်ရေးတပ်တွေရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို “ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု” လို့ ကြေညာဖို့ ထွက်ခွာတော့မယ့် သမ္မတရဲ့ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု ကျန်ရှိသေးတဲ့ ၁၃ ရက်အတွင်းမှာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့တယ်လို့ လာမယ့် လွှတ်တော်နိုင်ငံခြားရေးဆိုင်ရာ ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌ စီနိတ် ဆီနိတ် Jim Risch, R-Idaho က ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်အတွင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken က ဆူဒါန်လက်ပြန်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ Rapid Support Forces (RSF) အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ “ ဆူဒါန်မှာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန်ခဲ့ကြတယ်” လို့ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

ကြေညာချက်တစ်ခုမှာ Blinken က “ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ ဒီကြမ်းတမ်းမှုတွေအတွက် တာဝန်ရှိသူတွေကို တာဝန်ခံစေဖို့ ကတိကဝတ်ပြုထားပါတယ်။ ဆူဒါန်ပြည်သူတွေအပေါ် စနစ်တကျ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ကြမ်းတမ်းမှုတွေမှာ ပါဝင်တဲ့အတွက် RSF ခေါင်းဆောင် Mohammad Hamdan Daglo Mousa (Hemedti လို့လူသိများတယ်) ကို ကျွန်တော်တို့ ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

Blinken က သူ့ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို “ RSF နဲ့ RSF နဲ့ ပူးပေါင်းထားတဲ့ စစ်သွေးကြွအဖွဲ့တွေဟာ လူသားတွေကို တိုက်ခိုက်တာ၊ လူမျိုးရေးအခြေခံပေါ်မှာ ယောက်ျားလေးတွေနဲ့ ကလေးငယ်တွေကို စနစ်တကျ သတ်ဖြတ်တာ၊ တချို့လူမျိုးစုတွေက နေရာမရတဲ့ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ မိန်းကလေးတွေကို မုဒိမ်းမှုနဲ့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ 폭력 행위 တွေ တမင်တကာ ပြုလုပ်တာ” တွေကြောင့် လုပ်ခဲ့တာလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး က “ အဲဒီစစ်သွေးကြွအဖွဲ့တွေဟာ ထွက်ပြေးနေတဲ့ လူသားတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ပဋိပက္ခကနေ လွတ်မြောက်ဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ ပြည်သူတွေကို သတ်ဖြတ်ကြပြီး ကျန်ရှိနေတဲ့ ပြည်သူတွေ အသက်ရှင်ရေး အကူအညီတွေ ရရှိဖို့ တားဆီးခဲ့ကြတယ်” လို့ ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

Blinken က ဆူဒါန်ဟာ “ အကြမ်းဖက်မှု အကန့်အသတ်မရှိတဲ့ ပဋိပက္ခကို ကြုံတွေ့နေရပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လူသားခြင်း ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်လာပြီး ဆူဒါန်ရဲ့ သမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံး စားနပ်ရိက္ခာ ပြတ်လတ်မှုကြောင့် ဆူဒါန်လူ ၆၃၈,၀၀၀ ကျော် ဒုက္ခရောက်နေရပြီး လူ သန်း ၃၀ ကျော်ဟာ လူသားခြင်း အကူအညီ လိုအပ်နေပြီး သောင်းနှင့်ချီသော သေဆုံးမှုတွေ ရှိနေပါတယ်” လို့ ထပ်ပြောခဲ့ပါတယ်။

Risch က ဆူဒါန်မှာရှိတဲ့ အခြေအနေဟာ တစ်နှစ်ကျော်ကတည်းက ဘေးအန္တရာယ် ဖြစ်နေခဲ့တယ်လို့ ပြောဆိုခဲ့ပြီး Blinken ရဲ့ ကြေညာချက် အချိန်ကို ကျိန်ဆိုခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်အတွင်း ကြေညာချက်တစ်ခုမှာ သူက “ ဆူဒါန်မှာ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ကြမ်းတမ်းမှုတွေကို ဘာလဲဆိုတာ ကျွန်တော် တင်ပြခဲ့တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် တင်ပြခဲ့တာ တစ်နှစ်နီးပါး ရှိပြီ။ ထို့အပြင် RSF နှင့် Hemedti အပေါ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ Magnitsky ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ရန် ကျွန်တော် ပထမဆုံး တောင်းဆိုခဲ့တာ ၂၆၃ ရက် ရှိပြီ – ဒါပေမယ့် အဲဒီ ပိတ်ဆို့မှုတွေကို အသုံးမချသေးပါဘူး” လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

Risch က Digital ကို ပြောကြားရာမှာ “ Biden အစိုးရဟာ RSF နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ Hemedti တို့ရဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေအတွက် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ဖို့နဲ့ ဆူဒါန်မှာ ကြမ်းတမ်းမှုတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလို့ ခေါ်ဖို့ တာဝန်ထမ်းဆောင်မှု နှစ်ပတ်မပြည့်ခင်မှာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့တယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

Risch က “ ဆူဒါန်မှာရှိတဲ့ အရေးပေါ်အခြေအနေကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လျစ်လျူရှုခဲ့တာကြောင့် နှစ်တွေကြာ ဒေသတွင်းနဲ့ ကမ္ဘာ့အရပ်ရပ်မှာ အမေရိကန်ရဲ့ ဩဇာ လျော့ကျသွားခဲ့တယ်။ Biden အစိုးရဟာ သူတို့ရဲ့ စကားပြောတွေကို လုပ်ရပ်နဲ့ ထောက်ခံခဲ့ရင် ဆူဒါန်ဟာ ဒီနေ့ အခြေအနေ ပိုကောင်းနေမှာဖြစ်ပြီး အသက်ပိုများ ကယ်တင်နိုင်မှာဖြစ်ပြီး ဒီပဋိပက္ခကို ပိုမိုဆိုးရွားစေတဲ့ နိုင်ငံခြား လက်ဝေခံတွေကို တားဆီးနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

Risch က “ ဒီစစ်ပွဲ ပြီးဆုံးရမယ်။ ဆူဒါန်မှာ တည်ငြိမ်မှု ပိုမို လျော့ကျလာရင် ပြည်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုနဲ့ ဒေသတွင်း လှုပ်ရှားမှုတွေ ပိုမို ပေါ်ပေါက်လာပြီး ကမ္ဘာ့လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းခြောက်လာနိုင်တယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေဟာ သတ်ဖြတ်မှုတွေနဲ့ ကြမ်းတမ်းမှုတွေကို ချုပ်ငြိမ်းစေဖို့၊ လက်ဝေခံတွေရဲ့ ပြစ်မှားတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ချုပ်ငြိမ်းစေဖို့၊ လူဦးရေ ပြောင်းရွှေ့မှုကြောင့် ဖိအားတွေကို စီမံခန့်ခွဲဖို့နဲ့ ကြီးမားတဲ့ လူဦးရေ ပြောင်းရွှေ့မှုကြောင့် ဖိအားတွေကို စီမံခန့်ခွဲဖို့နဲ့ နီလမြစ်ကွေ့ လမ်းကြောင်းလိုမျိုး ဗျူဟာမြောက် အကျိုးစီးပွားတွေကို ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးစားရမယ်” လို့ ထပ်ပြောခဲ့ပါတယ်။

Digital ရဲ့ မေးခွန်းတွေကို ဖြေကြားရာမှာ ဆူဒါန်ဆိုင်ရာ အမေရိကန် အထူးသံတမန် Thomas Perriello က “ အကြမ်းဖက်မှု ဆုံးဖြတ်ချက်ချတာဟာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး သေသေချာချာ လုပ်ဆောင်ရမယ့် တာဝန်ကြီးတစ်ခုပါ။ ဒီလို ဆုံးဖြတ်ချက်တွေဟာ အချက်အလက်တွေနဲ့ ဥပဒေတွေကို သေချာစွာ ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းအပေါ် အခြေခံပါတယ်။ တိကျတဲ့ လုပ်ရပ်တွေအပြင် လူမျိုးရေး၊ လူမျိုးစု၊ တိုင်းရင်းသား သို့မဟုတ် ဘာသာရေးအုပ်စုတစ်ခုခုကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း သို့မဟုတ် အများစု ဖျက်ဆီးရန် တမင်တကာ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာလား ဆိုတာကို သိရှိဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ ရည်ရွယ်ချက်ကို ပြသတဲ့ အချက်အလက်တွေကို တွေ့ရှိဖို့နဲ့ လေ့လာဖို့ ခက်ခဲတတ်ပါတယ်။
 
“ ပဋိပက္ခစတင်ကတည်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ RSF ရဲ့ ကြမ်းတမ်းမှုတွေအတွက် တာဝန်ခံမှုကို မြှင့်တင်ဖို့ တကြိမ်ထက် တကြိမ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်ဟာ Hemedti ရဲ့ ညီအစ်ကိုနှစ်ယောက်အပါအဝင် RSF ခေါင်းဆောင် ငါးဦးကို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ လုပ်ထားပြီးသားပါ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလမှာ RSF အဖွဲ့ဝင်တွေဟာ လူမျိုးရေး သန့်ရှင်းရေး၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှုများနှင့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် Hemedti ကို သတ်မှတ်ခြင်းနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု ဆုံးဖြတ်ချက်ချခြင်းဟာ ကြမ်းတမ်းမှုတွေကို မှတ်တမ်းတင်ပြီး ပြစ်တင်ရှုတ်ချခြင်း၊ ဒုက္ခရောက်သူတွေနဲ့ အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူတွေရဲ့ ဒုက္ခကို သိရှိခြင်းနဲ့ တရားမျှတမှုနဲ့ တာဝန်ခံမှုကို လိုက်လံရှာဖွေခြင်းတို့အတွက် တသမတတ ကြိုးစားအားထုတ်မှုကို ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

သူ့ရဲ့ ကြေညာချက်မှာ Blinken က ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုအသစ်တွေကို ကြေညာခဲ့ပြီး “ ကျွန်တော်တို့ဟာ RSF အတွက် လက်နက်တွေ ပေးအပ်တဲ့အခန်းကဏ္ဍမှာ ပါဝင်တဲ့အတွက် ယူအေအီး (UAE) မှာရှိတဲ့ RSF ပိုင် ကုမ္ပဏီ ခုနှစ်ခုနဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကိုလည်း ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု လုပ်မှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဘဏ္ဍာရေးဌာနကလည်း နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ ကြေညာချက်နဲ့ တစ်ပြိုင်နက် ကြေညာချက် တစ်ခု ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး “ RSF ရဲ့ စစ်ရေးပစ္စည်းတွေ ရယူနိုင်စွမ်းနဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းတွေက ဆူဒါန်မှာရှိတဲ့ ပဋိပက္ခကို ဆက်လက် လောင်စာ ဖြစ်စေနေတယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဘဏ္ဍာရေးဌာနက ယူအေအီးမှာရှိတဲ့ ဆူဒါန်နိုင်ငံသားတစ်ဦးပိုင် တစ်ခုခုကုမ္ပဏီက “ RSF ကို ငွေနဲ့ လက်နက်တွေ ပေးအပ်ခဲ့တယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ တပတ်အတွင်း ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုခံခဲ့ရတဲ့ ယူအေအီးရဲ့ ကုမ္ပဏီတွေအခြားတွေကို အမေရိကန်က ငွေကြေး လွှဲပြောင်းမှုတွေ လုပ်တယ်၊ “ RSF ရဲ့ လည်ပတ်မှုတွေကို ဘဏ္ဍာရေး ထောက်ပံ့ဖို့ လုပ်ဆောင်မှုတွေမှာ အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်း” ဖြစ်တယ်၊ နည်းပညာနဲ့ လုံခြုံရေး ပစ္စည်းတွေ တင်သွင်းတယ် လို့ စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။

ယူအေအီးမှာရှိတဲ့ ရွှေကုမ္ပဏီတစ်ခုကို ဆူဒါန်က ရွှေတွေ ဝယ်ယူပြီး RSF အတွက် အကျိုးအမြတ်ရအောင် ဒူဘိုင်းကို သယ်ယူတယ်လို့ စွပ်စွဲခံရလို့ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု ခံခဲ့ရပါတယ်။ ထို့အပြင် ဘဏ္ဍာရေးဌာနက “ RSF ရဲ့ ပစ္စည်း ထောက်ပံ့ရေး ညွှန်ကြားရေးမှူးနဲ့ RSF ခေါင်းဆောင် Hemedti ရဲ့ ညီအစ်ကိုက ယူအေအီးမှာရှိတဲ့ (ရွှေကုမ္ပဏီ) ရဲ့ ဘဏ်အကောင့်ကို သန်းပေါင်းများစွာသော ဒေါ်လာတွေ ထားရှိခဲ့တယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ ပြည်သူတွေရဲ့ အသက်အန္တရာယ်ကို ခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ ဒီပဋိပက္ခကို ချုပ်ငြိမ်းဖို့ ဆက်လက် တောင်းဆိုနေပါတယ်” လို့ ဘဏ္ဍာရေးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး Wally Adeyemo က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ ဘဏ္ဍာရေးဌာနဟာ ဆူဒါန်ပြည်သူတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးတွေကို ချိုးဖောက်တဲ့သူတွေကို တာဝန်ခံစေဖို့ အသုံးပြုနိုင်တဲ့ ကိရိယာတိုင်းကို ဆက်လက်အသုံးပြုသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ယူအေအီးမှာ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့ ကုမ္ပဏီတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ Digital ရဲ့ မေးခွန်းတွေကို ဖြေကြားရာမှာ သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက “ ဆူဒါန်မှာ ယူအေအီးရဲ့ အဓိက ဦးတည်ချက်က လူသားခြင်း ဘေးအန္တရာယ်ကို ဖြေရှင်းတာပါ။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ချက်ချင်း တိုက်ပွဲရပ်စဲရေးနဲ့ ဒီလူ့လုပ် ပဋိပက္ခကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းဖို့ ဆက်လက် တောင်းဆိုနေပါတယ်။ ဒီအချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယူအေအီးဟာ ဆူဒါန်မှာရှိတဲ့ စစ်နှစ်ဖက်ကို ဘာမျှ ထောက်ပံ့မှု ပေးမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ တိတိကျကျ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောထားပါပြီ” လို့ ပြန်ပြောခဲ့ပါတယ်။

တာဝန်ရှိသူက “ ယူအေအီးဟာ ကမ္ဘာ့ ဘဏ္ဍာရေးစနစ်ရဲ့ တည်ကြည်မှုကို ကာကွယ်တဲ့ သူ့ရဲ့ တာဝန်ကို အလွန်အရေးပါအောင် ယူထားပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကမ္ဘာ့အနှံ့ ငွေကြေး ကျူးလွန်မှုတွေကို တိုက်ဖျက်ခြင်း၊ နိုင်ငံတကာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို မြှင့်တင်ခြင်းနဲ့ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အန္တရာယ်တွေကို ဖြေရှင်းဖို့ ကြံ့ကြံ့ခံခံ လုပ်ဆောင်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

“ `