“ ကျွန်တော်တို့ဟာ အဆုံးသတ်ပိုင်းထက် အစပိုင်းနဲ့ ပိုနီးစပ်နေပါတယ်” ဟု CIA မော်စကိုစခန်းမှူးဟောင်း Dan Hoffman က တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
နိုဝင်ဘာ ၅ ရက်၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် သမ္မတ Donald Trump ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရပြီးနောက် ဝါရှင်တန်သည် ပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်ရန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးရရှိရန် မော်စကိုနှင့် ဆက်ဆံရေးပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် အနောက်ကမ္ဘာသည် ရုရှား၏ ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွက် အနာဂတ်တွင် ဘာတွေဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို စောင့်ကြည့်နေပါသည်။
တစ်ပတ်အတွင်း Trump သည် ရုရှားသမ္မတ Vladimir Putin နှင့် ဖုန်းပြောခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marco Rubio သည် ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Sergey Lavrov နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ယူကရိန်းနှင့် ရုရှားဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်အဖြစ်မှ အနားယူသွားသော Lt. Gen. Keith Kellogg သည် ယူကရိန်းသမ္မတ Zelenskyy နှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး Pete Hegseth က ယူကရိန်းကို NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ခွင့်ပြုမည်မဟုတ်ဟု ပြောကြားခဲ့သောကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။
သို့သော် ယူကရိန်းစစ်ပွဲ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ အဆုံးသတ်တော့မည်ဟူသော အကောင်းမြင်စိတ်ကို ယူဆောင်လာမည့်အစား နိုင်ငံရေးလေထု အုံ့မှိုင်းလာသောကြောင့် ကမ္ဘာအနှံ့ မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။
“ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးက ဘယ်လိုပုံစံမျိုးလဲ။ ကျွန်တော်မသိပါဘူး” ဟု Hoffman က မော်စကိုနှင့် ကိယက်ဗ်တို့ သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ပုံဖော်ပေးမည့် အဆုံးအဖြတ်ပေးရန် ခက်ခဲပြီး အမြောက်အမြားရှိသည့် အချက်အလက်များကို ထောက်ပြပြောဆိုခဲ့သည်။
“ ရုရှားတွေကို ရပ်တန့်အောင်လုပ်ဖို့က အဓိကပါပဲ” ဟု ၎င်းက ရှင်းပြသည်။ “ ရုရှားတွေဟာ ဒီအစိုးရနဲ့ ကြီးမားတဲ့ အပေးအယူတစ်ခုကို လုပ်နိုင်ပြီး ထိခိုက်မှုတွေအများကြီးဖြစ်စေတဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေကို ဖယ်ရှားနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အတွေးနဲ့ စိတ်ဝင်စားနေကြပါတယ်။
“ ဒါပေမယ့် ဒီအပေါ်မှာ လွှမ်းမိုးနေတာက Vladimir Putin ပါ။ သူဟာ KGB ကလူတစ်ယောက်ပါ။ သူဟာ Donald Trump ကို Hillary Clinton နဲ့ Joe Biden ကို မုန်းသလောက် မုန်းတီးသလို ကျွန်တော်တို့ တစ်ဦးချင်းစီကိုလည်း မုန်းပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ အမေရိကန်က အဓိကရန်သူဖြစ်လို့ပါ” ဟု Hoffman က ရှင်းပြသည်။ “ သူက ကြီးမားတဲ့ အပေးအယူတစ်ခုရဖို့ ကြိုးစားပါလိမ့်မယ်။
“ Putin က ရုရှားဟာ အမေရိကန်နဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသလို ညှိနှိုင်းမှုတွေကို ဖန်တီးဖို့ ကြိုးစားပါလိမ့်မယ်။ ရုရှားက ကျွန်တော်တို့ကို သာသွားတယ်လို့ ထင်မြင်စေချင်ပြီး သူ့ရဲ့ပုံရိပ်နဲ့ Kremlin ရဲ့ ပုံရိပ်ကို မြှင့်တင်ဖို့နဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနဲ့ အာဖရိကအပါအဝင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ကျွန်တော်တို့ကို ဖိအားပေးဖို့ ကြိုးစားပါလိမ့်မယ်” ဟု Hoffman က ရှင်းပြသည်။
အရေးပါလာမည့် အကြီးမားဆုံးအချက်များထဲမှ အချို့မှာ ရုရှားအနေဖြင့် မဟာမိတ်အဖွဲ့သို့ မည်သူ့ကိုခွင့်ပြုနိုင်သည်ကို လွှမ်းမိုးပိုင်ခွင့်ရှိမရှိအပါအဝင် ယူကရိန်းအတွက် လုံခြုံရေးအာမခံချက်များဖြစ်သည်။
“ ယူကရိန်းရဲ့ NATO အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်ခွင့်ကို ညှိနှိုင်းမှုနည်းဗျူဟာတစ်ခုအဖြစ် အသုံးမပြုသင့်ပါဘူး။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ ရုရှားကို NATO မှာ ဘယ်သူပါဝင်နိုင်တယ်ဆိုတာကို ဗီတိုအာဏာပေးထားတာမျိုး မလိုချင်လို့ပါ” ဟု Center for European Policy Analysis (CEPA) မှ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာဖြတ်ကျော် ကာကွယ်ရေးနှင့် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာ Catherine Sendak က ကြာသပတေးနေ့က ယူကရိန်းအကြောင်း ဆွေးနွေးစဉ် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဗြိတိန်နှင့် ပြင်သစ်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံအချို့က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ရရှိပါက တပ်ဖွဲ့များစေလွှတ်ကာ ဟန့်တားနိုင်စွမ်းရှိသော အင်အားတစ်ခုအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း ရုရှားအရာရှိများက ယူကရိန်းရှိ NATO တပ်ဖွဲ့များသည် မော်စကိုအတွက် လက်ခံနိုင်စရာမရှိဟု ပြောကြားထားပြီးဖြစ်သည်။
ဥရောပတပ်ဖွဲ့များ ယူကရိန်းတွင် ရှိနေသော်လည်း ၎င်းတို့သည် မည်သည့်အနေအထားတွင် ဟန့်တားနိုင်စွမ်းရှိသော အင်အားတစ်ခုအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်မည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးပေ။
ဥရောပတပ်ဖွဲ့များသည် ရုရှားနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော ယူကရိန်းနယ်စပ်များကို စောင့်ကြပ်ရန် ကူညီပေးမည်လား သို့မဟုတ် ကိယက်ဗ်အတွက် လေကြောင်းနှင့် ရေကြောင်းအကူအညီများအဖြစ်သာ ဆောင်ရွက်မည်လားဆိုသော မေးခွန်းများ ရှိနေသေးသည်။
CEPA ဆွေးနွေးပွဲတွင် ပါဝင်သော ကျွမ်းကျင်သူများအားလုံးသည် အမေရိကန်အနေဖြင့် ပါဝင်သင့်သည်ဟု သဘောတူညီကြသော်လည်း Trump အစိုးရက ယူကရိန်းသို့ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များ စေလွှတ်ရန် ရွေးချယ်စရာမရှိသည့်အပြင် ဥရောပတစ်ဝိုက်တွင် တပ်စွဲထားသော အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့များကို ဖယ်ရှားရန် စဉ်းစားနေကြောင်း အကြံပြုထားပြီးဖြစ်သည်။
“ ဥရောပနိုင်ငံအများစုဟာ အဲ့ဒီအရွယ်အစားရှိတဲ့ တပ်ဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ဖူးတဲ့ အတွေ့အကြုံမရှိကြပါဘူး” ဟု CEPA မှ အကြီးတန်းအဖွဲ့ဝင်နှင့် ယခင် Trump အစိုးရလက်ထက် နိုင်ငံရေး-စစ်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင် လက်ထောက်အတွင်းဝန်ဟောင်း William Monahan က ပြောကြားခဲ့သည်။
“ အမေရိကန်က ဘယ်နေရာမှာ အဓိက စွမ်းဆောင်နိုင်စွမ်းတွေ ပေးနိုင်မလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်တာဟာ ဘယ်တပ်ဖွဲ့အတွက်မဆို မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် သူ့ရဲ့ ယုံကြည်နိုင်စွမ်းနဲ့ ဟန့်တားနိုင်စွမ်းကိုလည်း ဆုံးဖြတ်ပေးနိုင်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
Putin က သူ့ရဲ့နောက်ဆုံးစစ်ပွဲရည်မှန်းချက်မှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် တရားမဝင်သိမ်းပိုက်ခဲ့သော ယူကရိန်းဒေသ လေးခုဖြစ်သည့် Luhansk၊ Donetsk၊ Zaporizhzhia နှင့် Kherson ဒေသများကို ပိုင်ဆိုင်ရန်ဖြစ်ကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြောကြားခဲ့သော်လည်း မည်သည့်ဒေသကိုမျှ သူ၏တပ်ဖွဲ့များက အပြည့်အဝသိမ်းယူနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။
Zelenskyy က ရုရှားကို မည်သည့်မြေကိုမျှ ပေးအပ်ရန် သဘောတူမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး ရုရှားက ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှစတင်ကာ တရားမဝင်သိမ်းပိုက်ထားသော Crimea အပါအဝင် Hegseth က ယခုလတွင် ညှိနှိုင်းစားပွဲ၌ “ မဖြစ်နိုင်သော” ရည်မှန်းချက်တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
အချို့က ယူကရိန်းသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရန်အတွက် မြေယာကို စွန့်လွှတ်ရန် မလိုအပ်ဟု အကြံပြုထားကြသည်။
ဤအဆိုပြုချက်အရ ယူကရိန်းနယ်မြေကို ရုရှားက “ သိမ်းပိုက်ထားသော” နယ်မြေအဖြစ် နိုင်ငံတကာမှ အသိအမှတ်ပြုထားဆဲဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲများကို ရပ်တန့်စေနိုင်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ကိယက်ဗ်နှင့် ၎င်း၏ နိုင်ငံတကာမိတ်ဖက်များသည် နောက်ပိုင်းတွင် မြေယာပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် ပြန်လည်ညှိနှိုင်းရန် ကြိုးပမ်းရန် လိုအပ်ပေမည်။
Trump အစိုးရ၏ ဥရောပကို ယူကရိန်းအား စစ်ရေးအကူအညီ ပိုမိုပေးရန် တွန်းအားပေးမှုသည် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သို့သော် ဥရောပနိုင်ငံများသည် ဝါရှင်တန်၏အကူအညီမပါဘဲ တိုက်ကြီးအတွင်း ကာကွယ်ရေးကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများက ၎င်းသည် အမေရိကန်နှင့် ၎င်း၏မဟာမိတ်များအပေါ် နိုင်ငံရေးရှုမြင်ပုံများကို ပြောင်းလဲစေသည်ဟု သတိပေးနေကြသည်။
“ အခု ဥရောပနိုင်ငံတွေထဲမှာ အုပ်စုတစ်စုရှိနေပြီလို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ U.K. နဲ့ ပြင်သစ်အပါအဝင် အမေရိကန်ကို ပြဿနာရဲ့အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် မြင်လာကြပါပြီ” ဟု CEPA မှ ဒီမိုကရေစီ ခံနိုင်ရည်ဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာနှင့် King’s College London မှ ရုရှားနိုင်ငံရေး ပါမောက္ခ Sam Green က ပြောကြားခဲ့သည်။
Green က ဥရောပနိုင်ငံများသည် ယူကရိန်းရှိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် အမေရိကန်-မော်စကို၏ အဆိုပြုချက်ကို တန်ပြန်ရန် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်ဖြေရှင်းနည်းကို ရှာဖွေရန် လိုအပ်နိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
နောက်ဆုံးတွင် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများက Trump အစိုးရလက်ထက် ဝါရှင်တန်နှင့် ဥရောပကြား တိုးများလာနေသော ကွဲလွဲမှုများသည် Putin ၏ ရေရှည်ရည်မှန်းချက်များထဲမှ တစ်ခုအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။
“ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မဟာမိတ်တွေနဲ့ မိတ်ဖက်တွေကို ခေါ်ဆောင်လာပြီး အင်အားရဲ့အရင်းအမြစ်ကို ထိန်းသိမ်းပေးမယ့် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းထားတဲ့ ချဉ်းကပ်မှုတစ်ခု ရရှိဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်” ဟု Monahan က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ Putin ဟာ သူ့ရဲ့ မဟာဗျူဟာမြောက် ရည်မှန်းချက်တစ်ခုကို အောင်မြင်နိုင်ခဲ့လို့ အရမ်းပျော်နေလိမ့်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ အဲ့ဒါကတော့ အမေရိကန်နဲ့ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာဆက်ဆံရေးမှာ မညီညွတ်မှုနဲ့ ကွဲပြားမှုတွေကို ဖန်တီးနိုင်ခဲ့တာပါပဲ။
Trump ကဲ့သို့သော အငြင်းပွားဖွယ်ရာ မှတ်ချက်အချို့သည် Putin ၏ ညှိနှိုင်းတွက်ချက်မှုအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေပါသလားဟု Digital မှ မေးမြန်းရာတွင် Hoffman က “ ဒါက ဘာထိခိုက်မှုဖြစ်စေလဲဆိုတာကို ကျွန်တော်မသိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ထောက်လှမ်းရေးအသိုင်းအဝိုင်းက အကဲဖြတ်နိုင်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။
“ Vladimir Putin က အမေရိကန်နဲ့ ယူကရိန်းအကြောင်း၊ Zelenskyy နဲ့ Trump တို့ အောက်တိုဘာလမှာ ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်နေတယ်ဆိုတဲ့အကြောင်း ဘယ်လိုထင်လဲဆိုတာနဲ့ပတ်သက်လို့ ပြောရရင် အဲ့ဒါက ကြည့်လို့မကောင်းပါဘူး” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ Putin က ဥရောပကို ချိုးဖျက်နိုင်မယ်လို့ သူထင်တယ်။ အမေရိကန်မရှိရင် ဥရောပက ခိုင်မာလိမ့်မယ်လို့ သူ မထင်ဘူး” ဟု Hoffman က ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ “ အဲ့ဒါက ဆိုဗီယက်ဆိုးရွားတဲ့အင်ပါယာခေတ်တုန်းက သမိုင်းမှာ သေချာပါတယ်။ အမေရိကန်ရဲ့အင်အား၊ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နျူကလီးယားထီးကြောင့် ဆိုဗီယက်ယူနီယံရဲ့ ချဲ့ထွင်မှုကို ဟန့်တားနိုင်ခဲ့တာပါ။
“ NATO ဟာ ရုရှားရဲ့ရန်လိုမှုကို ဟန့်တားဖို့အတွက် အမြဲတမ်း မဟာမိတ်အဖွဲ့အဖြစ် တည်ရှိခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဒါတွေအားလုံး ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲဆိုတာကို သိဖို့ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်နေရာကိုမှ မရောက်သေးပါဘူး။
“ အခုချိန်မှာ ဆူညံသံတွေ အများကြီးပဲ ကြားနေရပါတယ်” ဟု Hoffman က သတိပေးခဲ့သည်။