ရွန်ဒါက ထောက်ခံထားတဲ့ M23 လက်နက်ကိုင်တွေဟာ ကွန်ဂိုရဲ့ သတ္တုဓာတ်သြ ကြွယ်ဝတဲ့ အရှေ့ပိုင်းမှာ ဒုတိယမြို့ကြီးတစ်မြို့ကို ထိုးဖောက်ဝင်ရောက် “ `

တနင်္ဂနွေနေ့က ကွန်ဂိုအစိုးရက ကွန်ဂိုအရှေ့ပိုင်း သတ္တုချမ်းသာရာဒေသမှာ ရွာန်ဒါက ထောက်ပံ့ထားတဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုတွေက ဒုတိယအကြီးဆုံးမြို့ကြီးကို “သိမ်းပိုက်” လိုက်ပြီလို့ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ M23 လက်နက်ကိုင်အုပ်စုတွေဟာ ဘူကာဗူမြို့ရဲ့ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးရုံးမှာ တပ်စွဲထားပြီး “အစိုးရဟောင်း” ရဲ့ ကျန်ရစ်တဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်မယ်လို့ ကတိပြုခဲ့ပါတယ်။

သတင်းထောက်တွေက လွန်ခဲ့တဲ့ လက လူဦးရေ ၂ သန်းရှိတဲ့ ဂိုမာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဘူကာဗူမြို့ကို ရက်ပေါင်းများစွာ ချီတက်လာတဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေကို ဒေသခံတွေက ကြိုဆိုအားပေးနေတာကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

နှစ်ပေါင်းများစွာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ပြီးနောက် သူတို့ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှု ကျယ်ပြန့်လာတာကို အစိုးရတပ်တွေက ခုခံမှု နည်းပါးခဲ့ပါတယ်။ လူဦးရေ ၁.၃ သန်းရှိတဲ့ ဘူကာဗူမြို့မှာ စနစ်တကျ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်မယ်လို့ ကွန်ဂိုအစိုးရက ကတိပြုခဲ့ပေမယ့် စစ်သားတွေ မတွေ့ရပါဘူး။ စစ်သားအများစုဟာ စနေနေ့က ဒေသခံထောင်ပေါင်းများစွာနဲ့အတူ ထွက်ပြေးတာကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

M23 ဟာ ကွန်ဂိုအရှေ့ပိုင်းရဲ့ သန်းပေါင်းများစွာတန်ဖိုးရှိတဲ့ သတ္တုတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စု ၁၀၀ ကျော်ထဲက အထင်ရှားဆုံး တစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာ့နည်းပညာအတွက် အရေးပါတဲ့ သတ္တုတွေပါပါတယ်။ ကျွမ်းကျင်သူတွေအဆိုအရ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုဟာ နီးချင်း ရွာန်ဒါနိုင်ငံက စစ်သား ၄၀၀၀ လောက်ရဲ့ ထောက်ပံ့မှု ရရှိထားပါတယ်။

ဒီတိုက်ပွဲကြောင့် ဒေသထဲက လူပေါင်း သန်း ၆ သန်းကျော် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရပြီး ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး လူသားချင်း စာနာမှု ဘေးအန္တရာယ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုကြောင့် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေး ကောင်စီက ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်ထားတဲ့ M23 ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ Bernard Maheshe Byamungu ဟာ ဘူကာဗူမြို့ရဲ့ တောင် Kivu ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးရုံးရှေ့မှာ ရပ်ပြီး ဒေသခံတွေဟာ “တောကြီးမှာ” နေထိုင်နေရတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ အစိုးရဟောင်းက ကျန်ရစ်ခဲ့တဲ့ အမှောင့်အမြစ်တွေကို ကျွန်တော်တို့ သန့်ရှင်းရေးလုပ်မှာပါ” လို့ Byamungu က ပြောကြားခဲ့ပြီး လူငယ်အုပ်စုငယ်က “ ကင်ရှာസာ” ကွန်ဂိုမြို့တော်အထိ သွားရမယ်လို့ အားပေးခဲ့ပါတယ်။ ကင်ရှာစာဟာ ၁၀၀၀ မိုင်ကျော် ကွာဝေးပါတယ်။

M23 က ဂိုမာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ချိန်လိုမျိုး ဘူကာဗူမြို့ကို သိမ်းပိုက်တယ်လို့ ကြေညာခြင်း မရှိပါဘူး။ ဂိုမာမြို့ကို သိမ်းပိုက်တဲ့အခါ နိုင်ငံတကာက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ကြိမ်းမောင်းခဲ့ပါတယ်။ တနင်္ဂနွေနေ့မှာ M23 ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတွေက မေးခွန်းတွေကို ပြန်မဖြေပါဘူး။

ကွန်ဂိုဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက လူမှုကွန်ရက်မှာ ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဘူကာဗူမြို့ကို “သိမ်းပိုက်” ခံရပြီလို့ ပထမဆုံးအကြိမ် အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ဒေသတွင်းမှာ စနစ်တကျ ပြန်လည်ထိန်းချုပ်ဖို့နဲ့ နယ်မြေတည်ငြိမ်ရေးအတွက် အစွမ်းကုန် ကြိုးစားနေတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဘူကာဗူမြို့ခံ Blaise Byamungu က လက်နက်ကိုင်တွေဟာ အာဏာပိုင်အားလုံး စွန့်ခွာသွားပြီး တရားဝင်တပ်ဖွဲ့တွေ မရှိတဲ့ မြို့ထဲကို ချီတက်လာတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

“ အစိုးရက သူတို့က တခြားမြို့တွေ သိမ်းမှသာ လုပ်ဆောင်မှာလား။ ဒါက ကြောက်ရွံ့မှုပဲ” လို့ Byamungu က ထပ်ပြောပါတယ်။

၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ M23 က ဂိုမာမြို့ကို ခဏတာသိမ်းပိုက်ပြီး နိုင်ငံတကာ ဖိအားကြောင့် ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့တာနဲ့ မတူဘဲ ဒီတစ်ခါမှာတော့ လက်နက်ကိုင်တွေက နိုင်ငံရေးအာဏာကို ရည်ရွယ်ထားတယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။

နှစ်ပေါင်းများစွာကြာ တိုင်းရင်းသားပဋိပက္ခနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။ M23 က ကွန်ဂိုမှာ တူတွီလူမျိုးတွေကို ကာကွယ်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ရွာန်ဒါက တူတွီလူမျိုးတွေကို ဟူတူလူမျိုးတွေနဲ့ ၁၉၉၄ ခုနှစ် ရွာန်ဒါ တူတွီလူမျိုးတွေနဲ့ အခြားသူတွေကို သတ်ဖြတ်ခဲ့တဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမှာ တာဝန်ရှိတဲ့ ဟောင်းလက်နက်ကိုင်အုပ်စုတွေက ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်နေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအပြီးမှာ ဟူတူလူမျိုးအများစုဟာ ကွန်ဂိုကို ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ရွာန်ဒါ လွတ်မြောက်ရေး ဒီမိုကရက်တစ်တပ်ဖွဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုကို တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။

ရွာန်ဒါက လက်နက်ကိုင်အုပ်စုဟာ ကွန်ဂိုစစ်တပ်ထဲကို “ အပြည့်အဝ ပေါင်းစပ်” ထားတယ်လို့ ပြောပြီး ကွန်ဂိုက ငြင်းပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဒေသတွင်းမှာ M23 ရဲ့ မျက်နှာသစ် – Corneille Nangaa – ဟာ တူတွီလူမျိုးမဟုတ်ဘဲ M23 ကို “ လူမျိုးစုံပိုရှိတဲ့ ကွန်ဂိုမျက်နှာသစ်” ပေးခဲ့တယ်လို့ ကွန်ဂို စဉ်းစားတွေးခေါ်ရေးအဖွဲ့ Dypol မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် Christian Moleka က ပြောပါတယ်။ M23 ကို ရွာန်ဒါက ထောက်ပံ့ထားတဲ့ တူတွီ လူနည်းစုတွေကို ကာကွယ်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတာကြောင့်ပါ။

စနေနေ့က ဘူကာဗူမြို့ဟာ သူတို့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ ရှိနေသေးတယ်လို့ ပြောဆိုခဲ့တဲ့ ကွန်ဂိုသမ္မတ Felix Tshisekedi က ပဋိပက္ခဟာ ဒေသတွင်း ကျယ်ပြန့်လာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်ကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

ကွန်ဂိုတပ်တွေကို ဂိုမာမြို့မှာ တောင်အာဖရိက တပ်တွေက ထောက်ပံ့ပြီး ဘူကာဗူမြို့မှာတော့ ဘူရွန်ဒီ တပ်တွေက ထောက်ပံ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘူရွန်ဒီသမ္မတ Evariste Ndayishimiye က လူမှုကွန်ရက်မှာ သူတို့နိုင်ငံဟာ တိုက်ပွဲမှာ ပြန်လည် တုံ့ပြန်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

အီသီယိုပီးယားမှာ ကျင်းပတဲ့ အာဖရိက သမဂ္ဂ ထိပ်သီး ဆွေးနွေးပွဲရဲ့ အဓိက 議題 ဖြစ်ခဲ့ပြီး ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး António Guterres က ဒီပဋိပက္ခဟာ ဒေသတွင်း စစ်ပွဲကြီး ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

သို့သော် အာဖရိက ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက M23 ဒါမှမဟုတ် အာဖရိကမှာ စစ်တပ်အင်အား အ mạnh ဆုံး တစ်ခုဖြစ်တဲ့ ရွာန်ဒါကို ဆုံးဖြတ်ချက်ချ လုပ်ဆောင်ဖို့ တွန့်ဆုတ်နေပါတယ်။ အများစုက တိုက်ပွဲရပ်စဲရေးနဲ့ ကွန်ဂိုနဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုတွေကြား ဆွေးနွေး ညှိနှိုင်းရေးကို ဆက်လက် တောင်းဆိုနေပါတယ်။

M23 ပါဝင်တဲ့ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများ ပူးပေါင်းအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ Congo River Alliance က ဘူကာဗူမြို့သူမြို့သားတွေကို “ ကာကွယ်” ဖို့ ကတိပြုခဲ့ပါတယ်။

“ ကျွန်တော်တို့က ဒေသခံတွေကို မြို့ကို ထိန်းချုပ်ထားဖို့နဲ့ ကြောက်ရွံ့မှုမှာ မကျရောက်စေဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်” လို့ အဖွဲ့ချုပ် ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Lawrence Kanyuka က စနေနေ့က ကြေညာချက်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။