လက်ဘနွန် တပ်မတော်နှင့် ဟီဇ်ဘိုလာအကြား ဆက်နွယ်မှု စွပ်စွဲချက်များကြားမှာ အမေရိကန်ရဲ့ လက်ဘနွန် တပ်မတော်ထောက်ပံ့မှုကို ထရမ့် စိစစ်ဖို့ တိုက်တွန်း “ `

ယေရုရှလင် – လက်ဘနွန် တပ်မတော် (LAF) နှင့် ဟီဇ်ဘိုလာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အကြား ထင်ရှားသော မဟာမိတ် ဖြစ်မှုကြောင့် Trump အစိုးရအနေဖြင့် LAF သို့ ထောက်ပံ့ကြေးများ ပေးအပ်မှုကို ရပ်တန့်ရန် တိုက်တွန်းမှုများ ပိုမို ပြင်းထန်လာကြောင်း လေ့လာသူအချို့က စွပ်စွဲကြသည်။

“ ဟီဇ်ဘိုလာနှင့် လက်ဘနွန် တပ်မတော်သည် တစ်ခုတည်းပင် ဖြစ်သည်” ဟု ဟီဇ်ဘိုလာ လေ့လာရေးပညာရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည့် လက်ဘနွန်မွေး အစ္စရေး ပညာရှင် Edy Cohen က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ Eitan Center တွင် သုတေသီအဖြစ် လုပ်ကိုင်သူ Cohen က “ Trump က လက်ဘနွန်ကို ငွေကြေးထောက်ပံ့မှု မပြုသင့်” ဟု ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး လက်ဘနွန်တပ်မတော်က အစ္စရေးနိုင်ငံအကြောင်း ထောက်လှမ်းရေး အချက်အလက်များကို ဟီဇ်ဘိုလာသို့ ပေးပို့ခဲ့ကြောင်း သတိပြုမိခဲ့သည်။

သတင်းစာတစ်စောင်က ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က LAF ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက လျှို့ဝှက် စာရွက်စာတမ်းတစ်ခုကို ဟီဇ်ဘိုလာသို့ ပေးပို့ခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းအတွက် စစ်ရေးထောက်လှမ်းရေး တာဝန်ခံ LAF ၏ Suhil Bahij Gharb သည် အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်နှင့် လက်ဘနွန်ရှိ ကုလသမဂ္ဂ ယာယီတပ်ဖွဲ့ (UNIFIL) တို့ ပူးတွဲ လုပ်ကိုင်သည့် စစ်ရေး အဆောက်အအုံမှ လျှို့ဝှက် သတင်းအချက်အလက်များကို ရရှိခဲ့ကြောင်း သတင်းစာက ဖော်ပြခဲ့သည်။

သမ္မတ Donald Trump တာဝန် စတင် လွှဲပြောင်းယူသည့် နေ့တွင် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာနက ထုတ်ပြန်ချက် တစ်ခု တင်ထားခဲ့သည်။ “ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှ စတင်၍ အမေရိကန်က LAF သို့ ဒေါ်လာ ဘီလီယံ ၃ ကျော် ထောက်ပံ့ခဲ့ခြင်းက လက်ဘနွန် စစ်တပ်အား ဒေသတွင်း ခြိမ်းခြောက်မှုများကို တည်ငြိမ်စွာ တိုက်ဖြေနိုင်ရန် ကူညီပေးခဲ့သည်” ဟု စာရွက်စာတမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

Trump အစိုးရ၏ လက်ထောက် အရာရှိ တစ်ဦးက Digital သို့ “ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှ စ၍ ဟီဇ်ဘိုလာက ဘာမှ လေးစားမှု မပြုခဲ့ပါ” နှင့် “ အစ္စရေး က ဟီဇ်ဘိုလာခေါင်းဆောင်များကို ဖျက်ဆီးခဲ့လို့ လက်ဘနွန်မှာ အခွင့်အရေး ရှိပြီ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ သမ္မတ Aoun နှင့်အတူ “ သမိုင်းဝင် အခွင့်အရေး” ရှိကြောင်း ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလအစောပိုင်းတွင် လက်ဘနွန် လွှတ်တော်က LAF တပ်မှူး Joseph Aoun ကို လက်ဘနွန် သမ္မတအဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့သည်။

အမေရိကန်-LAF လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဆက်ဆံရေးနှင့် ပတ်သက်သော မေးခွန်းများ ပိုမို မြင့်တက်လာခြင်းသည် အမေရိကန်က ယေရုရှလင်နှင့် ဟီဇ်ဘိုလာအကြား တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ဖေဖော်ဝါရီ ၁၈ ရက်အထိ တိုးမြှင့်ရန် အစ္စရေး၏ တောင်းဆိုမှုကို သဘောတူခဲ့သည့် အချိန်နှင့် တိုက်ဆိုင်နေသည်။ အမေရိကန် အစိုးရက ထုတ်ပြန်ချက်တွင် “ လက်ဘနွန်အစိုးရ၊ အစ္စရေးအစိုးရနှင့် အမေရိကန် အစိုးရတို့သည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နောက်ပိုင်း ဖမ်းဆီးခံရသည့် လက်ဘနွန် လူများ ပြန်လည်ရရှိရေးအတွက် ညှိနှိုင်းမှုများ စတင်ပြုလုပ်မည်” ဟု ဖော်ပြထားသည်။

သို့သော်လည်း ဟီဇ်ဘိုလာက တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး တည်ငြိမ်မှုကို လှုံ့ဆော်ရန် ကြိုးစားနေကြောင်း အစ္စရေး ကျွမ်းကျင်သူများက ပြောကြသည်။

AP သတင်းဌာနက လက်ဘနွန် ကျန်းမာရေး တာဝန်ရှိသူများ၏ ပြောကြားချက်အရ အစ္စရေး တပ်ဖွဲ့များက ပြီးခဲ့သည့် တနင်္လာနေ့က လူ ၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၁၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဟီဇ်ဘိုလာ၏ ခေါင်းဆောင်သစ် Naim Kassem က ၎င်းတို့အဖွဲ့သည် တိုက်ပွဲ ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် တိုးမြှင့်မှုကို မလက်ခံကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက် တိုးမြှင့်ရန် သဘောတူခဲ့သော လက်ဘနွန် အစိုးရကို ပြင်းထန်စွာ ပြစ်တင်ခဲ့သည်။

“ အစ္စရေး က ဆုတ်ခွာရမယ်၊ ၆၀ ရက်ပြည့်ပြီ” ဟု Kassem က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ တစ်စက္ကန့် တစ်ရက်တောင် တိုးမြှင့်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ မလက်ခံဘူး” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ဆုတ်ခွာမှု နှောင့်နှေးမှုတွင် ကုလသမဂ္ဂ၊ အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်နှင့် အစ္စရေးတို့ တာဝန်ရှိသည်” ဟု သူက ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်က လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းရှိ ဟီဇ်ဘိုလာ ထောက်ခံသူ Shia လူမျိုးများသည် အစ္စရေး တပ်မတော်၏ အမိန့်များကို လျစ်လျူရှုပြီး ၎င်းတို့၏ ကျေးရွာများသို့ တိုးဝင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် အစ္စရေး တပ်ဖွဲ့များက လူ ၂၂ ဦး သေဆုံးပြီး ၁၂၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း လက်ဘနွန် ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။ ဟီဇ်ဘိုလာသည် ၎င်း၏ မဟာမိတ်ဖြစ်သူ Hamas က အစ္စရေးတောင်ပိုင်းတွင် လူ ၁၂၀၀ ကျော် သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီးနောက် တစ်ရက်အကြာတွင် တိုက်ခိုက်မှု စတင်ခဲ့ပြီးနောက် Shia ကျေးရွာများနှင့် ဒေသခံများကို အစ္စရေး တို့ကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။

အစ္စရေး ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (IDF) ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးက လက်ဘနွန်တွင် ဖြစ်ပွားနေသော အခြေအနေများနှင့် ပတ်သက်၍ Digital သို့ “ PMO မှ တွေ့ရသော အရာများ ကလွဲ၍ သတင်းအသစ် မရှိပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

PMO ဆိုသည်မှာ အစ္စရေး ၀န်ကြီးချုပ်ရုံး၏ အတိုကောက် ဖြစ်သည်။ Digital သတင်းဌာနက သောကြာနေ့တွင် “ လက်ဘနွန် အစိုးရက တိုက်ပွဲရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို လုံးဝ လိုက်နာမှု မရှိသေးသောကြောင့် တဖြည်းဖြည်း ဆုတ်ခွာမှု လုပ်ငန်းစဉ်ကို အမေရိကန်နှင့် ပြည့်စုံစွာ ညှိနှိုင်းပြီး ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားမည်” ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။

LAF နှင့် ဟီဇ်ဘိုလာ ပူးပေါင်းကြောင်း သတင်းများနှင့် ပတ်သက်၍ မေးမြန်းရာတွင် IDF ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက “ ကျွန်တော်တို့ မှတ်ချက် မပေးပါဘူး” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ဟီဇ်ဘိုလာနှင့် လက်ဘနွန် ကျွမ်းကျင်သူ ထိပ်တန်း ပညာရှင် Walid Phares က Digital သို့ “ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ဆီးရီးယား ဆုတ်ခွာပြီးနောက် ‘Cedars revolution’ အစိုးရကို ဖြိုခွင်းရန် နိုင်ငံတော်၏ တစ်ဝက်နှင့် တောင်တန်းအချို့ကို ကျူးကျော် ၀င်ရောက်ခဲ့သည့် ၂၀၀၈ ခုနှစ် မေလမှ စ၍ ဟီဇ်ဘိုလာ၏ စစ်ရေး တည်ရှိမှုကို ကြီးမားစွာ ကန့်ကွက်ခဲ့ကြောင်း ထင်ရှားသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

候選人 Trump ကို ယခင်က တိုင်ပင်ခဲ့ဖူးသော Phares က “ Washington, D.C. တွင် လက်ဘနွန် တပ်မတော်ကို လက်နက် ထောက်ပံ့ရမည်လား မထောက်ပံ့ရမည်လား ဆွေးနွေးနေကြသည်။ ဟီဇ်ဘိုလာသည် LAF တွင် อิทธิพลကြီးမားသည်။ တရားဥပဒေ ပြု လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် အချို့က တပ်မတော်သို့ ထောက်ပံ့မှု ရပ်တန့်ရန် လိုလားကြပြီး အချို့က ထောက်ပံ့မှု ဆက်လက် ထားရှိခြင်းက ဟီဇ်ဘိုလာမှ ခွဲထွက်နိုင်ရန် ကူညီမည်ဟု ဟောပြောကြသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

သူက မူဝါဒအသစ်တစ်ခုကို အကြံပြုခဲ့သည်- “ ဟီဇ်ဘိုလာကို လက်နက်ဖြုတ်ရန် သီးသန့် တာဝန်ပေးအပ်ထားသော လက်ဘနွန် တပ်မတော်ရှိ ယူနစ်သစ်များသို့ ငွေကြေး ပြန်လည် လွှဲပြောင်းပေးရန်။ ယင်းယူနစ်များသည် တပ်မတော်၏ အမိန့်နှင့် သမ္မတ၏ အမိန့်ကို လိုက်နာရမည်ဖြစ်ပြီး စီမံကိန်းများအတွက်သာ ငွေကြေး ထောက်ပံ့ရမည်” ဟု အကြံပြုခဲ့သည်။

Phares က “ အစ္စရေးက ကြောက်ရွံ့ဖွယ် စစ်တပ်၏ ခေါင်းဆောင်များကို ဖယ်ရှားပစ်လိုက်သောအခါ လက်ဘနွန် လူမျိုးအများစုက ဟီဇ်ဘိုလာကို အဆုံးသတ်ပြီး တပ်မတော်က လက်နက်ဖြုတ်ပစ်ရန် မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။ လက်ဘနွန် လွတ်မြောက်ပြီး ……… တွင် ပူးပေါင်းနိုင်မည်ဟု လူများက မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ထပ်မံ၍ အီရန် သဘောတူညီချက်ကြောင့် Biden အစိုးရက မကူညီခဲ့ပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

Biden အစိုးရ၏ နိုင်ငံခြားရေး မူဝါဒ လေ့လာသူများက သူသည် အီရန် နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်နှင့် ခိုင်မာစွာ ဆက်စပ်နေပြီး အီရန် အစိုးရ၏ မဟာမိတ်များနှင့် ပြဿနာ မဖြစ်လိုသောကြောင့် တီဟီရန်နှင့် Obama-era နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်ကို ပြန်လည် တက်ကြွစေခဲ့ကြောင်း ငြင်းခုံခဲ့ကြသည်။ Trump က အီရန် နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်မှ ထွက်ခွာခဲ့သည်မှာ တီဟီရန်က နျူကလီးယား ဗုံး တည်ဆောက်ခြင်းကို ရပ်တန့်မည် မဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။

IDF ဒုတိယ ဗိုလ်မှူး (Res.) Sarit Zehavi သည် အစ္စရေး အခြေစိုက် Alma Research and Education Center ၏ ဥက္ကဌနှင့် တည်ထောင်သူ ဖြစ်ပြီး Digital သို့ “ ဟီဇ်ဘိုလာသည် လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းသို့ ပြန်လာပြီး သဘောတူညီချက်ကို ကန့်ကွက်နေသည်။ လက်ဘနွန် တပ်မတော်သည် ဟီဇ်ဘိုလာ ပြန်လာခြင်းကို ကာကွယ်ရန် လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းတွင် ထိရောက်စွာ တပ်စွဲရန် ၎င်း၏ တာဝန်ကို မဖြည့်ဆည်းနိုင်ပါ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

လက်ဘနွန် သံရုံး၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးက Digital သို့ Beirut ရှိ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးထံ ပေးပို့ခဲ့ပြီး သတင်းမီဒီယာများ၏ မေးမြန်းချက်များကို မဖြေကြားခဲ့ပါ။

လက်ဘနွန် နယ်စပ်အနီးတွင် နေထိုင်သူ Zehavi က “ ကျွန်မတို့ လက်ဘနွန် တပ်မတော်က ဟီဇ်ဘိုလာကို လက်နက်ဖြုတ်တာ မတွေ့ရဘူး။ ဟီဇ်ဘိုလာက ဒီမြို့တွေကို ပြန်လာနေတယ်။ ဒီမြို့တွေမှာ လက်နက်တွေ ကျန်နေသေးရင် ကျွန်မယုံတယ်၊ ဒါဆိုရင် သူတို့က ကြောက်ရွံ့ဖွယ် တိုက်ခိုက်မှုတွေ လုပ်နိုင်မှာ” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

သူမက “ ဟီဇ်ဘိုလာအတွက် သေဆုံးမှု ဖြစ်ပေါ်စေရန်၊ ၎င်း၏ လက်ဘနွန် ဒေသခံများအပေါ် ပွတ်တိုက်မှု ဖြစ်ပေါ်စေရန်နှင့် IDF ကို လက်ဘနွန်တွင် မရှိသင့်သော တပ်ဖွဲ့အဖြစ် ပြသရန် ဖြစ်သည်” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ သူမက “ ဟီဇ်ဘိုလာ၏ လိမ်လည်သော သတင်းများကို ကျွန်မတို့ မယုံသင့်ဘူး” ဟု သတိပေးခဲ့သည်။ Zehavi က ဟီဇ်ဘိုလာနှင့် အစ္စရေးအကြား ဒုတိယ စစ်ပွဲ ပြီးနောက် ဟီဇ်ဘိုလာသည် လက်ဘနွန်တောင်ပိုင်းတွင် မရှိသင့်ကြောင်း သဘောတူခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အစ္စရေး၏ ပြောကြားချက်အရ ၂၀၀၆ ခုနှစ် ဒုတိယ လက်ဘနွန် စစ်ပွဲ ပြီးနောက် ဟီဇ်ဘိုလာ စစ်ရေး တည်ဆောက်မှု တိုးတက်လာခဲ့သည်။

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တစ်ဦးသည် အမေရိကန် အစိုးရက LAF သို့ ထောက်ပံ့မှု ရပ်တန့်မည် လား ဆိုသော Digital သတင်းဌာန၏ မေးမြန်းချက်ကို ချက်ချင်း မဖြေကြားခဲ့ပါ။

“ `