အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် နေတန်ယာဟူး က ဟားမက်စ်အဖွဲ့ သဘောတူညီချက်ကနေ နောက်ပြန်ဆုတ်နေသည်ဟု စွပ်စွဲပြီး ဂါဇာအပစ်ရပ် သဘောတူညီချက်ကို ရွှေ့ဆိုင်း “ `

အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ်သည် ကြာသပတေးနေ့တွင် လူသားတို့ကို လွှတ်ပေးရန်နှင့် ဂါဇာကျွန်းပြိုင်တွင် တစ်နှစ်ကျော်ကြာ တိုက်ပွဲများကို ရပ်တန့်ရန် ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်မှ ဟားမက်စ် နောက်ပြန်ဆုတ်နေကြောင်း စွပ်စွဲခဲ့သည်။ 

ကြာသပတေးနေ့တွင် နေတန်ယာဟု ၏ရုံးမှ ဟားမက်စ်က “နောက်ဆုံးအချိန် ပြဿနာ” ဟု ခေါ်ဆိုသည့် အရာမှ နောက်ပြန်မဆုတ်မချင်း သူ၏ ကောင်စီသည် ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို မဲခွဲမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

နေတန်ယာဟု ၏ရုံးမှ ဟားမက်စ်အား သူတို့၏ သဘောတူညီချက်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုကို ပြန်လည် ပြောင်းလဲရန် ကြိုးစားခြင်းဖြင့် “နောက်ဆုံးအချိန် လျော်ကြေးတောင်းခံမှု” ပြုလုပ်ရန် ကြိုးစားနေကြောင်း စွပ်စွဲခဲ့သည် (အသေးစိတ်မပြောပါ) 

အစ္စရေး ကောင်စီသည် ကြာသပတေးနေ့တွင် သဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုရန် ပြင်ဆင်ထားသည်။

သမ္မတ Biden သည် ဒုတိယ သမ္မတ Kamala Harris နှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Antony Blinken တို့နှင့်အတူ ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် သဘောတူညီချက်သည် သုံးဆင့်ဖြင့် ထွက်ပေါ်လာမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။ 

Biden က ပထမဆင့်သည် ခြောက်ပတ်ကြာမည်ဖြစ်ပြီး “အပြည့်အဝနှင့် ပြီးပြည့်စုံသော ပစ်ခတ်ရပ်စဲခြင်း၊ ဂါဇာ၏ လူနေထိုင်ရာ ဒေသများအားလုံးမှ အစ္စရေးတပ်ဖွဲ့များ ထွက်ခွာခြင်းနှင့် ဟားမက်စ်က ဖမ်းဆီးထားသော လူသားများ၊ အမျိုးသမီးများနှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုများ၊ ဒဏ်ရာရသူများအပါအဝင် လူသားအချို့ကို လွှတ်ပေးခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် အမေရိကန်သည် ထို လူသားလွှတ်ပေးခြင်းနှင့် ပထမဆင့်တွင် ပါဝင်မည်ဖြစ်ကြောင်း ကျွန်တော် ဂုဏ်ယူဝမ်းမြောက်ပါသည်။ ဒုတိယ သမ္မတနှင့် ကျွန်တော်တို့သည် သူတို့ကို နိုင်ငံပြန်ခေါ်လာရန် မြတ်နိုးစွာ စောင့်မျှော်နေပါသည်” ဟု သူက ပြောကြားခဲ့သည်။ 

လဲလှယ်မှုအနေဖြင့် အစ္စရေးသည် ပါလက်စတိုင်း ထောင်ဒဏ်ကျခံသူ ရာပေါင်းများစွာကို လွှတ်ပေးခဲ့ပြီး ပါလက်စတိုင်းများသည် “ဂါဇာဒေသအားလုံးရှိ သူတို့၏ နေရာများသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး ဂါဇာသို့ လူသားချင်း ကူညီရေး ပစ္စည်းများ တိုးမြှင့် ပေးပို့မည်” ဟု Biden က ပြောကြားခဲ့သည်။

ဟားမက်စ် တာဝန်ရှိသူကြီး Izzat al-Rishq က စစ်သွေးကြွအဖွဲ့သည် “အလယ်ပွားများက ကြေညာခဲ့သော ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို လိုက်နာပါသည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

နေတန်ယာဟု ၏ရုံးမှ ယခင်က ဟားမက်စ်သည် သူက ပြောကြားခဲ့သည့် ယခင် နားလည်မှုတစ်ခုကို နောက်ပြန်ဆုတ်ခဲ့ကြောင်း စွပ်စွဲခဲ့သည်။ ထိုနားလည်မှုအရ အစ္စရေးသည် လူသတ်မှု ကျူးလွန်သူ ထောင်ဒဏ်ကျခံရသူများထဲမှ ဘယ်သူတွေကို လွှတ်ပေးမယ်ဆိုတာ ဗီတိုအာဏာ ပေးမှာ ဖြစ်သည်။

ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်၏ စည်းကမ်းချက်များအရ လူသား ၃၃ ဦးကို နောက် ခြောက်ပတ်အတွင်း ပါလက်စတိုင်း ထောင်ဒဏ်ကျခံသူ ရာပေါင်းများစွာနှင့် လဲလှယ်၍ လွှတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ အစ္စရေး တပ်ဖွဲ့များသည် ဒေသအများအပြားမှ ဆုတ်ခွာမည်ဖြစ်ပြီး ပါလက်စတိုင်း သိန်းနှင့်ချီသော လူများသည် သူတို့၏ နေအိမ်ကျန်ရှိသည်များသို့ ပြန်လာနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး လူသားချင်း ကူညီရေး ပစ္စည်းများ တိုးမြှင့် ပေးပို့မည်ဖြစ်သည်။

ကျန်ရှိသော လူသားများ (ယောက်ျား စစ်သည်များ အပါအဝင်) ကို ဒုတိယအဆင့်တွင် ပထမအဆင့်အတွင်း ညှိနှိုင်း၍ လွှတ်ပေးမည်ဖြစ်သည်။ ဟားမက်စ်က ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုနှင့် အစ္စရေး အပြည့်အဝ ထွက်ခွာမှုမရှိပါက ကျန်ရှိသော သူတို့ကို မလွှတ်ပေးမည်ဟု ပြောကြားခဲ့ပြီး အစ္စရေးသည် ထိုအဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းသည်အထိ တိုက်ပွဲဆက်လုပ်မည်ဟု ကတိပြုထားပြီး နယ်မြေအပေါ် အကန့်အသတ်မရှိ လုံခြုံရေး ထိန်းချုပ်မှုကို ထိန်းသိမ်းထားမည်ဟု ကတိပြုထားသည်။

နေတန်ယာဟု သည် လူသားများကို နေရပ်ပြန်ရောက်ရန် ပြည်တွင်းဖိအားကြီးမားစွာ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော်လည်း သူ၏ လွန်ကဲလွန်းသော မဟာမိတ်များသည် သူ လျော့ပေးမှုများလွန်းပါက သူ၏ အစိုးရကို ဖြိုခွင်းရန် ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည်။ သူသည် သဘောတူညီချက်ကို အတည်ပြုရန် ဆန့်ကျင်သူ ထောက်ခံမှု လုံလောက်စွာ ရရှိထားသော်လည်း ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းသည် သူ၏ မဟာမိတ်အား ضعف စေပြီး အစောပိုင်း ရွေးကောက်ပွဲများ ပိုမိုဖြစ်လာနိုင်ချေ ရှိသည်။

ယင်းအတောအတွင်း ဂါဇာရှိ ပါလက်စတိုင်းများသည် ပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ကို ကျင်းပနေစဉ် ညတွင် အစ္စရေး၏ ဗုံကြဲတိုက်ခိုက်မှု ပြင်းထန်ကြောင်း တိုင်ကြားခဲ့သည်။ ဂါဇာကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ နေ့လယ်ပိုင်းမှ ကြာသပတေးနေ့ နံနက်အထိ အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် အနည်းဆုံး လူ ၄၈ ဦး သေဆုံးခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ သေဆုံးသူ တဝက်ခန့်မှာ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးများဖြစ်ကြောင်း ဝန်ကြီးဌာန၏ မှတ်ပုံတင်ဌာန प्रमुख Zaher al-Wahedi က The Associated Press သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆေးရုံများက မှတ်တမ်းများ ထပ်မံ အပ်ဒိတ်လုပ်သည်နှင့်အမျှ သေဆုံးသူ အရေအတွက် တိုးလာနိုင်ကြောင်း သူက ပြောကြားခဲ့သည်။

အီဂျစ်၊ ကာတာနှင့် အမေရိကန် တို့မှ အလယ်ပွားများသည် သဘောတူညီချက် လုပ်ဆောင်ရန် ကြာသပတေးနေ့တွင် ကေရိုတွင် တွေ့ဆုံရန် မျှော်လင့်ထားကြသည်။ သူတို့သည် ယခင်နှစ်က အစ္စရေးနှင့် ဟားမက်စ်တို့နှင့် တိုက်ရိုက်မဟုတ်သော ဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ပြန်လည် နောက်ပြန်ဆုတ်မှုများစွာ ပြီးနောက် နောက်ဆုံးတွင် သဘောတူညီချက် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။

သမ္မတ ရွေးချယ်ခံ Donald Trump ၏ မြောက်အလယ်ပိုင်း ကိုယ်စားလှယ်သည် နောက်ဆုံးရက်သတ္တပတ်များတွင် ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့ပြီး ထွက်ခွာသွားသော အစိုးရနှင့် Trump ၏ အဖွဲ့နှစ်ဖွဲ့စလုံးသည် ထိုအောင်မြင်မှုအတွက် ဂုဏ်ပြုနေကြသည်။

အစ္စရေး၏ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ဂါဇာတွင် လူ ၄၆,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ယင်းတို့အများစုမှာ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးများဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက ပြောကြားခဲ့သည်။ သေဆုံးသူများထဲမှ စစ်သွေးကြွ ဘယ်နှစ်ယောက်ရှိသည်ကို မပြောပါ။ အစ္စရေးသည် သက်သေအထောက်အထား မပြဘဲ စစ်သွေးကြွ ၁၇,၀၀၀ ကျော်ကို သတ်ခဲ့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ ပြောကြားချက်အရ စစ်ပွဲကြောင့် ဂါဇာ၏ ဒေသကြီးများ ပျက်စီးခဲ့ပြီး လူဦးရေ ၂.၃ သန်း၏ ၉၀% ခန့် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသည်။

Digital’s Efrat Lachter နှင့်  

“ `