အမေရိကန်နဲ့ နေတိုးမဟာမိတ်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဝေးကွာလာတာကြောင့် အန်ကာရာကို ဥရောပနိုင်ငံအဖြစ်မဟုတ်ဘဲ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံအဖြစ် ပြန်လည်သတ်မှတ်ဖို့ ဥပဒေပြုအမတ်အုပ်စုတစ်စုက နိုင်ငံခြားရေးဌာနမှာ တင်ပြနေပါတယ်။
Reps. Brad Schneider, D-Ill. နဲ့ Gus Bilirakis, R-Fla. တို့ဦးဆောင်တဲ့ ဥပဒေပြုအမတ်အုပ်စုက Turkey Diplomatic Realignment Act ကို တင်သွင်းခဲ့ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနမှာ တူရကီနိုင်ငံရဲ့ သတ်မှတ်ချက်ကို Bureau of European and Eurasian Affairs ကနေ Bureau of Near Eastern Affairs ကို ပြောင်းရွှေ့ဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ အန်ကာရာဟာ ရုရှား၊ တရုတ်၊ အီရန်နဲ့ Hamas တို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးပိုမိုနက်ရှိုင်းလာတာကို ထင်ဟပ်စေပြီး အနောက်တိုင်းရဲ့ လုံခြုံရေးအကျိုးစီးပွားနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေပါတယ်။
“ တူရကီနိုင်ငံဟာ လမ်းဆုံတစ်ခုမှာ ရှိနေပေမယ့် Erdogan က သူ့ရဲ့ရွေးချယ်မှုကို လုပ်ဆောင်ပြီးပါပြီ” လို့ Schneider က ကြေညာချက်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ သူ့အစိုးရဟာ Hamas စစ်ဆင်ရေးကို ပံ့ပိုးကူညီပေးပြီး ပူတင်ရဲ့စစ်ပွဲစက်ကို ထောက်ခံအားပေးကာ နေတိုးရဲ့ ညီညွတ်မှုကို အဟန့်အတားဖြစ်စေပါတယ်။ အနောက်တိုင်းမဟာမိတ်ရဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို တောင်းဆိုနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ တူရကီနိုင်ငံဟာ ဥရောပရဲ့အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ ဟန်ဆောင်နေတာကို အမေရိကန်သံတမန်ရေးက ရပ်တန့်သင့်ပါပြီ” လို့ Rep. Schneider က ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တူရကီသမ္မတဟာ အမေရိကန်အကျိုးစီးပွားနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး ဒေသရဲ့ မတည်ငြိမ်မှုကို အထောက်အကူဖြစ်စေတဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို ထပ်ခါထပ်ခါ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ Bilirakis က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ တရားဝင်အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဟာ ရန်လိုတဲ့အစိုးရရဲ့ အပြုအမူတွေကို ပိုမိုတိကျစွာ ထင်ဟပ်စေပြီး Erdogan ကို တာဝန်ခံစေရမယ့်အချိန် ရောက်ရှိလာပါပြီ” လို့ သူက ကြေညာချက်မှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ကွန်ဂရက်အဖွဲ့ဝင်တွေက သူ့နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒနဲ့ ဥရောပဘက်ကို ဦးတည်နေမှုကို ဘယ်လိုသတ်မှတ်နေလဲဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တူရကီအစိုးရက ကန့်ကွက်ခဲ့ပါတယ်။
“ Türkiye ရဲ့ ဥရောပပုံရိပ်ဟာ ငြင်းမရနိုင်တဲ့ သမိုင်းဝင်နဲ့ ပထဝီနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အချက်အလက်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ နေတိုး၊ ဥရောပကောင်စီ၊ OSCE နဲ့ EU အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေနဲ့ Türkiye ဟာ ဥရောပအဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ မူဘောင်နဲ့ ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေက ကိုယ်စားပြုတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ တန်ဖိုးတွေရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်” လို့ ဝါရှင်တန်ရှိ တူရကီသံရုံးမှ အရာရှိတစ်ဦးက Digital သို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ တူရကီအစိုးရဟာ အမေရိကန်မူဝါဒချမှတ်သူတွေအတွက် ခေါင်းကိုက်စရာဖြစ်လာပါတယ်။ အန်ကာရာဟာ လက်ရှိလမ်းကြောင်းကို ဆက်ထိန်းထားမယ်ဆိုရင် အဲဒီခေါင်းကိုက်ဝေဒနာဟာ မကြာခင်မှာ ခေါင်းတစ်ခြမ်းကိုက်ဝေဒနာဖြစ်လာလိမ့်မယ်” လို့ Foundation for the Defense of Democracies မှ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ Jonathan Schanzer က အနောက်နဲ့အရှေ့ကြားက တူရကီရဲ့ အနာဂတ်လမ်းကြောင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဥရောပဆိုင်ရာ အောက်လွှတ်တော် နိုင်ငံခြားရေးရာဆပ်ကော်မတီမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တူရကီဟာ အမေရိကန်အကျိုးစီးပွားနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ မကောင်းတဲ့ ပြည်တွင်းနဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒတွေကို ချမှတ်ပြီး ရန်သူလို မကြာခဏပြုမူတယ်လို့ သူက ဆပ်ကော်မတီကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တူရကီဟာ Hamas နဲ့ အခြားအဖွဲ့တွေအပါအဝင် အရှေ့အလယ်ပိုင်း အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ မကောင်းတဲ့နိုင်ငံတွေကို ထောက်ပံ့တဲ့ မှတ်တမ်းရှိတယ်လို့ သူက ထောက်ပြပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
တူရကီဟာ နေတိုးရဲ့ ပလက်ဖောင်းကို အသုံးပြုပြီး အမေရိကန်အကျိုးစီးပွားကို ထိခိုက်စေတယ်လို့လည်း သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တူရကီဟာ F-16 တိုက်လေယာဉ်တွေကို ရောင်းချဖို့ တောင်းဆိုပြီး ဆွီဒင်ကို မဟာမိတ်အဖွဲ့ထဲကို လက်ခံဖို့အတွက် အမေရိကန်ကို ဓားစာခံအဖြစ် ထားခဲ့ပါတယ်။
ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွင်းမှာ Erdogan ဟာ ရုရှားနဲ့ ဗလာဒီမာပူတင်တို့နဲ့ ဆက်ဆံရေးကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာပြီး ဒုံးကျည်ကာကွယ်ရေးစနစ်ကို ဝယ်ယူခဲ့ပါတယ်။ နေတိုးမဟာမိတ်အဖွဲ့အများစုက ရုရှားအပေါ်မှာ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုတွေ ပြုလုပ်ပြီး ရုရှားအပေါ် စွမ်းအင်မှီခိုမှုကို ဖယ်ရှားဖို့ ကြိုးစားနေချိန်မှာ တူရကီက ရုရှားနဲ့ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ စွမ်းအင်ဆိုင်ရာ ဆက်ဆံရေးကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားပါတယ်။
အဆိုပြုထားတဲ့ ဥပဒေအရ နိုင်ငံခြားရေးဌာနအနေနဲ့ တူရကီရဲ့ သံတမန်ရေးရာအဆင့်အတန်းကို ရက်ပေါင်း 90 အတွင်း ပြန်လည်သတ်မှတ်ဖို့နဲ့ တူရကီရဲ့ ဥရောပကနေ ခွဲထွက်မှုရဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို ငါးနှစ်ကြာ ကွန်ဂရက်က ပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
Hellenic American Leadership Council ရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာနဲ့ ဒီဥပဒေကို ထောက်ခံတဲ့ Endy Zemenides က Digital ကိုပြောကြားရာမှာ နိုင်ငံခြားရေးဌာနအနေနဲ့ အန်ကာရာကို လက်တွေ့ကျကျ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်ကြောင်း ပြဌာန်းတဲ့ ဥပဒေပြုအမတ်အုပ်စုကို ချီးကျူးကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအဖွဲ့အစည်းရဲ့ ရိုးသားတဲ့အကဲဖြတ်မှုအရ နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ ဗျူရိုအများအပြားမှာ တူရကီနိုင်ငံကို မသိမသာ လော်ဘီအဖွဲ့အဖြစ် ခွင့်ပြုထားကြောင်း သိရပါတယ်။ အဲဒီပမာဏဟာ အများဆုံးအနေနဲ့ ‘မိတ်ဆွေလည်းမဟုတ် ရန်သူလည်းမဟုတ်’ ဖြစ်လာတဲ့နိုင်ငံအတွက် လုံးဝမထိုက်တန်ပါဘူး” လို့ Zemenides က Digital ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။