အမေရိကန်သည် IAEA တွင် နျူကလီးယားအရေးယူမှုခံနေရသော အီရန်ကိုကူညီသော ငွေကြေးခဝါချမှုကွန်ရက်ကို အရေးယူသည်။

(SeaPRwire) –   အမေရိကန်ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ နိုင်ငံခြားပိုင်ဆိုင်မှုထိန်းချုပ်ရေးရုံး (OFAC) သည် အီရန်၏ နျူကလီးယားလက်နက်အစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ အီရန်နှင့် သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေချိန်တွင် အီရန်အတွက် ငွေကြေးခဝါချမှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သူ ၃၅ ဦးကို သောကြာနေ့က အရေးယူပိတ်ဆို့ခဲ့သည်။

နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက “ ဤကွန်ရက်သည် အီရန်ငွေလဲလှယ်ရေးအိမ်များနှင့် နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီများမှတဆင့် ဒေါ်လာဘီလီယံပေါင်းများစွာကို ခဝါချပြီး တီဟီရန်၏ အကြမ်းဖက်မှုလှုပ်ရှားမှုများကို ထောက်ပံ့ကာ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်စေပြီး အစိုးရအရာရှိများ၏ အိတ်များကို ဖြည့်တင်းပေးနေသည်” ဟုပြောကြားခဲ့သည်။

တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အီရန်နှင့် တင်းမာမှုများ ဆက်လက်မြင့်တက်နေပြီး Western အင်အားကြီးနိုင်ငံများသည် IAEA တွင် တီဟီရန်သည် ၎င်း၏ နျူကလီးယားဆိုင်ရာ တာဝန်ဝတ္တရားများကို လိုက်နာမှုမရှိကြောင်း တရားဝင်ကြေညာမည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို စဉ်းစားနေကြောင်း သိရသည်။

အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အဘတ်စ် အရာချီက ယင်းလုပ်ရပ်ကို “ မဟာဗျူဟာမြောက် အမှား” ဟုခေါ်ဆိုပြီး ယူကေ၊ ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမနီတို့သည် သံတမန်ရေးထက် “ မကောင်းဆိုးဝါးလုပ်ရပ်” ကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။ “ဥရောပက နောက်ထပ် အဓိက မဟာဗျူဟာမြောက် အမှားတစ်ခုကို စဉ်းစားနေချိန်မှာ ကျွန်တော့်စကားကို မှတ်ထားပါ။ အီရန်သည် ၎င်း၏ အခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်မှု တစ်စုံတစ်ရာကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တုံ့ပြန်သွားပါလိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

လာမည့်သီတင်းပတ်တွင် တင်သွင်းရန် မျှော်လင့်ထားသည့် ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းသည် Western နိုင်ငံများသည် IAEA တွင် အီရန်အား ယင်းသို့ အဆိုပြုလွှာ တင်သွင်းခြင်းသည် နှစ်နှစ်အတွင်း ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။ 

အမေရိကန်နှင့် အီရန် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးသူများသည် အရေးကြီးသော ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ပါဝင်နေချိန်တွင် အီရန်နိုင်ငံအတွင်းမှ အသံများသည် ကြေကွဲစရာ အမှန်တရားကို ဖော်ထုတ်နေသည်- နိုင်ငံသားအများအပြားသည် စီးပွားရေးအခက်အခဲများမှ လွတ်မြောက်ရန် အသည်းအသန် ရှာဖွေနေကြသော်လည်း မည်သည့်သဘောတူညီချက်မဆို အစ္စလာမ္မစ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ အာဏာကို တင်းကျပ်စေမည်ကို စိုးရိမ်ကြသည်။

တေဟရန်ရှိ အမျိုးသမီးဂျာနယ်လစ်တစ်ဦးက သူမ၏ လုံခြုံရေးအတွက် စိုးရိမ်သောကြောင့် အမည်ဝှက်ဖြင့် ပြောဆိုရာတွင် “အခုအချိန်မှာ အီရန်ကလူတွေ ဘာကိုမှ မျှော်လင့်ချက်မထားကြပါဘူး။ စီးပွားရေးက ပြိုလဲနေတယ်။ တစ်ခါတလေ လျှပ်စစ်မီး သို့မဟုတ် ရေ မရှိဘူး။ ရီယယ်လ်ငွေတန်ဖိုးက ကျဆင်းနေတယ်။ ဘဝက နေလို့မရတော့ဘူး” ဟုပြောသည်။

အီရန်နိုင်ငံသားအများအပြားကဲ့သို့ပင် သူမသည် သဘောတူညီချက်တစ်ခုသည် ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ခေတ္တသက်သာစေပြီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုကို ရပ်တန့်စေနိုင်သည်ဟု ယုံကြည်သည်။ ဒါပေမယ့် သူမနဲ့ တခြားသူတွေ အများကြီးက မရည်ရွယ်တဲ့ အကျိုးဆက်တွေကို ကြောက်ကြတယ်။ “အစိုးရက သဘောတူညီချက်ရရင် လူတွေကို ဖိနှိပ်ရာမှာ ပိုအင်အားကြီးလာပြီး ယုံကြည်မှုပိုရှိလာနိုင်တယ်။ အဲဒါက ကျွန်တော်တို့ကို အကြောက်ဆုံးပဲ” လို့ သူမက ပြောပါတယ်။

အစ္စလာမ္မစ်ခေါင်းဆောင် အယာတိုလာ အလီ ခါမေနီလက်အောက်တွင် အီရန်သည် စီးပွားရေးနာကျင်မှု၊ နိုင်ငံရေးဖိနှိပ်မှုနှင့် ယုံကြည်မှုပျက်ပြားမှုတို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော ပြည်တွင်းမငြိမ်သက်မှုများ တိုးများလာနေသည်။ ဆွေးနွေးပွဲများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေချိန်တွင် အီရန်နိုင်ငံသားများသည် အကောင်းမြင်စိတ်မရှိဘဲ စောင့်ကြည့်နေကြသည်။

အိမ်ဖြူတော်က IAEA ၏ ယူရေနီယမ် သန့်စင်မှုနှုန်း မြင့်တက်လာသည်ဟု အစီရင်ခံတင်ပြချိန်တွင် အီရန်အား နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကို လက်ခံရန် တိုက်တွန်း

အမည်မဖော်လိုသည့် တေဟရန်မြို့ခံအမျိုးသားတစ်ဦးက “အီရန်ကလူတွေဟာ အခက်အခဲထဲ ရောက်နေကြတယ်။ တစ်ဖက်က အစိုးရကို ဖြုတ်ချချင်တယ်။ တစ်ဖက်က စီးပွားရေးဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးက အရမ်းလေးလံနေတော့ သက်သာရာရစေမယ့် ဘယ်သဘောတူညီချက်မဆို အသက်ကယ်ကြိုးလို ခံစားရတယ်။ ဒါပေမယ့် အမှန်တရားက သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးရင်တောင် သာမန်လူတွေ အကျိုးမခံစားရဘူး။ အရင်ကလည်း ဒါမျိုးတွေ တွေ့ဖူးတယ်” ဟုပြောသည်။

သူက ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဂျေစီပီအိုအေ (JCPOA) ဟုခေါ်သော အိုဘားမားခေတ် နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်သည် စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ်များ ရရှိမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သော်လည်း အီရန်လူမျိုးများစွာ၏ အဆိုအရ ပြည်သူများအတွက် အဓိပ္ပာယ်ရှိသော ပြောင်းလဲမှုများ မပေးနိုင်ခဲ့ပေ။ “အစိုးရနဲ့ ဆက်နွယ်တဲ့သူတွေပဲ ဘာမဆို ရခဲ့တယ်။ ကျန်တဲ့သူတွေအတွက်တော့ ဘဝက အရင်အတိုင်းပါပဲ” လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အီရန်ခေါင်းဆောင်တွေက နျူကလီးယားအစီအစဉ်ဟာ ငြိမ်းချမ်းတယ်လို့ ဆိုပေမယ့် အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေက လက်နက်အဆင့်နဲ့ နီးကပ်နေတဲ့ ယူရေနီယမ် သန့်စင်မှုအဆင့်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်နေကြတုန်းပါပဲ။ ထရမ့်က သန့်စင်မှုကို အပြီးတိုင် ရပ်တန့်ဖို့ တောင်းဆိုထားပြီး ခါမေနီကတော့ ထိန်းသိမ်းထားဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။ 

တေဟရန်မြို့က အမျိုးသမီးက “ကျွန်မက ဂျာနယ်လစ်တစ်ယောက်ပါ၊ ကျွန်မတို့က အလွန်အမင်း ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုအောက်မှာ လုပ်ကိုင်နေရတယ်။ အမေရိကန် ဒါမှမဟုတ် အစ္စရေးရဲ့ စစ်ရေးစွမ်းရည်တွေကို ဖော်ပြခွင့် မရှိပါဘူး။ ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ဆွေးနွေးပွဲတွေအကြောင်း ဘာမှ ထုတ်ဝေလို့မရဘူး” ဟုပြောသည်။

ပြည်နယ်ဆင်ဆာအဖွဲ့တွေက သတင်းထောက်တွေ ဘာပြောနိုင်လဲ၊ ဘာပြောလို့မရဘူးလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ပေးတဲ့ စနစ်တစ်ခုအကြောင်း သူမက ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ “အကြောင်းအရာတစ်ခုတည်းတင် မဟုတ်ဘူး၊ တစ်ဦးချင်းစီရဲ့ စကားလုံးတွေပါပဲ။ အဲဒါက သတင်းစာပညာကို လုံးဝ မဖြစ်နိုင်သလောက် ဖြစ်စေတယ်” လို့ သူမက ပြောပါတယ်။

Digital နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းများတွင် အီရန်လူမျိုးများသည် ခါမေနီသည် မည်သည့်သဘောတူညီချက်ကိုမဆို လိုက်နာမည်ဟု အလွန်သံသယရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။ “သူ လိမ်တယ်” ဟု ဂျာနယ်လစ်က ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ပြောခဲ့သည်။ “သူက လူအများရှေ့မှာ ပြောတာက . သူသည် ပြည်သူနှင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရများကို နှစ်ဦးစလုံးကို လှည့်စားနေသည်။ သူ့လို အာဏာရှင်ကို ဘယ်သူမှ မယုံသင့်ဘူး”

အမျိုးသားကလည်း အလားတူ ခံစားချက်ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ “အစိုးရရဲ့ ရှင်သန်ရပ်တည်ရေးဟာ နဲ့ အစ္စရေးအပေါ်မှာ မူတည်တယ်။ သူက သဘောတူညီချက်ကို အမှန်တကယ် ကတိကဝတ်ပြုမယ်ဆိုရင် သူ့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်သဘောတရားအခြေခံကို ပျက်ပြားစေလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် ဘယ်သူမှ ကြာရှည်ခံနိုင်မယ်လို့ မယုံကြဘူး”

မကြာသေးမီလများအတွင်း အီရန်တွင် ဆန္ဒပြမှုများ ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး မျှတသော လစာနှင့် လောင်စာဆီဈေးနှုန်းများ လျှော့ချပေးရန် တောင်းဆိုသည့် နိုင်ငံအနှံ့ တိုးပွားလာနေသော လှုပ်ရှားမှုများလည်း ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံတကာမီဒီယာများက အများအပြား လျစ်လျူရှုထားသော်လည်း ယင်းသပိတ်များသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ် မာဆာ အာမင်နီ သေဆုံးမှုကြောင့် ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် “ အမျိုးသမီး၊ ဘဝ၊ လွတ်လပ်မှု” အုံကြွမှုအပါအဝင် နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဆန္ဒပြမှုများနောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ 

ထိုလှုပ်ရှားမှုနှင့် ၂၀၁၉ နှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်များအတွင်း စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆန္ဒပြပွဲများကို အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းမှုများ၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းဆီးမှုများနှင့် အင်တာနက် ဖြတ်တောက်မှုများဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ မတည်မငြိမ်ဖြစ်မှုတစ်ခုခုကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ဖိနှိပ်ခြင်းဖြင့် တုံ့ပြန်သည်ကို တွေ့မြင်ပြီးနောက် အီရန်လူမျိုးများသည် သတိထားနေကြသည်။

အီရန်ကျောင်းသားတစ်ဦးက အီရန်နိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ကို ပျက်စီးစေသည့် ထရပ်ကားသမားများ၏ သပိတ်များသည် ပြည်သူလူထု၏ မငြိမ်သက်မှု၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း ထောက်ပြခဲ့သည်။ “ဒီသပိတ်တွေဟာ ပြည်သူတွေဆီက တိုက်ရိုက်သတင်းစကားတစ်ခုပါ” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “မီဒီယာတွေက အများအပြား လျစ်လျူရှုထားပေမယ့် အင်အားကြီးပြီး တရားဝင်ပါတယ်။ ပြောင်းလဲမှုက ဘယ်လိုစလဲဆိုတော့ ခွင့်ပြုရင် စတယ်”

“ `