အီရန်နိုင်ငံသည် အမေရိကန်နှင့် နျူကလီးယားဆွေးနွေးပွဲများအကြား နိုင်ငံတော်အဆင့် ကွပ်မျက်မှုများ တိုးမြှင့်လုပ်ဆောင်နေ

(SeaPRwire) –   အီရန်နိုင်ငံသည် ဇူလိုင်လ ၈ ရက်၊ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ရာထူးရယူပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံတော်မှ ကွပ်မျက်မှုပေါင်း ၁,၀၅၁ ကြိမ်အထိ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပြီး ယင်းသည် အမေရိကန်နှင့် တီဟီရန်တို့အကြား နျူကလီးယားဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းမှုများကို ပြန်လည်စတင်ချိန်တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရမည့် အခြေအနေတစ်ရပ်ဖြစ်ကြောင်း လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူများက ဆိုသည်။

National Council of Resistance of Iran (NCRI) မှ Digital သို့ ထုတ်ပြန်သော အဆိုပါကိန်းဂဏန်းသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် အီရန်လူမျိုးများ သေဆုံးခဲ့သည့် အရေအတွက်ထက် ၂၀% ကျော် ပိုမိုများပြားလာသည်ကို ဖော်ပြနေသည်။ 

သမ္မတရာထူးအတွက် ယှဉ်ပြိုင်ရာတွင် Pezeshkian သည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် Mahsa Amini သေဆုံးပြီးနောက် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် အစိုးရအပေါ် မကျေနပ်မှုများရှိနေသော ညှိနှိုင်းလိုသူများနှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားများနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။

ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ရက်အနည်းငယ်အလို ၂၀၂၄ ခုနှစ် ရုပ်မြင်သံကြားမှ စကားစစ်ထိုးပွဲတစ်ခုတွင် သူက “ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အပြုအမူတွေ၊ ဈေးနှုန်းကြီးမြင့်မှုတွေ၊ မိန်းကလေးတွေကို ဆက်ဆံပုံတွေနဲ့ အင်တာနက်ကို ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုတွေကြောင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ထောက်ခံမှုတွေ ဆုံးရှုံးနေရပါတယ်။”

“ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အပြုအမူကြောင့် လူတွေက ကျွန်တော်တို့ကို မကျေနပ်ကြဘူး” ဟု သူက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး အမေရိကန်နှင့် နျူကလီးယားဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းမှုများတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သော Pezeshkian သည် အီရန်လူမျိုးများက ဖိနှိပ်သော အစိုးရထံမှ ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသော ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအချို့ကို ယူဆောင်လာနိုင်သည်ဟု မျှော်လင့်ချက်များ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ 

သို့သော် မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် ဆက်နွှယ်သော ပြစ်မှုများ၊ အတိုက်အခံများနှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဆန္ဒပြမှုများတွင် ပါဝင်သူများကို ပစ်မှတ်ထားသော ကွပ်မျက်မှုများ (အမျိုးသမီးများနှင့် ၎င်းတို့ကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခံရချိန်တွင် အရွယ်မရောက်သေးသူများ အပါအဝင်) သည် တိုးမြင့်လာခဲ့သည်။

“ ယင်းကဲ့သို့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများသည် အီရန်တွင် အုပ်စိုးနေသော ဘာသာရေးအာဏာရှင်စနစ်သည် ရောက်ရှိနေသော သေစေနိုင်သည့် အခြေအနေကို ထင်ဟပ်စေသည်” ဟု NCRI က တနင်္လာနေ့တွင် ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ “ [အီရန်၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင် အလီ] ခါမေနီသည် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သော တော်လှန်ရေးနှင့် သူ၏ အုပ်ချုပ်မှုကို မလွဲမသွေ ဖြုတ်ချခံရမည့်အရေးကို ကွပ်မျက်မှုများနှင့် သတ်ဖြတ်မှုများမှတစ်ဆင့် အသည်းအသန် ကာကွယ်ရန် ကြိုးစားနေသည်။”

Amnesty International က အသက် ၉ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးများကိုပင် ကွပ်မျက်ရန် အမိန့်ချမှတ်နိုင်ပြီး ယောက်ျားလေးများအတွက်မူ အသက် ၁၅ နှစ်မှ စတင်နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ 

“ အနည်းဆုံး လူငယ်အကျဉ်းသား ၇၃ ဦးကို ၂၀၀၅ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ကြားတွင် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ အာဏာပိုင်များသည် ဤကြောက်မက်ဖွယ်အလေ့အထကို ရပ်တန့်ရန် လက္ခဏာမပြသေးပါ” ဟု အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး ကုလသမဂ္ဂ၏ အစီရင်ခံစာများအရ အသက် ၁၈ နှစ်မပြည့်မီ ကျူးလွန်ခဲ့သော ပြစ်မှုများအတွက် သေဒဏ်ကျခံနေရသူ အနည်းဆုံး ၁၆၀ ဦးရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသော်လည်း ယင်းအရေအတွက်သည် အမှန်တကယ်ရှိသော ကိန်းဂဏန်းများထက် နည်းပါးနေနိုင်သည်ဟုလည်း မှတ်ချက်ပြုထားသည်။ 

အမေရိကန်သည် တီဟီရန်နှင့် ဆက်ဆံရေးကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ရန် ကြိုးစားနေချိန်တွင် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပြီး အရာရှိများသည် အီရန်၏ အလွဲသုံးစားမှုမှတ်တမ်းကို အစိုးရနှင့် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရာတွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားရန် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းကို တောင်းဆိုနေကြသည်။

NCRI ၏ ရွေးကောက်ခံသမ္မတ မာရမ် ရာဂျာဗီက “ အစိုးရနှင့် ဆက်ဆံရေးမည်သို့ပင်ရှိစေ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုများနှင့် ကွပ်မျက်မှုများကို ရပ်တန့်ရန်၊ အီရန်၏ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဆိုင်ရာ အမှုတွဲကို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီသို့ လွှဲပြောင်းပေးရန်နှင့် ၂၀၂၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ အထူးအစီရင်ခံစာမှ တောင်းဆိုထားသည့်အတိုင်း အလီ ခါမေနီနှင့် အခြားအစိုးရခေါင်းဆောင်များကို လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုများအတွက် တရားစီရင်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။”

“ ဒေသတွင်း၌ ပြန်လည်ပြုပြင်၍မရနိုင်သော ဆုံးရှုံးမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး တော်လှန်ရေးနှင့် အစိုးရကို ဖြုတ်ချရန် ခြိမ်းခြောက်မှုများ တိုးပွားလာခြင်းကြောင့် အစိုးရသည် ကွပ်မျက်မှုများနှင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများကို ရက်စက်စွာ အရှိန်မြှင့်တင်နေသည်” ဟု သူက Digital သို့ ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။ 

သူမက အီရန်လူမျိုးများအထူးသဖြင့် လူငယ်များအနေဖြင့် “ ကွပ်မျက်မှုကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ခြင်း” လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်ခြင်းဖြင့် ကွပ်မျက်မှုများကို ဆန့်ကျင်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။

သို့သော် အီရန်တစ်ဝန်းရှိ ကျောင်းသားများသည် အစိုးရကို ဆန့်ကျင်ရာတွင် ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့ကြပြီး Pezeshkian နှင့် အီရန်၏ ပညာရေးဝန်ကြီး အလီရေဇာ ကာဇီမီတို့သည် ခါမေနီက အီရန်လူငယ်များကို ပစ်မှတ်ထားသော “ ယဉ်ကျေးမှု စိမ့်ဝင်မှု၊ ရန်သူ၏လူနေမှုပုံစံနှင့် ရန်လိုသောသွေးဆောင်မှုများ” ဟု သတ်မှတ်ထားသည့်အရာများကို နှိမ်နင်းရန် နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များကို စေလွှတ်ခဲ့သည်ဟု သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။