အီရန်နှင့် အမေရိကန် ကိုယ်စားလှယ်များသည် တင်းမာမှုများကြား အိုမန်၌ ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်နေခြင်း- ဘာတွေ သိထားသင့်လဲ

(SeaPRwire) –   အီရန်နိုင်ငံ၏ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးမှုများ ပြန်လည်စတင်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် အမေရိကန်နှင့် အီရန် ကိုယ်စားလှယ်များသည် စနေနေ့တွင် အိုမန်နိုင်ငံ၌ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးနေကြသည်။ 

အဆိုပါဆွေးနွေးပွဲသည် Abbas Araghchi နှင့် အမေရိကန်အရှေ့အလယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သံတမန် Steve Witkoff တို့ကြားတွင် ဖြစ်ပွားနေခြင်းဖြစ်ပြီး President Donald Trump သည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် Tehran ၏ နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်မှ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေဖြင့် တစ်ဖက်သတ်နုတ်ထွက်ပြီးနောက် ခုနစ်နှစ်နီးပါးအကြာတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ ရန်ဘက်နှစ်ဦးကြား သွယ်ဝိုက်ဆွေးနွေးမှုများသည် တိုးတက်မှုမရှိခဲ့ပေ။

Trump သည် “ maximum pressure” လှုပ်ရှားမှု၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် အပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအသစ်များ ချမှတ်ခဲ့ပြီး စစ်ရေးအရအရေးယူမှုသည်လည်း ဖြစ်နိုင်ချေရှိနေဆဲဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း သမ္မတသည် အီရန်၏ အသက် ၈၅ နှစ်အရွယ် Supreme Leader Ayatollah Ali Khamenei ထံသို့ လွန်ခဲ့သည့်လအစောပိုင်းက ပေးပို့ခဲ့သောစာတစ်စောင်ဖြင့် သဘောတူညီချက်အသစ်တစ်ခုကို ရရှိနိုင်သေးသည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ 

Khamenei ကမူ အမေရိကန်ဦးဆောင်သည့် တိုက်ခိုက်မှုကို အီရန်က တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မည်ဟု သတိပေးထားသည်။

“ သူတို့က မကောင်းမှုတွေကို ကျူးလွန်ဖို့ ခြိမ်းခြောက်နေကြပေမယ့် အဲဒီလိုလုပ်ရပ်တွေ ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ သေချာမသိပါဘူး” ဟု ခေါင်းဆောင်က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ပြင်ပကနေ ဒုက္ခတွေရောက်လာဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ကျွန်တော်တို့ ယူဆပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်လာရင် ပြင်းထန်တဲ့ တန်ပြန်တိုက်ခိုက်မှုကို မလွဲမသွေ ရင်ဆိုင်ရပါလိမ့်မယ်။”

အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Esmail Baghaei က အီရန်ကို ဆန့်ကျင်သည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများသည် “ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် လုံခြုံရေး၏ အနှစ်သာရကိုပင် ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာ စော်ကားမှုတစ်ခုဖြစ်သည်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

“ အကြမ်းဖက်မှုက အကြမ်းဖက်မှုကို မွေးထုတ်ပေးပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးက ငြိမ်းချမ်းရေးကို မွေးထုတ်ပေးတယ်။ အမေရိကန်က လမ်းကြောင်းကို ရွေးချယ်နိုင်ပါတယ်…; ပြီးတော့ နောက်ဆက်တွဲတွေကို ဝန်ခံလိုက်ပါ” ဟု သူက X တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

အီရန်သမ္မတ Masoud Pezeshkian က Tehran ၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်၍ အမေရိကန်နှင့် တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးမှုကို ပယ်ချခဲ့သည်။

“ ကျွန်တော်တို့က ဆွေးနွေးမှုတွေကို ရှောင်ကြဉ်တာမဟုတ်ပါဘူး၊ ကတိတွေကို ဖောက်ဖျက်တာက ကျွန်တော်တို့အတွက် ပြဿနာတွေကို ဖြစ်စေခဲ့တာပါ” ဟု Pezeshkian က အစိုးရအဖွဲ့အစည်းအဝေးတစ်ခုအတွင်း ရုပ်မြင်သံကြားမှတစ်ဆင့် ပြောကြားခဲ့သည်။ “ သူတို့ ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်ကြောင်း သက်သေပြရမယ်။”

တစ်ချိန်က မဟာမိတ်များဖြစ်ခဲ့ကြသော နှစ်နိုင်ငံသည် Grand Ayatollah Ruhollah Khomeini ဦးဆောင်သော ဘာသာရေးအစိုးရကို တည်ထောင်ခဲ့သည့် ၁၉၇၉ အစ္စလာမ့်တော်လှန်ရေးအပြီး နှစ်ပေါင်းတစ်ဝက်နီးပါး ရန်လိုခဲ့ကြသည်။

၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် CIA ဦးဆောင်သော အာဏာသိမ်းမှုတွင် အုပ်ချုပ်မှုခိုင်မာခဲ့သော Shah Mohammad Reza Pahlavi သည် တော်လှန်ရေးမဖြစ်ပွားမီ အီရန်မှ ထွက်ပြေးခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြမှုများ သူ့အုပ်ချုပ်မှုကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများ မြင့်တက်လာသောကြောင့် ကင်ဆာရောဂါဖြင့် နာမကျန်းဖြစ်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၉ ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် တက္ကသိုလ်ကျောင်းသားများသည် Tehran ရှိ U.S. Embassy ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး shah ကို ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့ကာ အီရန်နှင့် အမေရိကန်အကြား သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို ဖြတ်တောက်ခဲ့သည့် ၄၄၄ ရက်ကြာ ဓားစာခံအကျပ်အတည်းကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

ထိုအချိန်မှစ၍ အီရန်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးသည် ရန်လိုမှုနှင့် မလိုမရှုစိမ့် သံတမန်ဆက်ဆံရေးအကြား တက်လိုက်ဆင်းလိုက် ဖြစ်ခဲ့ပြီး Tehran သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံများနှင့် နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကို ရရှိသောအခါ ဆက်ဆံရေးသည် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သော်လည်း Trump က ထိုသဘောတူညီချက်မှ နုတ်ထွက်သွားပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် ယနေ့အထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေသည့် တင်းမာမှုများ ပိုမိုဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

မူလ ၂၀၁၅ နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်အရ အီရန်သည် ယူရေနီယမ်ကို 3.67% အထိ စင်ကြယ်အောင် ပြုလုပ်ခွင့်နှင့် ယူရေနီယမ် ၆၆၁ ပေါင်ကို သိမ်းဆည်းခွင့်ရရှိခဲ့သည်။ International Atomic Energy Agency ၏ အီရန်အစီအစဉ်နှင့်ပတ်သက်သည့် နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာအရ ယူရေနီယမ် သိုလှောင်မှုသည် ပေါင် ၁၈,၂၈၆ ရှိပြီး ယင်း၏ အစိတ်အပိုင်းအချို့ကို 60% အထိ စင်ကြယ်အောင် ပြုလုပ်ထားသည်။

U.S. ထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီများက အီရန်သည် လက်နက်အစီအစဉ်ကို စတင်လုပ်ဆောင်ခြင်းမရှိသေးသော်လည်း “ ရွေးချယ်ပါက နျူကလီးယားကိရိယာတစ်ခုကို ထုတ်လုပ်ရန် ပိုမိုကောင်းမွန်သော အနေအထားသို့ ရောက်ရှိစေမည့် လှုပ်ရှားမှုများကို လုပ်ဆောင်ထားသည်” ဟု သုံးသပ်ထားသည်။

အီရန်သည် ၎င်း၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်သည် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်သာဖြစ်သည်ဟု ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက တောင်းဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်း၏အရာရှိများသည် နျူကလီးယားလက်နက်ကို လိုက်စားရန် ပိုမိုခြိမ်းခြောက်လာကြသည်။ အီရန်သည် ယခုအခါ ယူရေနီယမ်ကို လက်နက်အဆင့်အထိနီးပါး 60% အထိ စင်ကြယ်အောင်ပြုလုပ်နေပြီဖြစ်ပြီး နျူကလီးယားလက်နက်အစီအစဉ်မရှိဘဲ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိုသို့ပြုလုပ်သည့် တစ်ခုတည်းသောနိုင်ငံဖြစ်သည်။