အီရန် နျူကလီးယားဗုံးထုတ်လုပ်ခြင်းကို တားဆီးရန် အချိန်ကုန်လုနီးပါးဖြစ်နေပြီ: ‘အန္တရာယ်ရှိသောနယ်မြေ’

` tags.

(SeaPRwire) –   သမ္မတ Donald Trump က အီရန်နှင့်ပတ်သက်သည့် အခြေအနေသည် “ အန္တရာယ်ရှိသော နယ်မြေ” သို့ ဝင်ရောက်နေပြီဖြစ်ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့ပြီး ၎င်း၏အစိုးရအဖွဲ့သည် စနေနေ့တွင် အီရန်နှင့် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ဆွေးနွေးပွဲများက မည်သည့်အရာကို အောင်မြင်မည်ဟု မသိရသေးသော်လည်း ကျွမ်းကျင်သူများက Tehran ၏ နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ပယ်ချမှုကို တန်ပြန်ရန်အတွက် ရှိပြီးသားကိရိယာများကို အသုံးပြုရန်နှင့် “ snapback” အရေးယူမှုများဟုလူသိများသော ယန္တရားတစ်ခုဖြစ်သည့် အရာများကို ပိတ်ဆို့ရန်အတွက် အချိန်ကုန်လုနီးပါးဖြစ်နေပြီဟု သတိပေးနေကြသည်။

“ Russia နှင့် China တို့၏ အကူအညီမလိုအပ်ဘဲ အီရန်အပေါ် ကျွန်ုပ်တို့တစ်ဖက်သတ် အရေးယူမှုအသစ်များ ချမှတ်နိုင်စွမ်းရှိသည့် တစ်ခုတည်းသောအချိန်ဖြစ်သည်” ဟု Jewish Institute for National Security of America မှ Gabriel Noronha က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။ Noronha သည် အီရန်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး State Department ရှိ Iran Action Group ၏ အထူးအကြံပေးဟောင်းဖြစ်သည်။

အီရန်အပေါ် snapback အရေးယူမှုများ ချမှတ်နိုင်စွမ်းသည် အောက်တိုဘာ ၁၈၊ ၂၀၂၅ တွင် သက်တမ်းကုန်ဆုံးမည်ဖြစ်ပြီး ယင်းသည် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ (UNSC) ၏ လှည့်လည်လည်ပတ်သည့် တစ်လတာအတွင်း သက်တမ်းနှင့် တိုက်ဆိုင်နေသည်။ 

snapback အရေးယူမှုများအတွက် ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို UNSC Resolution 2231 အောက်တွင် ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ပြီး ယင်းကို အီရန်သည် လိုက်နာခြင်းမရှိလျှင် ပြင်းထန်သော နိုင်ငံတကာအရေးယူမှုများကို တစ်ဖန်ပြန်လည် ပြဋ္ဌာန်းနိုင်စေရန်အတွက် Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးပြီး ရက်ပိုင်းအကြာတွင် သဘောတူခဲ့သည်။ 

U.S.သည် ပထမ Trump အစိုးရအဖွဲ့အောက်တွင် ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် နုတ်ထွက်ပြီးနောက် အီရန်၏ နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကို ပိုမိုဆိုးရွားစွာ ချိုးဖောက်မှုများကြောင့် JCPOA ကို ပျက်ပြားသွားသော သဘောတူညီချက်တစ်ခုအဖြစ် တဖြည်းဖြည်း သတ်မှတ်ခံခဲ့ရသည်။

ယင်းသည် Tehran ၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်၏ လျင်မြန်စွာ တိုးချဲ့မှုနှင့် ယခုနှစ်အစောပိုင်းတွင် ကုလသမဂ္ဂ၏ နျူကလီးယားစောင့်ကြည့်အဖွဲ့မှ Tehran သည် ထပ်မံချဲ့ထွင်ပါက လက်နက်အဆင့်အတန်းနီးပါးရှိသော ယူရေနီယမ်ကို လုံလောက်စွာ စုဆောင်းထားပြီးဖြစ်ကြောင်း အကဲဖြတ်ခဲ့သည်။ 

ဥရောပနိုင်ငံများသည် Tehran အား ညှိနှိုင်းမှုစားပွဲသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိစေရန်နှင့် ၎င်း၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် သံတမန်နည်းဖြင့် ဖြေရှင်းနည်းရှာဖွေရန် အားပေးရန်အတွက် နှစ်ပေါင်းများစွာ snapback အရေးယူမှုများ ပြဋ္ဌာန်းရန် ငြင်းဆန်ခဲ့ကြသည်။ 

အီရန်သည် သဘောတူညီချက်၏ စည်းကမ်းချက်များကို ချိုးဖောက်ကြောင်း တွေ့ရှိပါက JCPOA တွင် ပါဝင်သူ မည်သူမဆို snapback အရေးယူမှုများကို တစ်ဖက်သတ် တောင်းဆိုနိုင်သည်။ သို့သော် ၂၀၁၈ ခုနှစ်မှစ၍ snapbacks ကို တောင်းဆိုနေသည့် U.S.သည် နိုင်ငံတကာသဘောတူညီချက်မှ နုတ်ထွက်ပြီးနောက် အရေးယူမှုယန္တရားကို တရားဝင်အသုံးပြုရန် မထိုက်တန်တော့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂနှင့် JCPOA အဖွဲ့ဝင်အားလုံးက တွေ့ရှိခဲ့သည်။ 

သို့သော် အီရန်သည် ၎င်း၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို ဆက်လက်တီထွင်နေသောကြောင့် ဥရောပခေါင်းဆောင်များကြားတွင်လည်း သဘောထားသည် တဖြည်းဖြည်း စိတ်ပျက်လာခဲ့သည်။ 

အီရန်သည် နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကို သဘောတူညီမှုမရရှိဘဲ ၎င်း၏အစီအစဉ်ကို ရပ်တန့်ခြင်းမရှိပါက စစ်ရေးအရ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုသည် “ မလွဲမသွေဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်” ဟု ပြင်သစ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က ပြောကြားခဲ့သည်။

“ အီရန်သည် နျူကလီးယားလက်နက်များကို ဘယ်တော့မှ မရရှိသင့်ပါ” ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Jean-Noel Barrot က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ကျွန်ုပ်တို့၏ ဦးစားပေးမှာ အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို စစ်ဆေးအတည်ပြုနိုင်ပြီး ကြာရှည်ခံစွာ ထိန်းချုပ်နိုင်မည့် သဘောတူညီချက်ကို ရရှိရန်ဖြစ်သည်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

Trump က စိတ်မရှည်တော့ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး Tehran နှင့် သဘောတူညီချက်ကို ဆွေးနွေးရန် ၎င်း၏အစိုးရအဖွဲ့၏ ဆန္ဒရှိကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ပြောကြားနေသော်လည်း တိုက်ရိုက်စစ်ရေးအရ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်မှုကို ခြိမ်းခြောက်ခဲ့သည့်အတွက် ဥရောပနိုင်ငံများသည် အီရန်နှင့် ဆွေးနွေးမှုများအတွက် မည်မျှကြာကြာ ထိန်းထားနိုင်မည်ကို မရှင်းလင်းသေးပေ။

ပြင်သစ်သည် ဧပြီလတွင် UNSC ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ဆောင်ရွက်မည်ဖြစ်ပြီး ရုရှားက အသုံးပြုနိုင်သော ရုံးလုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အဟန့်အတားများဖြင့် အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို ပိတ်ဆို့ရန် ထောက်ခံသော UNSC အဖွဲ့ဝင်များသည် snapback အရေးယူမှုများကို ချက်ချင်း တောင်းဆိုရမည်ဟု Noronha က ပြောကြားခဲ့သည်။

“ အမှန်တကယ်အကောင်အထည်ဖော်ရန် ခြောက်ပတ်ခန့် ကြာမြင့်မည်” ဟု “ Iran Sanctions, U.N. Security Council Resolution 2231, and the Path to Snapback” စာအုပ်ကို ရေးသားသူ Noronha က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ ဒုတိယအနေဖြင့် ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီ၏ ဥက္ကဋ္ဌများနှင့် ခေါင်းဆောင်များ၏ ဖြန့်ဖြူးမှုသည် နွေဦးရာသီတွင် အတော်လေး ရန်လိုသော ခေါင်းဆောင်မှုမဖြစ်လာမီ ယခုအချိန်တွင် ပိုမိုကောင်းမွန်သော ခေါင်းဆောင်များဆီသို့ အလေးပေးထားသည်။”

ကျွမ်းကျင်သူက ယင်းသည် UNSC အတွက် ရှားပါးသောအခိုက်အတန့်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း U.S.၊ U.K. နှင့် ပြင်သစ်တို့ဘက်မှ တစ်ဖက်နှင့် ရုရှားနှင့် တရုတ်တို့ဘက်မှ အခြားတစ်ဖက်တွင် ယေဘုယျအားဖြင့် ကွဲပြားနေသောကြောင့် အဓိက ပထဝီနိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အောင်မြင်မှုများ ရရှိရန်အတွက် တဖြည်းဖြည်း အားနည်းလာခဲ့သည်။

ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုကို ပြဋ္ဌာန်းခြင်းကို ပိတ်ဆို့ရန်အတွက် တစ်ခုတည်းသော ဗီတိုအာဏာသည် လုံလောက်ပြီး ရုရှား၏ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ပြီးနောက် ကောင်စီအတွင်း တိုးတက်မှုသည် ငြိမ်သက်သွားခဲ့သည်။ 

သို့သော် ရုရှားသည် အီရန်အပေါ် အရေးယူမှုများ ပြန်လည်ချမှတ်ရန် ကန့်ကွက်ခဲ့လျှင်ပင် Tehran သည် မဟာမိတ်ဖြစ်လာသောကြောင့် အနည်းဆုံး အခြားနိုင်ငံတစ်ခုက အရေးယူမှုကိရိယာကို တောင်းဆိုပါက ယခင်က သဘောတူထားသည့် snapback ယန္တရားကို ပိတ်ဆို့ရန် ရွေးချယ်စရာနည်းလမ်းအနည်းငယ်သာ ရှိပါသည်။ 

“ ကုလသမဂ္ဂတွင် ယခုကဲ့သို့ မဖြစ်ဖူးသေးပါ” ဟု Noronha က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ သူတို့က snapback ကို ရည်ညွှန်းတဲ့အခါမှာ U.N. အရေးယူမှုတွေက အလိုအလျောက် ပြန်ရောက်လာမယ်လို့ အခြေခံအားဖြင့် ပြောခဲ့ပါတယ်၊ အဲဒီအခါမှာ ကောင်စီက အရေးယူမှု သက်သာခွင့်တွေကို ဆက်လက်ခွင့်ပြုဖို့အတွက် မဲခွဲဆုံးဖြတ်မှုမရှိရင်ပေါ့။”

snapback ယန္တရားသည် UNSC အဖွဲ့ဝင် ၁၅ နိုင်ငံစလုံးအား ရုရှားနှင့် Tehran အား သနားကြင်နာနိုင်သော မည်သည့်နိုင်ငံအပါအဝင် အီရန်အပေါ် အရေးယူမှုများ ပြန်လည်ချမှတ်ရန် တရားဝင်အမိန့်ပေးမည်ဖြစ်သည်။

အောက်တိုဘာလတွင် snapback ယန္တရား သက်တမ်းကုန်ဆုံးပါက အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ရုရှားကြား လက်ရှိ ပထဝီနိုင်ငံရေးရာသီဥတုကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားလျှင် ကောင်စီမှတစ်ဆင့် ထိုပြဿနာနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်ဆုံးဖြတ်ချက်အသစ်ကိုမဆို အတည်ပြုနိုင်ဖွယ်မရှိသောကြောင့် အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို တန်ပြန်ရန်အတွက် ကုလသမဂ္ဂ၏ လက်များကို ချည်နှောင်ထားဖွယ်ရှိသည်။