ကမ္ဘာကြီးက နိုင်ငံတကာနေ့နဲ့ Auschwitz သေစခန်း လွတ်မြောက်ရေး ၈၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်နေ့ကို တနင်္လာနေ့မှာ ကျင်းပခဲ့ရာ ကမ္ဘာ့အဟောင်းဆုံး လူမျိုးရေး လက်နက်ကိုင်မှုဟာ ထပ်မံတိုးပွားလာပါတယ်။
အစ္စရေးသမ္မတ Isaac Herzog က တနင်္လာနေ့မှာ ကုလသမဂ္ဂမှာ သြ၀ါဒနေ့ အထိမ်းအမှတ်အနေနဲ့ တက်ရောက် ဟောကြားရာမှာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ “ ကျင့်ဝတ် တန်ဖိုး” ဟာ “ အချိန်အခါတိုင်း တဖြည်းဖြည်း တိုးတက်လာတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
လူအုပ်ကြီး စည်ကားတဲ့ ပြည်ထောင်စု ညီလာခံ ခန်းမမှာ ဟောပြောရင်း “ နာဇီ တိုက်ဖျက်ရေး သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး နောက်ပိုင်း ယူရွှေးလူမျိုးတွေကို အကြီးမားဆုံး သတ်ဖြတ်မှုကို ခွင့်ပြုထားတဲ့ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု သဘောထားတွေ အဟန့်အတားမရှိ ပွားများနေတာ ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မလဲ။ ကမ္ဘာ့သမိုင်းတလျှောက် အကြီးမားဆုံး လူမျိုးသုဉ်း သတ်ဖြတ်မှု – Holocaust နောက်မှာ တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေက ‘လူမျိုးသုဉ်း’ ကို တစ်ခုတည်းသော ရည်ရွယ်ချက်အတွက်သာ – အစ္စရေးနိုင်ငံနဲ့ ယူရွှေးလူမျိုးတွေကို တိုက်ခိုက်ဖို့ သတ်မှတ်ချက်ကို ဘယ်လို လိမ်လည်နိုင်မလဲ။ ‘Holocaust ကို ပြောင်းပြန်လှန်’ ဆိုတဲ့ ကျိန်စာဆိုး ဖြစ်စဉ်ကို လက်ခံနေတာလဲ?”
Herzog က “ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု၊ တိရစ္ဆာန် လုပ်ရပ်၊ ကြမ်းတမ်းမှုနဲ့ လူမျိုးရေး ခွဲခြားမှု” တွေဟာ ကုလသမဂ္ဂမှာ ပွားများနေတယ်လို့ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး “ ဒီမှာ ကိုယ်စားပြုထားတဲ့ နိုင်ငံအများစုက – ඒවාကို မကြုံတွေ့ဘူး၊ ඒවාကို တစ်သဘောတည်း ကြိုတင် ကန့်ကွက်ခြင်း မပြုဘူး နဲ့ ඒවාကို တိုက်ဖျက်ခြင်း မပြုဘူး” လို့ ပြောပါတယ်။
မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ (ADL) ၏ နောက်ဆုံး Global 100 စစ်တမ်းမှာ ကမ္ဘာ့လူ ၂.၂ ဘီလီယံကျော်ရဲ့ ၄၆% ဟာ “ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု အမြင်တွေကို အမြစ်တွယ် ထားရှိကြတယ်” လို့ တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ADL က ၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့တာထက် “ နှစ်ဆ ကျော်” ပိုများပါတယ်။
ADL စစ်တမ်းမှာ စစ်တမ်းမေးမြန်းခံရသူတွေထဲက ယူရွှေးလူမျိုးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆိုးရွားတဲ့ သွင်ပြင်လက္ခဏာ ၁၁ ခုထဲက ၆ ခု သို့မဟုတ် ထို့ထက်ပိုသော အချက်တွေကို “ အတိအကျ မှန်တယ်” သို့မဟုတ် “ ဖြစ်နိုင်ခြေ များတယ်” လို့ ဖြေကြားခဲ့သူ အရွယ်ရောက်ပြီးသူ ရာခိုင်နှုန်းကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဆွီဒင်မှာ ၅%၊ နော်ဝေ၊ ကနေဒါနဲ့ နယ်သာလန်မှာ ၈% ကနေ ကူဝိတ်၊ ကမ်းရိုးတန်း ဒေသနဲ့ ဂါဇာမှာ ၉၇% အထိ ရှိပါတယ်။
အလယ်ပိုင်း အရှေ့နဲ့ အာဖရိကမှာ တုံ့ပြန်သူ ၇၆%၊ အာရှမှာ ၅၁% နဲ့ အရှေ့ ဥရောပမှာ ၄၉% ဟာ စစ်တမ်းကောက်ယူခဲ့တဲ့ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု အများစုနဲ့ သဘောတူကြတယ်လို့ တွေ့ရှိရပါတယ်။ အမေရိက (၂၄%)၊ အနောက်ဥရောပ (၁၇%) နဲ့ သြစတြေးလျ (၂၀%) မှာနေထိုင်သူတွေက လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု စကားတွေနဲ့ သဘောတူညီမှု နည်းပါးပေမယ့် ဒီဒေသတွေက နိုင်ငံတွေမှာ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၇ ရက်နေ့ကတည်းက အမြောက်အမြား တိုးပွားလာခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကမှာ ပြဿနာတွေ တိုးပွားလာမှုကို တုံ့ပြန်ရာမှာ အမေရိကန် ယူရွှေးလူမျိုး အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ တချို့ဟာ နိုင်ငံပြင်ပမှာ လုံခြုံရာ ဌာနရှာဖွေလာကြပါတယ်။ မီဒီယာ သတင်းအရ အစ္စရေးရဲ့ လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေးနဲ့ လက်ခံရေး ဝန်ကြီးဌာနက ၂၀၂၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ အမေရိကန် ၃,၃၄၀ ကျော် အစ္စရေးကို လာရောက် နေထိုင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ အစ္စရေးကို လာရောက် နေထိုင်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန် ၂,၄၇၉ ယောက်ထက် ၃၀% ကျော် ပိုများပါတယ်။
Apex Capital Partners ရဲ့ တည်ထောင်သူ Nuri Katz က နှစ် ၃၂ ကျော် စီးပွားရေး လုပ်ငန်း တကွ နိုင်ငံသား လျှောက်ထားမှု လုပ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ် ၅ နှစ်အတွင်း Katz က Digital ကို အမေရိကမှာ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု မှတ်တမ်း စံချိန်တင် တိုးပွားလာမှုကြောင့် သူ့ရဲ့ ယူရွှေး ဖောက်သည် ฐาน ကြီးထွားလာကြောင်း ပြောပြခဲ့ပါတယ်။ “ အမေရိကန် ယူရွှေးလူမျိုးတွေဟာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီး စတင်ပြီးနောက် ဥရောပမှာ ติดอยู่တဲ့ သူတို့ရဲ့ ဘိုးဘွားတွေလိုပဲ ကျန်ရစ်ခဲ့ပြီး ထွက်မသွားနိုင်တာကို ကြောက်ကြတယ်” လို့ သူက ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။
Katz က သူ့ရဲ့ ယူရွှေး ဖောက်သည်တွေအကြား St. Kitts နဲ့ Antigua လို ကာရစ်ဘီယံ နိုင်ငံသေးလေးတွေမှာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း တကွ နိုင်ငံသား လျှောက်ထားမှုဟာ ရေပန်းစားကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အစ္စရေးနဲ့ Hamas ကြား ကြာမြင့်စွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ ဟာ လုပ်ဆောင်နေပေမယ့် ကမ္ဘာတဝန်း လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု အခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ခက်ခဲနိုင်ပါတယ်။
Orthodox Union ရဲ့ အမှုဆောင် ဒုတိယ ဥက္ကဌ Rabbi Moshe Hauer က Digital ကို “ ကမ္ဘာကြီးက ပြီးခဲ့တဲ့ တစ်နှစ်ခွဲအတွင်း လိမ်လည်မှုတွေကို သူတို့ရဲ့ စိတ်ထဲကနေ ဖယ်ရှားဖို့ အချိန်ယူရမယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ သူက “ ယူရွှေးလူမျိုးတွေ၊ အစ္စရေးအစိုးရ၊ အစ္စရေး ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ စစ်သည်တွေဟာ တိုက်ပွဲကို ရပ်တန့်နိုင်တဲ့၊ လူတိုင်းရဲ့ အနာဂတ်ကို အပြုသဘောဆောင်တဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ တည်ဆောက်နိုင်တဲ့၊ ကမ္ဘာကြီးကို ပြဿနာတွေ ဖြေရှင်းဖို့ ပြန်လည် လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့ နေ့ကို စောင့်ဆိုင်းနေကြတယ်” လို့ သူက အလေးပေး ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ ကျနော်တို့ အရမ်းကို စိတ်အားထက်သန်နေကြပါတယ်” လို့ သူက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ “ ယူရွှေး အသိုင်းအဝိုင်းမှာ လုံခြုံရေး ကုန်ကျစရိတ်တွေ တိုးလာတယ်” လို့ Hauer က ပြောကြားခဲ့ပြီး တချို့က ဒီကုန်ကျစရိတ်ကို “ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု အခွန်” လို့ ခေါ်ကြောင်း ရှင်းပြခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်တွေမှာ ဘုရားကျောင်း တာဝန်ခံ ဘုန်းကြီးအဖြစ် Hauer က “ ဘုရားကျောင်းမှာ လုံခြုံရေးဆိုတာ နောက်ဆုံး ထွက်သွားသူက သော့ကို လော့ခ်ချရမယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ ဒီနေ့မှာတော့ “ အရှိန်အ ကြီးဆုံး ကော်မတီတွေဟာ ဘုရားကျောင်းအများစုမှာ ရှိပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကုန်ကျစရိတ်ဟာ လုံခြုံရေးအတွက် သုံးစွဲတဲ့ “ အရေးပါတဲ့ ဒေါ်လာထက် ပိုများပါတယ်” လို့ Hauer က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ ကုန်ကျစရိတ်က ယုံကြည်ခြင်း အသိုင်းအဝိုင်းတွေက မိသားစု ခိုင်မာအောင် နဲ့ အသိုင်းအဝိုင်း ခိုင်မာအောင် လုပ်ဖို့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသင့်တဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ အရင်းအမြစ်တွေကို လွှဲပြောင်းနေတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “ အသိုင်းအဝိုင်း ယူရွှေး အိမ်တွေကို တောင်ပြုလုပ်နေတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
“ ကောင်းတဲ့ သတင်း” အနေနဲ့ Hauer က “ လူအုပ်ကြီး ဆန္ဒပြမှုတွေက ထွက်ပေါ်လာတဲ့ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှုဟာ ဘုရားသခင်ကျေးဇူးတော်ကြောင့် တိုးတက်လာတယ်” လို့ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပြီး “ ဒါဟာ နိုင်ငံရဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တာဝန်သိတဲ့ လူတွေရဲ့ သဘာဝကောင်းတွေကို ပြောပြတယ်” လို့ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ ကျနော်တို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်” လို့ သူက ရှင်းပြခဲ့ပြီး အမေရိကမှာ “ အမြဲတမ်း တိတ်ဆိတ်နေတဲ့ လူအများစုက လူတိုင်းကို ကျူးလွန်နေတဲ့ လူမျိုးရေး တိုက်ခိုက်မှု လုပ်ရပ်တွေကို မုန်းတယ်” လို့ သူက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ Hauer က နိုင်ငံက “ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြန်ပြင်ရမယ်” လို့ ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
လက်ရှိမှာ လွတ်မြောက်မယ့် လက်ရှိ လူသား တချို့သာ ရှိသေးတာကြောင့် သက်သာရာရစရာ အချိန် မရောက်သေးပါဘူး။
Hauer က ကြာမြင့်စွာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ရတဲ့ လူသား လွှဲပြောင်းမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်မှာ မျှော်လင့်ချက်နဲ့ စိတ်ပျက်မှု နှစ်မျိုးလုံးကို တွေ့ရှိရပါတယ်။ “ ကျနော်တို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ နောက်ပြီး Hamas လက်ထဲမှာ ကျန်ရစ်သူတွေအတွက် ငိုကြွေးပါတယ်” လို့ Hauer က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ အုပ်ချုပ်ရေးသစ်က အဟောင်းတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး Hamas ကို ဖိအားပေးဖို့ လိုအပ်တာတွေ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာကို ကျနော်တို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာကြီးက ဒီလို ကြာကြာ ခွင့်ပြုခဲ့တာကို ကျနော်တို့ ဒေါသထွက်ပါတယ်။ သမ္မတ Trump က မြန်မြန် လွတ်မြောက်အောင် လုပ်ဆောင်ခဲ့တာကို ကျနော်တို့ ကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ကျန်ရစ်သူ အများအပြားကို ကျနော်တို့ မေ့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ငရဲကြီးကို ပေးရမယ်” လို့ Hauer က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ `