FIRST ON FOX: ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံရဲ့ ယခင်ဝန်ကြီးချုပ် နီကာ ဂီလောရီက Digital နဲ့ သီးသန့်တွေ့ဆုံမှုမှာ လက်ရှိ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံမှာ ရုရှားပုံစံ ရွေးကောက်ပွဲတွေ ကျင်းပနေပြီး ယုံကြည်စရာ သို့မဟုတ် တရားဝင် လွှတ်တော်မရှိတော့ဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့ပြီး ဂျော်ဂျီယာရဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂ ပူးပေါင်းရေး ကြိုးပမ်းမှုကို ထပ်မံ ထိခိုက်စေခဲ့ပါတယ်။
“ ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ လိမ်ညာထားတာဖြစ်ပြီး လက်ရှိမှာ ကျွန်တော်တို့မှာ တရားမဝင် လွှတ်တော် ရှိနေပါတယ်” လို့ ဂီလောရီက Digital ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
ဂျော်ဂျီယာရဲ့ ဒီမိုကရေစီ တိုက်ပွဲမှာ ပါဝင်သူ အများအတွက် ရုရှားက ထောက်ခံတဲ့ ဟာ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်အတွက် အနိုင်ရတာ အမှန်ပင် ဖြစ်ပါတယ်။
“ ပူတင်က ဥရောပရဲ့ ဖိအားတွေကို ခုခံနေတဲ့ ဂျော်ဂျီယာအစိုးရကို ဝန်ကြီးချုပ် ဣရတ်ကလီ ကိုဘာခီဒ်ဇေက ဥရောပ ပူးပေါင်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ရပ်တန့်မယ်လို့ ကြေညာပြီး စက္ကန့်ပိုင်းအတွင်းမှာ ချီးမွမ်းခဲ့ပါတယ်” လို့ ဂီလောရီက ပြောပါတယ်။
“ အရာရာဟာ တွင်တွင်ကြီး စီစဉ်ထားသလို ထင်ရပါတယ်” လို့ ယခင်ဝန်ကြီးချုပ်က ထပ်လောင်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
၂၀၀၉ ကနေ ၂၀၁၂ ခုနှစ်အထိ ဂျော်ဂျီယာရဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဂီလောရီက လက်ရှိ ဂျော်ဂျီယာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေမှာ ရုရှားရဲ့ လက်တွေကို တွေ့နိုင်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ယခင်ဝန်ကြီးချုပ်က ရုရှားသမ္မတ ဟာ သူ့အိမ်နီးချင်းတွေရဲ့ အရေးအခင်းတွေကို ၀င်ရောက် စွက်ဖက်တဲ့ ပုံစံ နောက်ပိုင်းမှာ ရှိနေပြီး ရုမေးနီးယား ဖွဲ့စည်းပုံ တရားရုံးရဲ့ ရုရှား ၀င်ရောက်စွက်ဖက်မှုကြောင့် နိုင်ငံရဲ့ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကို ပယ်ဖျက်လိုက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်နဲ့ မော်လ်ဒိုဗာရဲ့ ဒီမိုကရေစီကို နိုင်ငံရေး စနစ်မှာ 혼란ဖြစ်အောင် လုပ်တာတွေကို ဥပမာ ပေးပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ ဒါကြောင့် ကျွန်တော်တို့မှာ အလားတူ အခြေအနေတစ်ခု ရှိနေပြီး မော်စကိုမှာ ရေးသားထားတာပါ။ ရုမေးနီးယား၊ မော်လ်ဒိုဗာ၊ ယူကရိန်းမှာ လုပ်ခဲ့ပြီး လက်ရှိမှာ ဂျော်ဂျီယာမှာ လုပ်နေတာပါ” လို့ ဂီလောရီက ပြောပါတယ်။
ရုရှား ထောက်ခံတဲ့ Georgian Dream ပါတီက ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရပြီး ဥရောပသမဂ္ဂ ပူးပေါင်းရေး ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ရပ်တန့်လိုက်တဲ့နောက် တစ်လနီးပါး ကြာ ဆောင်းရာသီ အေးစက်မှုနဲ့ အာဏာပိုင်တွေကို ဂျော်ဂျီယာ ပြည်သူ ထောင်ပေါင်းများစွာ တိုက်ပွဲဝင်ခဲ့ကြပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်က ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြမှုတွေ စတင်ပြီးနောက် လူ ၄၆၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး ၃၀၀ လောက်ဟာ ပြင်းထန်တဲ့ ရိုက်နှက်မှုနဲ့ အခြား ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေကို ခံခဲ့ရတယ်လို့ Amnesty International က ပြောပါတယ်။
ဂီလောရီက ဂျော်ဂျီယာ သမ္မတ Salome Zourabichvili ဟာ နုတ်ထွက်သင့်တာ မဟုတ်ဘဲ သူမရဲ့ ရာထူးမှာ ဆက်ရှိသင့်တယ်လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ Zourabichvili ရဲ့ သမ္မတ သက်တမ်းဟာ ဒီဇင်ဘာ ၂၉ ရက်မှာ ကုန်ဆုံးမှာ ဖြစ်ပြီး လွှတ်တော်မှာ အများစုနေရာ ရရှိထားတဲ့ Georgian Dream က သူမရဲ့ လက်ရှိ နေရာအတွက် Mikheil Kavelashvili ကို ခန့်အပ်ထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
“ ဂျော်ဂျီယာ သမ္မတ Salome Zourabichvili ဟာ လက်ရှိမှာ ဂျော်ဂျီယာမှာ ရှိတဲ့ တရားဝင် ထုတ်ပြန်ချက် တစ်ခုတည်းပဲ” လို့ ဂီလောရီက ပြောပါတယ်။
Zourabichvili က ရွေးကောက်ပွဲဟာ လိမ်လည်မှုတွေ ပါဝင်တယ်၊ လွှတ်တော်ဟာ တရားမဝင်ဘူး၊ သူမရဲ့ နေရာ လက်ခံတဲ့ အာဏာ မရှိဘူးလို့ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ Georgian Dream က ထောက်ခံထားတဲ့ Kavelashvili ဟာ အနောက်နိုင်ငံတွေကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်သူ ဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲဝင်တွေက သူ့ကို ဂျော်ဂျီယာ နိုင်ငံကို ရုရှားနဲ့ ပိုနီးစေဖို့နဲ့ ဥရောပ ဆန္ဒတွေကနေ ဖယ်ရှားဖို့ Georgian Dream ရဲ့ စိတ်ကူး တွေကို ချဲ့ထွင်တာလို့ မြင်ကြပါတယ်။
သမ္မတ Zourabichvili က အောက်တိုဘာလ ရွေးကောက်ပွဲဟာ ခိုးယူခံရတာ ဖြစ်ပြီး သူမ နုတ်ထွက်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တနင်္ဂနွေည က Tbilisi မြို့လယ် Rustaveli Avenue မှာ ကျင်းပတဲ့ လူစု လူဝေးမှာ Zourabichvili ဟောပြောတာကို လူထောင်ပေါင်းများစွာ လာရောက် နားထောင်ခဲ့ကြပြီး သမ္မတက Georgian Dream ခေါင်းဆောင်တွေကို ညှိနှိုင်းပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ပြန်လုပ်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။
“ ရွေးကောက်ပွဲ ဘယ်လို ကျင်းပမလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကျွန်မ ထိုင်ပြီး ဖြေရှင်းချင်ပါတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ၂၉ ရက်နေ့မတိုင်ခင် သဘောတူရမယ်” လို့ သမ္မတက X မှာ တင်ခဲ့ပါတယ်။
Zourabichvili ဟာ ဆန္ဒပြ လှုပ်ရှားမှုရဲ့ ခေါင်းဆောင် အဖြစ် ပေါ်လာသော်လည်း သူမရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်က သူမရဲ့ သမ္မတ သက်တမ်း ၂၉ ရက်နေ့မှာ officially ကုန်ဆုံးတဲ့ အခါ ပိုပြီး 혼란ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
ဂျော်ဂျီယာရဲ့ လက်ရှိ ဝန်ကြီးချုပ် Irakli Kobakhidze က Zourabichvili ဟာ သမ္မတ ရာထူး နုတ်ထွက်မယ်ဆိုရင် ထောင်ချ သင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ရုရှား ထောက်ခံတဲ့ Georgian Dream ပါတီက ရွေးကောက်ပွဲ ညမှာ မဲရလဒ် ထွက်ပြီး ခန့်မှန်းခြေ ၅၄% နဲ့ အနိုင်ရတယ်လို့ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ပူးပေါင်း တိုက်ပွဲဝင်တွေက ၃၈% ပဲ ရခဲ့ပါတယ်။ Georgian Dream က အနောက်နိုင်ငံတွေနဲ့ ပူးပေါင်းရေးကို ဆက်လုပ်သွားမယ်၊ အိမ်နီးချင်း ရုရှားနဲ့ လက်တွေ့ကျကျ ဆက်ဆံရေး ထားရှိမယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အောက်တိုဘာလ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲပေးပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ် Irakli Kobakhidze က “ ဒါဟာ စစ်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ကျင့်ဝတ် မဲ့ ပြောဆိုမှုနဲ့ ဓလေ့ ထုံးတမ်း တန်ဖိုးတွေ၊ နိုင်ငံရဲ့ အမှောင်ကျ သမိုင်းနဲ့ တောက်ပတဲ့ အနာဂတ်တို့ရဲ့ လူထု ဆန္ဒခံယူပွဲ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
တိုက်ပွဲဝင် ခေါင်းဆောင် အများအပြားက Georgian Dream ရဲ့ အနိုင်ရမှုကို ငြင်းပယ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲကို ခိုးယူ လိမ်ညာထားတယ်လို့ ပြောဆိုကြပါတယ်။
ဂျော်ဂျီယာ သမ္မတနဲ့ အနောက်နိုင်ငံ လေ့လာသူ အများအပြားက ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်တွေဟာ လိမ်လည်မှုနဲ့ မဲပုံးထည့်တာ စတဲ့ မမှန်ကန်မှုတွေကြောင့် ညစ်ပတ်နေတယ်လို့ အတည်ပြုခဲ့ကြပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲဟာ “ တင်းမာတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပဋိပက္ခတွေနဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေကို ကြောက်ရွံ့အောင် လုပ်တာတွေ အကြီးအကျယ် ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်” လို့ ဥရောပ လုံခြုံရေးနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အဖွဲ့ (OSCE) က ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ ဥရောပ ကောင်စီ ဥက္ကဌ Charles Michel က စွပ်စွဲခံရတဲ့ မမှန်ကန်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ တောင်းဆိုနေပါတယ်။
ဂျော်ဂျီယာ ပြည်သူ အများအပြားဟာ ဥရောပသမဂ္ဂ ပူးပေါင်းဖို့ ဆန္ဒ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ရှိပြီး မဲခွဲစစ်တမ်းတွေအရ ၈၃% အထိ ထောက်ခံကြောင်း ပြသခဲ့ပါတယ်။ Georgian Dream ပါတီက ၂၀၂၃ ခုနှစ်မှာ ဥရောပသမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် လောင်း ဖြစ်လာတဲ့နောက် ဥရောပသမဂ္ဂ ပူးပေါင်းရေး ကြိုးပမ်းမှုတွေကို ရပ်တန့်ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားက ၂၀% ကျော် ငွေကြေး ထောက်ပံ့မှု ရရှိတဲ့ နိုင်ငံသား၊ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်း၊ သတင်းဌာနနဲ့ အခြား လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေဟာ တရားရေး ၀န်ကြီးဌာနမှာ နိုင်ငံခြား ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် မှတ်ပုံတင်ရမယ်လို့ လိုအပ်တဲ့ အပြီးမှာ ဥရောပသမဂ္ဂက ဂျော်ဂျီယာရဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဆိုင်းငံ့ ထားခဲ့ပါတယ်။
ကရင်မလင် ထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံခြား ကိုယ်စားလှယ် ဥပဒေ ပြဌာန်းပြီးနောက် အမေရိကန်က ဥပဒေကို မဲပေးတဲ့ ဂျော်ဂျီယာ အရာရှိတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်သူတွေကို ဖြိုခွင်းဖို့ တာဝန်ရှိတဲ့ လုံခြုံရေး အေဂျင်စီတွေကို ပိတ်ဆို့မှုနဲ့ ခရီးသွား ပိတ်ပင်မှုတွေ ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံခြားရေး ၀န်ကြီးဌာနက အစိုးရကို ကူညီထောက်ပံ့မှု ဒေါ်လာ ၉၅ သန်းကိုလည်း ရပ်ဆိုင်းခဲ့ပါတယ်။
Reuters က ဒီသတင်း ဖော်ပြရေးမှာ ပါဝင် ကူညီခဲ့ပါတယ်။
“ `