အဂတိလိုက်စားမှုဆန့်ကျင်ရေး လူထုဆန္ဒပြမှုကြီးများသည် ရုရှား၏ ဥရောပမဟာမိတ်အနီးစပ်ဆုံးကို ဖိအားပေးနေ

ကျောင်းသားဦးဆောင်သော ဆန္ဒပြမှုများသည် ဆာဘီးယားခေါင်းဆောင် အလက်ဇန္ဒား ဗူချစ် (Aleksandar Vucic) ၏ ၁၄ နှစ်တာ အာဏာကို ခြိမ်းခြောက်နေပြီး ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့နှင့် ဆာဘီးယားတစ်ဝန်းရှိ မြို့ကြီးများတွင် လူပေါင်း ၁၀၀,၀၀၀ ကျော် လမ်းမများပေါ်ထွက်ကာ အစိုးရတစ်ဝန်း၌ စနစ်တကျပျံ့နှံ့နေသော အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြလျက်ရှိသည်။

မတ်လ ၁၅ ရက်နေ့သည် ဆာဘီးယား၏ မကြာသေးမီ သမိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံး လူအုပ်ကြီးဖြစ်သည်ဟု လူအများက ယုံကြည်ကြပြီး ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့လယ်တွင် လူပေါင်း ၃၀၀,၀၀၀ ခန့် ချီတက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။

ဆာဘီးယားသမ္မတ ဗူချစ်သည် ရာထူးမှဆင်းပေးရန် တောင်းဆိုမှုများကို လျစ်လျူရှုကာ ဆန္ဒပြလှုပ်ရှားမှုကို အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများ စီစဉ်နေပြီး ပြည်တွင်းစစ်ကို လှုံ့ဆော်နေသည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့သည်။

“ မော်စကိုနှင့် ဘဲလ်ဂရိတ်တို့သည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အရောင်တော်လှန်ရေးများကို အတူတကွ တိုက်ဖျက်ရန် ကတိပြုခဲ့ကြသည်။ ရုရှားသည် ဆာဘီးယားအား ထောက်လှမ်းရေး အကူအညီများ ပေးနိုင်သောကြောင့် ဤသည်မှာ အန္တရာယ်ရှိသည်” ဟု Foundation for the Defense of Democracies မှ သုတေသီ Ivana Stradner က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

“ ဗူချစ်သည် ဆာဘီးယားရှိ ဆန္ဒပြမှုများ ရပ်တန့်သွားရန် မျှော်လင့်နေသော်လည်း ၎င်းတို့သည် တဖြည်းဖြည်း ကြီးထွားလာနေသည်” ဟု Stradner က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ဗူချစ်သည် ကျောင်းသားများကို အနောက်တိုင်း၏ ကျောထောက်နောက်ခံပြုထားသော “ အရောင်တော်လှန်ရေး” ကို စီစဉ်နေသည်ဟု စွပ်စွဲကာ ဥရောပနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာ ဆက်ဆံရန် ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ရုရှားလိုလားသော ယူကရိန်းသမ္မတကို အာဏာမှ ဖြုတ်ချခဲ့သည့် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ယူကရိန်းတော်လှန်ရေး (Euromaidan Revolution) နှင့် နှိုင်းယှဉ်ခဲ့သည်။

အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများသည် အစိုးရသည် နိုဝင်ဘာလအတွင်းက ကျဆုံးခဲ့သော လူများအား အောက်မေ့ဖွယ် အထိမ်းအမှတ်ပွဲတွင် အကြားအာရုံကို ဆိုးရွားစွာ ထိခိုက်စေနိုင်သော အသံလှိုင်းထုတ်လွှတ်သည့်ကိရိယာ (LRAD) အပါအဝင် တရားမဝင်လက်နက်များကို အသုံးပြုသည်ဟု စွပ်စွဲကြသည်။

“ The Belgrade Center for Security Policy သည် Novi Sad ရှိ ပြိုကျခဲ့သော ခေါင်မိုးအောက်တွင် သေဆုံးခဲ့ရသူများအား ဂုဏ်ပြုသောအားဖြင့် သိန်းနှင့်ချီသော နိုင်ငံသားများ စုဝေးနေစဉ် ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူများအပေါ် အသံလှိုင်းထုတ်လွှတ်သည့်ကိရိယာကဲ့သို့ တားမြစ်ထားသော လက်နက်များကို တရားမဲ့စွာနှင့် လူမဆန်စွာ အသုံးပြုခြင်းကို ပြင်းထန်စွာ ရှုတ်ချသည်” ဟု အဆိုပါအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့သည်။

ဆာဘီးယားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Marko Djuric က X တွင် ရေးသားခဲ့သောပို့စ်တစ်ခု၌ စွပ်စွဲချက်များကို ငြင်းဆိုခဲ့သည်။

“ ဆာဘီးယားသည် ဘဲလ်ဂရိတ်မြို့၌ ဆန္ဒပြသူများအပေါ် ‘အသံအမြောက်များ’ အပါအဝင် တရားမဝင်လက်နက်များကို အသုံးပြုခဲ့သည်ဟူသော အခြေအမြစ်မရှိသည့် စွပ်စွဲချက်များကို ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုသည်” ဟု Djuric က ပြောကြားခဲ့သည်။

သမ္မတ ဗူချစ်ကလည်း အဆိုပါ ပြောဆိုချက်များကို “ ရွံရှာဖွယ် မုသား” ဟုခေါ်ကာ နိုင်ငံတော်သို့ မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။

ဆာဘီးယားနိုင်ငံအတွင်း ဖြစ်ပွားနေသော ဆန္ဒပြမှုများသည် ညတွင်းချင်း ဖြစ်ပေါ်လာခြင်းမဟုတ်ဘဲ လပေါင်းများစွာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခြင်းဖြစ်သည်။

ကောလိပ်ကျောင်းသား ထောင်ပေါင်းများစွာသည် ဒီဇင်ဘာလမှစ၍ ဆာဘီးယားမြို့ Novi Sad ရှိ ရထားဘူတာတစ်ခု ပြိုကျမှုကြောင့် လူ ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီးနောက် တရားမျှတမှုနှင့် တာဝန်ယူမှု တောင်းဆိုကာ ချီတက်ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ရထားဘူတာရုံရှိ မိုးကာသည် တရုတ်ကုမ္ပဏီနှစ်ခုမှ ဦးဆောင်ပြုပြင်ပြီးနောက် နိုဝင်ဘာ ၁ ရက်တွင် ပြိုကျခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ရထားဘူတာရုံ၏ ကပ်ဆိုက်မှုအပေါ် မကျေနပ်သံများ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် ဗူချစ်အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ကျယ်ပြန့်စွာဖြစ်ပွားနေသော အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနှင့် တရားဥပဒေစိုးမိုးမှု ယိုယွင်းလာခြင်းကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။

“ ဆန္ဒပြမှုများ၏ အကြောင်းရင်းသည် ပိုမိုနက်ရှိုင်းကြောင်းကိုလည်း အသိအမှတ်ပြုရန် အရေးကြီးပါသည်။ လူအများအပြားသည် အစိုးရကို အကျင့်ပျက်ခြစားသည်ဟု ရှုမြင်ကြပြီး ဗူချစ်အစိုးရအပေါ်တွင်လည်း ယေဘုယျအားဖြင့် မကျေနပ်ကြပါ။ ၎င်းတို့သည် သတင်းစာလွတ်လပ်ခွင့်နှင့် တာဝန်ယူမှု ပိုမိုရရှိရန် တောင်းဆိုနေကြသည်” ဟု Henry Jackson Institute မှ အကြီးတန်းသုတေသီ Helena Ivanov က Digital သို့ ပြောကြားခဲ့သည်။

အစိုးရ၏ အခြေအနေကို လျော့ပါးသက်သာစေရန် ကြိုးပမ်းမှုများဖြစ်သည့် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ပေါင်းများစွာက အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများနှင့် ပတ်သက်သောသူများကို ဖမ်းဆီးခြင်း သို့မဟုတ် ဇန်နဝါရီလတွင် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ခြင်းစသည့် ကိစ္စရပ်များသည် ဆန္ဒပြသူများနှင့် အတိုက်အခံ နိုင်ငံရေးသမားများက အချိန်နှောင်းသွားပြီဟု ရှုမြင်ကြသည်ဟု Ivanov က ပြောကြားခဲ့သည်။

ဘိုင်ဒန်အစိုးရ၏ ဒေသဆိုင်ရာ မူဝါဒကို ကျွမ်းကျင်သူများနှင့် ဘော်လ်ကန်ဒေသကို စောင့်ကြည့်သူ အများအပြားက စိတ်ပျက်ခဲ့ကြပြီး အစိုးရသည် ဗူချစ်အစိုးရကို ချော့မြှောက်ကာ ၎င်း၏ ဒီမိုကရေစီဆန်သော လုပ်ရပ်များကို ဝေဖန်ရန် ငြင်းဆန်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ ဗူချစ်အား လွှမ်းမိုးရန်နှင့် ဘဲလ်ဂရိတ်နှင့် နီးကပ်သော ဆက်ဆံရေးကို ထိန်းသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုများကို ဥရောပသမဂ္ဂသို့ ဝင်ရောက်ရန် လမ်းကြောင်းအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သည်ဟု ရှုမြင်ကြသည်။

ဘော်လ်ကန်ဒေသဆိုင်ရာ အတွေ့အကြုံရှိသော ထိပ်တန်းအဆင့် သံတမန်ဟောင်းတစ်ဦးက Digital သို့ ဗူချစ်သည် ဆန္ဒပြသူများကို “ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အထက်တန်းလွှာ” မှ လှုံ့ဆော်ပြီး ဦးဆောင်သည်ဟု မှားယွင်းစွာ ပုံဖော်နေပြီး သမ္မတ ထရမ့်၏ အာရုံစိုက်မှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို ရရှိရန် မျှော်လင့်နေသည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

အကယ်၍ သမ္မတ ထရမ့်သည် ၎င်းအတွက်ရော အမေရိကန်အတွက်ပါ ဘော်လ်ကန်ဒေသတွင် လျင်မြန်ပြီး စျေးသက်သာသော အနိုင်ရရှိမှုကို လိုချင်ပါက ထရမ့်သည် အမေရိကန်၏ ဒေသဆိုင်ရာ ရပ်တည်ချက်ကို ဗူချစ်ကို ချော့မြှောက်ခြင်းမှ ၎င်းအား ထိန်းချုပ်ခြင်းသို့ ပြောင်းလဲသင့်သည်ဟု သံတမန်က ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆာဘီးယားတွင် ထိုသို့သော ရပ်တည်ချက်သည် အမေရိကန်သည် ဘော်လ်ကန်ဒေသတွင် နောက်ပြောင်နေခြင်းမဟုတ်ကြောင်းနှင့် “ ငြိမ်းချမ်းမှုသည် ခိုင်မာအားကောင်းခြင်းမှတစ်ဆင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်” ဟူသော သဘောတရားကို အသုံးပြုနေစဉ် အေးစက်နေသော ပဋိပက္ခများအတွက် ငြိမ်းချမ်းသော ဖြေရှင်းနည်းကို လိုလားကြောင်း ပြသလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။