`
မန်ဟက်တန်အခြေစိုက် ဖက်ဒရယ်သည် အီရန်-အမေရိကန်သတင်းစာဆရာ Masih Alinejad ကို လုပ်ကြံရန် အီရန်၏ Islamic Revolutionary Guard Corps (IRGC) မှ ငှားရမ်းခြင်းသည် ဥရောပရှိ အတိုက်အခံများကို တီဟီရန်က လုပ်ကြံရန် အမိန့်ပေးခဲ့ကြောင်း ထိတ်လန့်ဖွယ်ရာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုများနှင့် တိုက်ဆိုင်နေပြီး သမ္မတ Trump ၏ အီရန်မူဝါဒအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ကြီးမားနိုင်သည်။
စွပ်စွဲခံရသူ နှစ်ဦး၏ ရုံးတင်စစ်ဆေးခြင်းနှင့် U.S.-sanctioned အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်း IRGC ၏ ယခင်တည်ထောင်သူက အယာတိုလာများသည် ပြည်နှင်ဒဏ်ခံ အီရန်လူမျိုးများကို သတ်ဖြတ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုမှုများသည် သမ္မတ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း Mike Pompeo နှင့် အီရန်-အစိုးရကို ဝေဖန်သူများကို လုပ်ကြံရန် အီရန်၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ချက်ကို ပိုမိုအလေးပေးကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူများက ဆိုသည်။
အစ္စလာမ္မစ်သမ္မတနိုင်ငံ တည်ထောင်သူ Ayatollah Ruhollah Khomeini ၏ ကိုယ်ရံတော်အဖြစ်လည်း တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော IRGC အရာရှိအဆင့်မြင့်ဟောင်း Mohsen Rafiqdoost က နှင်ထုတ်ခံရသော အီရန်အတိုက်အခံများကို ဖယ်ရှားရန် စစ်ဆင်ရေးများကို ကြီးကြပ်ခဲ့ကြောင်း ဗီဒီယိုအင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
အီရန်အစိုးရ ထိန်းချုပ်ထားသော Didehban-e Iran ထုတ်လွှင့်မှုတွင် အင်တာဗျူးတစ်ခု၌ ၎င်းက အတိုက်အခံများတွင် အီရန်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Shapour Bakhtiar၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘွန်းမြို့တွင် လုပ်ကြံခံခဲ့ရသော နာမည်ကြီးအနုပညာရှင် Fereydoun Farrokhzad နှင့် စစ်ဘက်အရာရှိများဖြစ်သော Gholam-Ali Oveissi နှင့် Shahriar Shafiq တို့ ပါဝင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
Rafiqdoost က “ စပိန်ရှိ ဘက်စ်ခ်ခွဲထွက်ရေးအဖွဲ့သည် ကျွန်ုပ်တို့အတွက် ဤလုပ်ကြံမှုများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ကျွန်ုပ်တို့က သူတို့ကို ငွေပေးချေပြီး သူတို့က ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်စား သတ်ဖြတ်မှုများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။” ဟု ပြောသည်။
United Against Nuclear Iran (UANI) ၏ မူဝါဒဒါရိုက်တာ Jason Brodsky က “ Mohsen Rafiqdoost ၏ မှတ်ချက်များသည် အပြစ်ဝန်ခံခြင်းဖြစ်သည်။ အီရန်အရာရှိတစ်ဦးအား လုပ်ကြံမှုများတွင် ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို ငြင်းဆိုနေသည့် အနောက်တိုင်းသတင်းထောက်တစ်ဦးက အင်တာဗျူးတိုင်းတွင် ထပ်ခါထပ်ခါ ပြန်ဖွင့်ပြသင့်သည်။ တနင်္လာနေ့တွင် စတင်မည့် ရုံးတင်စစ်ဆေးမှုသည် အစိုးရ၏ အကြမ်းဖက်ခြိမ်းခြောက်မှုသည် အမှန်တကယ်ဖြစ်ပြီး အသက်ဆုံးရှုံးနိုင်ကာ ကျွန်ုပ်တို့၏ ခေါင်းများကို သဲထဲမြှုပ်ထားခြင်းဖြင့် ပျောက်ကွယ်သွားမည်မဟုတ်ကြောင်း သတိပေးချက်တစ်ခုဖြစ်သည်။
ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က G-7 ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံများမှ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများသည် ပူးတွဲကြေညာချက်တစ်စောင်တွင် “ အီရန်သည် ဒေသတွင်း မတည်ငြိမ်မှု၏ အဓိကအရင်းအမြစ်ဖြစ်ပြီး နျူကလီးယားလက်နက်ကို တီထွင်ပြီး ရယူရန် ဘယ်သောအခါမှ ခွင့်မပြုသင့်ကြောင်း” ကြေညာခဲ့သည်။ အီရန်သည် ယခုအခါ လမ်းကြောင်းပြောင်းလဲပြီး လျှော့ချကာ သံတမန်ရေးကို ရွေးချယ်ရမည်ဟု ၎င်းတို့က အလေးအနက်ဆိုသည်။ အီရန်၏ မတရားဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် သည် ခြိမ်းခြောက်ကိရိယာအဖြစ် တိုးများလာခြင်း၏ ခြိမ်းခြောက်မှုကို ၎င်းတို့က အလေးပေးပြောကြားခဲ့သည်။
“ နိုင်ငံခြားလုပ်ကြံရန် ကြိုးပမ်းမှုများ” ကို ရည်ညွှန်းခြင်းသည် အီရန်အတွက် ထူးထူးခြားခြား ခက်ထန်သော စုပေါင်းဝေဖန်ခြင်းဖြစ်ပြီး Trump၊ Alinejad နှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ အီရန်အတိုက်အခံများကို လုပ်ကြံရန် ကြိုးပမ်းမှုများကြောင့်ဖြစ်သည်။
နိုဝင်ဘာလတွင် Justice Department က ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်မီ ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အလိုတွင် Trump ကိုသတ်ရန် ကြံစည်မှုကို တားဆီးခဲ့ကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။
အီရန်ကျွမ်းကျင်သူ Lisa Daftari က Digital သို့ပြောကြားရာတွင် “ အီရန်၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လုပ်ကြံရေးလှုပ်ရှားမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် ဤထုတ်ဖော်မှုသည် အာဏာရှင်အစိုးရများသည် မိမိတို့နယ်နိမိတ်အပြင်ဘက်တွင် အတိုက်အခံအသံများကို တိတ်ဆိတ်စေပြီး ထိန်းချုပ်ရန် မည်မျှအထိ လုပ်ဆောင်မည်ကို ပြင်းထန်စွာ သတိပေးချက်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများကို ပွင့်လင်းစွာတိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာလုံခြုံရေးအတွက် တိုက်ရိုက်ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်သည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် ပြတ်ပြတ်သားသား တုံ့ပြန်ရမည် – စကားလုံးများဖြင့်သာမက လုပ်ဆောင်ချက်ဖြင့်ပါ တုံ့ပြန်ရမည်။ အကြမ်းဖက်ဝါဒကို အားပေးသူများကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးရန် သမ္မတ Trump ၏ မူဝါဒသည် မှန်ကန်သော ဦးတည်ချက်ဆီသို့ လှမ်းနေခြင်းဖြစ်သော်လည်း မူလာများကို ဟန့်တားရန် မလုံလောက်သေးပေ။”
The Foreign Desk ၏ အယ်ဒီတာချုပ်လည်းဖြစ်သည့် Daftari က “ ကျွန်ုပ်တို့၏ မဟာမိတ်များနှင့် ပိုမိုခိုင်မာသော ထောက်လှမ်းရေးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် IRGC အပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများနှင့် လိုအပ်သောအခြားပြစ်ဒဏ်များဖြင့် တိုးမြှင့်ဖိအားပေးရန် လိုအပ်ပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့၏မြေပေါ်တွင် နိုင်ငံတော်မှ ပံ့ပိုးထားသော အကြမ်းဖက်ဝါဒအတွက် နေရာမရှိကြောင်း သတင်းစကားသည် ရှင်းရှင်းလင်းလင်းဖြစ်ရပါမည်။”
U.S. နှင့် ကနေဒါတို့သည် ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။ ဥရောပတွင် IRGC ၏ အကြမ်းဖက်မှုအစီအစဉ်များနှင့် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုများစွာရှိသော်လည်း United Kingdom နှင့် European Union တို့သည် IRGC ကို အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် သတ်မှတ်ခြင်းကို ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။
တီဟီရန်၏ လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ရေးလှုပ်ရှားမှုဆိုင်ရာ ဂျာမန်-အီရန် ကျွမ်းကျင်သူ Wahied Wahdat-Hagh က Digital သို့ IRGC ၏ ခေါင်းဆောင်ဟောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ “ သူသည် ၎င်းတို့ကျူးလွန်ခဲ့သော ရာဇ၀တ်မှုများကို ဘယ်သောအခါမှ မဖုံးကွယ်ခဲ့သည့် ကွန်ဆာဗေးတစ်အစ္စလာမ်မစ်အုပ်စုတွင် ပါဝင်သည်။ သူသည် အစိုးရ၏ အတိုက်အခံများကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ခြင်းအတွက် ဂုဏ်ယူသည်။”
Digital သည် Farrokhzad ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် ဘွန်းမြို့ရှိ ဂျာမန်ဖက်ဒရယ်အစိုးရရှေ့နေရုံးနှင့် ရှေ့နေရုံးသို့ Farrokhzad ၏အမှုကို ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ရန် အစီအစဉ်ရှိမရှိ မေးမြန်းခဲ့သည်။
ဂျာမန်-အီရန် အတိုက်အခံခေါင်းဆောင် Mina Ahadi က ဂျာမနီဆိုင်ရာ အီရန်သံအမတ်ဟောင်း Seyed Hossein Mousavian ၏အမှုကို ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ပြီး သူသည် Princeton University တွင် သုတေသီဖြစ်ပြီး အာဏာပိုင်များက ဖမ်းဆီးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။
Digital က ဧပြီလ ၂၀၂၄ ခုနှစ်တွင် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်များအတွင်း ဥရောပရှိ အီရန်အတိုက်အခံများကို သတ်ဖြတ်မှုတွင် Farrokhzad လည်း ပါဝင်ကြောင်း အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်အထိ ဂျာမနီဆိုင်ရာ အီရန်သံအမတ်အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော Mousavian သည် ၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင် ဘာလင်မြို့ရှိ စားသောက်ဆိုင်တစ်ခုတွင် ကာ့ဒ်အတိုက်အခံများအား အီရန်အစိုးရက အမိန့်ပေး၍ သတ်ဖြတ်မှုတွင် ပါဝင်ပတ်သက်သည်ဆိုသော စွပ်စွဲချက်များကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
Trump က အမေရိကန်နှင့် EU မှ သတ်မှတ်ထားသော အီရန်အစိုးရအကြမ်းဖက်သမား Qassem Soleimani ကို အီရတ်နိုင်ငံတွင် ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ရန် အမိန့်ပေးပြီးနောက် Mousavian က ၂၀၂၂ ခုနှစ် အီရန်တီဗီအစီအစဉ်တွင် ငွေပေးချေခဲ့သည်။ အမေရိကန်အစိုးရ၏အဆိုအရ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် အမေရိကန်စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်း ၆၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်မှုတွင် တာဝန်ရှိသူဖြစ်သည့် Soleimani ၏ ဈာပနသို့လည်း Mousavian သည် အီရန်သို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။
Mousavian သည် အီရန်ရှိ Chain Murders ဟုခေါ်သော အီရန်အစိုးရ၏ နိုင်ငံတော်မှ ပံ့ပိုးပေးသော လှုပ်ရှားမှု – ၁၉၈၆ ခုနှစ်မှ ၁၉၉၈ ခုနှစ်အတွင်း အရေးပါသော အီရန်အတိုက်အခံများကို ချေမှုန်းခဲ့သည့် လှုပ်ရှားမှုနှင့် ပတ်သက်၍ X တွင် ပါဝင်ရေးသားခဲ့သည်။ Mousavian က “ Fereydoun Farrokhzad ကို ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘွန်းမြို့ရှိ သူ့အိမ်တွင် ၁၉၉၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လလယ်ပိုင်းတွင် လုပ်ကြံခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ကျွန်တော်သည် ဂျာမနီနိုင်ငံဆိုင်ရာ အီရန်သံအမတ်ဖြစ်ပြီး သံရုံးရှိ ကျွန်တော့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့်အတူ ဂျာမနီတွင်နေထိုင်ပြီး အီရန်သို့ ပြန်လိုသူ အီရန်လူမျိုးများ ပြန်လာနိုင်ရေးအတွက် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။”
Mousavian ၏ တွစ်တာမှတ်ချက်တွင် “ ကျွန်ုပ်တို့က ထိုကိစ္စကို လိုက်နာခဲ့ပြီး တီဟီရန်ရှိ သက်ဆိုင်ရာအာဏာပိုင်များက Farrokhzad ကို နိုင်ငံခြားရှိ အီရန်အတိုက်အခံများက လုပ်ကြံခဲ့ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ကို အာမခံခဲ့သည်။ ထို့နောက် ကျွန်ုပ်တို့က တီဟီရန်၏ ရပ်တည်ချက်ကို ဂျာမန်အာဏာပိုင်များနှင့် အင်တာဗျူးများတွင် ပြန်လည်ပြောကြားခဲ့သည်။”
သူ၏ထုတ်ပြန်ချက်ကို နိဂုံးချုပ်သည်မှာ “ Farrokhzad ကဲ့သို့သော ၎င်းတို့၏ ဇာတိမြေသို့ ပြန်လိုစိတ်ရှိသူများသည် ၎င်းတို့၏ မွေးရပ်မြေသို့ ဘေးကင်းစွာ ပြန်နိုင်လိမ့်မည်ဟု ဆုတောင်းပါသည်။ ပြည်ပတွင်နေထိုင်သော အီရန်လူမျိုးများ၏ အလားအလာကို အသုံးချနိုင်ရန်နှင့် ၎င်းတို့၏ ဇာတိမြေသို့ ပြန်လာနိုင်ရေးအတွက် အပြည့်အဝလုံခြုံရေးကို သေချာစေရန်သည် အီရန်၏ အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားတွင် တည်ရှိသည်။”
Mousavian သည် WhatsApp မက်ဆေ့ချ်နှင့် တယ်လီဖုန်းခေါ်ဆိုမှုအပါအဝင် Digital ၏ အီးမေးလ်သတင်းအချက်အလက်တောင်းခံမှုများစွာကို ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်းမရှိပေ။
အီရန်-အမေရိကန် လူ့အခွင့်အရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ Lawdan Bazargan က အီရန်အစိုးရသည် အီရန်အတိုက်အခံများကို နိုင်ငံအတွင်းသို့ ပြန်ခေါ်လာပြီး နောက်ပိုင်းတွင် သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ Mousavian သည် Farrokhzad ကို ပြန်လည်ခေါ်ယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်ဆိုသော ရှင်းပြချက်ကို သူမက သံသယရှိခဲ့သည်။ Bazargan သည် အီရန်သို့ ပြန်သွားပြီး အစိုးရက သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် အတိုက်အခံတစ်ဦးဖြစ်သည့် Javad Safar ၏အမှုကို ရည်ညွှန်းပြောဆိုခဲ့သည်။ အီရန်အစိုးရသည် ထင်ရှားကျော်ကြားသော အီရန်အတိုက်အခံများကို လုံခြုံရေးလျော့ရဲသော နိုင်ငံများသို့ ခေါ်ဆောင်ရန်နှင့် အတိုက်အခံများကို အီရန်သို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်ရန်အတွက် ခေတ်မီစောင့်ကြည့်ရေးစစ်ဆင်ရေးများကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
ပြောပြနိုင်သော ဥပမာတစ်ခုမှာ ၎င်းကို အစိုးရက လှည့်စားကာ ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် သတ်ဖြတ်ခဲ့သော ဖြစ်သည်။ Zam ၏ ဝဘ်ဆိုဒ်နှင့် ဆိုရှယ်မီဒီယာဆိုင်ရာ အထူးပြုမှုများသည် ဘုန်းတော်ကြီးအစိုးရကို ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ သတင်းအချက်အလက်များ ဖြန့်ဝေရန်နှင့် အစိုးရ၏ အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများကို ဖော်ထုတ်ရန် အထောက်အကူပြုခဲ့သည်။
အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် U.N. မစ်ရှင်သို့ ပေးပို့သော Digital သတင်းအချက်အလက်တောင်းခံမှုများစွာကို ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်း မရှိပေ။
‘ Greg Norman သည် ဤအစီရင်ခံစာတွင် ပါဝင်ရေးသားခဲ့သည်။
“