Trump အဖွဲ့သည် အီရန်နှင့် ‘အပြုသဘောဆောင်သော’ မျက်နှာချင်းဆိုင် နျူကလီးယား ဆွေးနွေးပွဲများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး နောက်သီတင်းပတ်ကုန်တွင် ထပ်မံတွေ့ဆုံမည်

(SeaPRwire) –   အမေရိကန်နဲ့ အီရန် ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ နှစ်ပေါင်းများစွာ တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်လာပြီး ဆွေးနွေးမှုတွေ ရပ်တန့်နေပြီးနောက် အိုမန်နိုင်ငံမှာ ပထမအကြိမ် မျက်နှာချင်းဆိုင် ဆွေးနွေးပွဲကို စနေနေ့မှာ ပြုလုပ်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်အပတ်မှာ ဆက်လက်ဆွေးနွေးသွားမယ်လို့ White House က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

အမေရိကန် အထူးသံတမန် Steven Witkoff နဲ့ အီရန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Abbas Araghchi တို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတာဟာ အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယား အစီအစဉ်ကို တိုးချဲ့နေချိန်မှာ ရာထူးကို ပြန်လည်ရယူပြီးနောက် ပထမဆုံး မျက်နှာချင်းဆိုင် တွေ့ဆုံမှုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

White House က ဆွေးနွေးပွဲတွေဟာ “ အလွန်အပြုသဘောဆောင်ပြီး တည်ဆောက်မှုရှိတယ်” လို့ ဖော်ပြထားပြီး “ ဒီလုပ်ဆောင်ချက်ကို ပံ့ပိုးပေးတဲ့အတွက် အိုမန်ဆူလတန်နိုင်ငံကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက အထူးကျေးဇူးတင်ရှိပါတယ်” လို့လည်း ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန် သံအမတ် Ana Escrogima နဲ့အတူ Witkoff က Araghchi ကို က ဖြစ်နိုင်ရင် သံတမန်နည်းလမ်းနဲ့ ဖြေရှင်းဖို့ ညွှန်ကြားထားတယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဆွေးနွေးပွဲကို အိုမန်နိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် မတ်စကတ်အနီးမှာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး နှစ်နာရီကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပါတယ်။ အိုမန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Said Badr က အစည်းအဝေးကို လက်ခံကျင်းပခဲ့ပါတယ်။

အီရန်အစိုးရ ရုပ်မြင်သံကြားက နှစ်ဖက်စလုံးဟာ အပြန်အလှန် သတင်းစကားတွေ ဖလှယ်ခဲ့ကြပြီး အမေရိကန်နဲ့ အီရန် သံတမန်တွေအကြား တိုတောင်းတဲ့ တိုက်ရိုက်စကားပြောဆိုမှုလည်း ရှိခဲ့တယ်လို့ အတည်ပြု ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

စစ်ရေးဖိအားဟာ အီရန်ကို စားပွဲဝိုင်းဆီ ရောက်လာစေတဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်း ဖြစ်ပုံရပါတယ်။ Lexington Institute မှ အကြီးတန်းအဖွဲ့ဝင် Rebecca Grant က “ Fox Report” မှာ အမေရိကန်က ကို ဒေသတွင်းကို ရွှေ့ပြောင်းခြင်းဖြင့် ရှင်းလင်းတဲ့အချက်ပြမှုကို ပေးပို့ခဲ့တယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ ရွေးချယ်စရာနည်းလမ်းအားလုံးဟာ စားပွဲပေါ်မှာတင်မကပါဘူး။ အားလုံးကို အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဖြန့်ကျက်ထားပါတယ်” လို့ Grant က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ “ [B-2 stealth bombers] လေးစင်းကနေ ခြောက်စင်းလောက်ဟာ Diego Garcia မှာ ရှိနေပြီး လေယာဉ်တင်သင်္ဘော နှစ်စင်းလည်း ရှိပါတယ်။ အဲဒါက အီရန်ရဲ့အာရုံကို တကယ်ရသွားစေပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။

Grant က အီရန်ဟာ အခု ရွေးချယ်စရာတစ်ခုကို ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။

“ အီရန်ဟာ ဆွေးနွေးရမယ်၊ ဒါမှမဟုတ် သူတို့ရဲ့ နျူကလီးယားစက်ရုံတွေကို ဗုံးကြဲခံရမယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။

အမေရိကန်က ၂၀၁၅ ခုနှစ် နျူကလီးယားသဘောတူညီချက်ကနေ နှုတ်ထွက်ပြီးကတည်းက နှစ်နိုင်ငံကြား တင်းမာမှုတွေ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီသဘောတူညီချက်က အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယားအစီအစဉ်အပေါ် တင်းကျပ်တဲ့ကန့်သတ်ချက်တွေ ချမှတ်ထားပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ကစပြီး အီရန်ဟာ ယူရေနီယမ်ကို အလွန်မြင့်မားတဲ့အဆင့်တွေအထိ သန့်စင်နေခဲ့ပါတယ်။ International Atomic Energy Agency (IAEA) ရဲ့ နောက်ဆုံးအစီရင်ခံစာမှာ အီရန်ဟာ ယူရေနီယမ်ကို ၆၀% အထိ သန့်စင်နေပြီး လက်နက်အဆင့်အောက်နားအထိ ရောက်ရှိနေကာ ပေါင်ချိန် ၁၈,၀၀၀ ကျော် စုဆောင်းထားတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မူလသဘောတူညီချက်အရ အီရန်ကို ၃.၆၇% သန့်စင်မှုနဲ့ ပိုနည်းတဲ့သိုလှောင်မှုပမာဏကိုသာ ခွင့်ပြုထားပါတယ်။

အီရန်ဟာ နျူကလီးယားလက်နက်ကို စတင်တည်ဆောက်နေတယ်လို့ မယုံကြည်ကြပေမယ့် အဲဒီနိုင်ငံဟာ ဆုံးဖြတ်လိုက်ရင် လုပ်နိုင်တဲ့အခြေအနေကို ပိုမိုနီးကပ်လာနေပြီလို့ သတိပေးထားပါတယ်။

အမေရိကန် စစ်ရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဗိုလ်ချုပ် Jack Keane က အီရန်ခေါင်းဆောင်တွေဟာ အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယားအစီအစဉ်ကို ကန့်သတ်ဖို့ သဘောတူညီမှု မရရင် စစ်အင်အားကို အသုံးပြုဖို့ Trump က တကယ်ကို စိတ်အားထက်သန်နေတယ်လို့ ယုံကြည်နေကြပြီလို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ သမ္မတဟာ အီရန်ရဲ့နျူကလီးယားလုပ်ငန်းကို ဖယ်ရှားဖို့ အစ္စရေးဦးဆောင်ပြီး အမေရိကန်က ထောက်ခံတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို အပြည့်အဝ ထောက်ခံဖို့ စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားတယ်ဆိုတဲ့ ကောက်ချက်ကို သူတို့ ရောက်ရှိနေကြပြီ” လို့ Keane က ပြောပါတယ်။

Grant က ဆွေးနွေးပွဲတွေ ပျက်သွားရင် အမေရိကန်နဲ့ မဟာမိတ်တွေက အဲဒီလို တိုက်ခိုက်ဖို့ အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီလို့ ရှင်းပြပါတယ်။

“ အစ္စရေးက ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က အီရန်ရဲ့လေကြောင်းရန်ကာကွယ်ရေး အများအပြားကို ဖယ်ရှားခဲ့ပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “ ပြီးတော့ [အမေရိကန်] လေယာဉ်တင်သင်္ဘော နှစ်စင်း၊ ဒေသတွင်းမှာရှိတဲ့ ကုန်းမြေအခြေစိုက် တိုက်လေယာဉ်တွေနဲ့ မြေအောက်ဗုံးခိုကျင်းတွေကို ဖျက်ဆီးနိုင်တဲ့ B-2 ဗုံးကြဲလေယာဉ်တွေ ရှိပါတယ်။ အဲဒါက ခြိမ်းခြောက်မှုရဲ့ပြသမှုပါပဲ” လို့ ဆိုပါတယ်။

သူက အီရန်ဟာ ယူရေနီယမ်ကို သန့်စင်ဖို့ တကယ်တမ်း မလိုအပ်ဘူးလို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုတော့ သူတို့က နျူကလီးယားလောင်စာကို လွတ်လပ်တဲ့ဈေးကွက်မှာ ဝယ်ယူနိုင်လို့ပါပဲ။

“ သူတို့အတွက် သဘောတူညီချက်တစ်ခုကို စတင်လုပ်ဆောင်ဖို့ အချိန်တန်ပါပြီ” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “ ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စစ်ရေးဖိအားနဲ့ Trump ရဲ့ ခိုင်မာတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် သူတို့ သဘောပေါက်လာနေပြီလို့ ထင်ပါတယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

အီရန်သမ္မတ Masoud Pezeshkian က နဲ့ပတ်သက်ပြီး တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းဖို့ သူ့အနေနဲ့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း မရှိဘူးလို့ ပြောကြားခဲ့ပေမယ့် အတိတ်က ကတိတွေကို ဖျက်ဆီးခဲ့တဲ့အတွက် အမေရိကန်ကိုလည်း အပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။

“ သူတို့က ယုံကြည်မှုကို တည်ဆောက်နိုင်တယ်ဆိုတာ သက်သေပြရပါမယ်” လို့ Pezeshkian က မကြာသေးမီက ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ အစိုးရအဖွဲ့ အစည်းအဝေးမှာ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Esmail Baghaei က ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ဆက်လက်ရှိနေရင် နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်တွေ ရှိလာနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

“ အကြမ်းဖက်မှုက အကြမ်းဖက်မှုကို မွေးဖွားစေပြီး ငြိမ်းချမ်းမှုက ငြိမ်းချမ်းမှုကို ဖြစ်စေပါတယ်” လို့ သူက ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။ “ အမေရိကန်က လမ်းကြောင်းကို ရွေးချယ်နိုင်ပြီး အကျိုးဆက်တွေကို ဝန်ခံနိုင်ပါတယ်” လို့ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

အီရန်ဟာ နျူကလီးယားလက်နက် အစီအစဉ်တွေကို စွန့်လွှတ်မှသာ သဘောတူညီချက်တစ်ခု ရနိုင်မယ်လို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“ သဘောတူညီချက်တစ်ခု ရရှိဖို့အတွက် သူတို့ရဲ့ နျူကလီးယားလက်နက်အစီအစဉ်ကို အပြည့်အဝ၊ စစ်ဆေးအတည်ပြုနိုင်အောင် ဖယ်ရှားပစ်ရပါမယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “ ကျွန်တော်တို့ တောင်းဆိုတာက သူတို့ဟာ ပုံမှန်နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံလို ပြုမူဖို့ပါပဲ” လို့ ဆိုပါတယ်။

Grant က နောင်ရရှိမယ့် သဘောတူညီချက်တိုင်းမှာ တင်းကျပ်တဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေ ပါဝင်ဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။

“ အဲဒီထဲမှာ တကယ့်စစ်ဆေးမှုတွေ ပါဝင်ရပါမယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။ “ အဲဒီထဲမှာ သူတို့ သန့်စင်ပြီးသား ယူရေနီယမ်တချို့ကို အမှန်အတိုင်းပြောရရင် စွန့်လွှတ်ရပါမယ်။ သူတို့ရဲ့ ဘယ်လစ်စတစ်ဒုံးကျည် တီထွင်ထုတ်လုပ်မှုအပေါ် ကန့်သတ်ချက်တချို့ ရှိရပါမယ်” လို့ ဆိုပါတယ်။

White House ရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ နှစ်နိုင်ငံဟာ ဧပြီလ ၁၉ ရက်နေ့မှာ အိုမန်နိုင်ငံမှာ ထပ်မံတွေ့ဆုံဖို့ စီစဉ်ထားပါတယ်။

Digital’s Bradford Betz နှင့်