UN ၏ နျူကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့က အီရန်၏ အစီအစဉ်သည် ‘လုံးဝငြိမ်းချမ်းသည်’ ဟုတ်မဟုတ် အတည်မပြုနိုင်ကြောင်း သတိပေး “ `

(SeaPRwire) –   နိုင်ငံတကာနျူကလီးယားအစီအစဥ်များအားလုံးကို စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးရန် တာဝန်ပေးအပ်ထားသည့် ကုလသမဂ္ဂ၏ နျူကလီးယားစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့နှင့် အီရန်တို့အကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိခြင်းကြောင့် ယင်းအဖွဲ့အစည်းအနေဖြင့် အစိုးရ၏ပြောဆိုချက်များရှိသော်လည်း “ လုံးဝငြိမ်းချမ်းမှုရှိမရှိ” ကို အတည်မပြုနိုင်သေးပေ။

နိုင်ငံတကာအဏုမြူစွမ်းအင်အေဂျင်စီ (IAEA) ၏ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် Rafael Grossi က အေဂျင်စီအနေဖြင့် နျူကလီးယားဆိုင်ရာနေရာဟောင်းများနှင့် နေရာသစ်များသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်ကို အချိန်အတော်ကြာ ပိတ်ပင်ခံထားရုံသာမက အီရန်သည် ၎င်း၏လုပ်ဆောင်မှုများကို ဖုံးကွယ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့်အနေဖြင့် နေရာများကို ပျက်စီးစေခဲ့ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် သတိပေးပြောကြားခဲ့သည်။

၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် IAEA သည် Varamin, Marivan နှင့် Turquzabad အပါအဝင် နေရာသုံးခုတွင် လူလုပ်ယူရေနီယမ်အမှုန်အမွှားများကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။ ယခင်က ယင်းနေရာများကို အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဥ်တွင် အသုံးပြုခဲ့ပြီး တီဟီရန်သည် သေစေနိုင်သော နျူကလီးယားရည်မှန်းချက်များဆီသို့ တစ်ဖန်ပြန်လှည့်သွားသည်ဟု ယုံကြည်ရန် အေဂျင်စီအား ယုံကြည်မှုပေးခဲ့သည်။

“ ထိုအချိန်မှစ၍ ကျွန်ုပ်တို့သည် အီရန်ထံမှ ယူရေနီယမ်အမှုန်အမွှားများရှိနေခြင်းအတွက် ရှင်းလင်းချက်များနှင့် ရှင်းလင်းချက်များကို ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး ကျွန်ုပ်ကိုယ်တိုင်ပါဝင်သည့် အဆင့်မြင့်အစည်းအဝေးများနှင့် တိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုများစွာမှတစ်ဆင့် ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ကံမကောင်းစွာဖြင့် အီရန်သည် အေဂျင်စီ၏မေးခွန်းများကို ထပ်ခါတလဲလဲ မဖြေဆိုခြင်း သို့မဟုတ် နည်းပညာအရ ခိုင်လုံသောအဖြေများ မပေးခဲ့ပါ။

“၎င်းသည် အေဂျင်စီ၏ စစ်ဆေးရေးလုပ်ငန်းများကို အဟန့်အတားဖြစ်စေသည့် နေရာများကို သန့်ရှင်းအောင် လုပ်ဆောင်ရန်လည်း ကြိုးပမ်းခဲ့သည်” ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။

အမေရိကန်နှင့် အီရန်ကြား နျူကလီးယားဆွေးနွေးပွဲများတွင် IAEA ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမရှိကြောင်း အတည်ပြုပြောကြားခဲ့သည့် Grossi သည် နှစ်ဖက်စလုံးနှင့် “ ၎င်းတို့၏နှစ်နိုင်ငံဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုကို ထောက်ခံရန်အတွက်” “ နီးကပ်စွာနှင့် အထူးကြိုးစားလုပ်ဆောင်နေကြောင်း” တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားခဲ့သည်။

အဆိုပါသတိပေးချက်သည် IAEA ၏လွန်ခဲ့သည့်လနှောင်းပိုင်းက အစီရင်ခံစာတွင် အီရန်သည် သုံးလအတွင်း ယူရေနီယမ်သိုလှောင်မှုကို ၃၅% နီးပါး အဆမတန် တိုးမြှင့်ခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုပြီးနောက် ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။

ဖေဖော်ဝါရီလတွင် IAEA က တီဟီရန်သည် 60% အထိ ကြွယ်ဝသော ယူရေနီယမ် ၂၇၄.၈ ကီလိုဂရမ် (၆၀၅.၈ ပေါင်) ပိုင်ဆိုင်ထားသည်ဟု အကဲဖြတ်ခဲ့သော်လည်း မေလ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အီရန်တွင် ၄၀၈.၆ ကီလိုဂရမ် (၉၀၀.၈ ပေါင်) ရှိသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ပြီး ယင်းမှာ အစိုးရသည် နျူကလီးယားလက်နက်များ ထုတ်လုပ်နိုင်ရန် နည်းပညာပိုင်းအရ တစ်လှမ်းသာ လိုတော့သည်ဟု ဆိုလိုသည်။

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်က အီရန်၏ အမြင့်ဆုံးခေါင်းဆောင် Ayatollah Ali Khamenei က အီရန်၏ နျူကလီးယားအစီအစဥ်ကို အဆုံးသတ်ရန် အမေရိကန်က တီဟီရန်သို့ တင်သွင်းသည့် အဆိုပြုချက်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဆန့်ကျင်ခဲ့သော်လည်း အထူးသဖြင့် ကြွယ်ဝပြည့်စုံနိုင်စွမ်းနှင့်ပတ်သက်၍ မည်သည့်အရာများပါဝင်သည်ကို မရှင်းလင်းဘဲ တနင်္ဂနွေနေ့တွင် အီရန်ပါလီမန်ဥက္ကဋ္ဌ Mohammad Bagher Ghalibaf က ယင်းအဆိုပြုချက်တွင် မည်သည့်ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုမှ လျှော့ပေါ့ပေးခြင်းမပါဝင်ကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။

White House သည် စာရွက်စာတမ်းတွင် မည်သည့်အရာများပါဝင်သည်နှင့် ပတ်သက်၍ တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း အချို့သော အစီရင်ခံစာများအရ သမ္မတသည် ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့အထိ အီရန်အား အမေရိကန်နှင့် သဘောတူညီမှုရရှိရန် သတ်မှတ်ပေးခဲ့သော်လည်း Digital မှ သီးခြားအတည်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိသေးပေ။

တနင်္လာနေ့တွင် အီရန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ Esmaeil Baghaei က “အမေရိကန်၏အဆိုပြုချက်ကို ကျွန်ုပ်တို့ လက်မခံနိုင်ပါ။ ၎င်းသည် ယခင်အကြိမ်ဆွေးနွေးပွဲများ၏ ရလဒ်မဟုတ်ပါ။

“ ပြီးစီးပြီးနောက် အိုမန်မှတစ်ဆင့် အခြားတစ်ဖက်သို့ ကျွန်ုပ်တို့၏အဆိုပြုချက်ကို တင်ပြပါမည်။ ဤအဆိုပြုချက်သည် ကျိုးကြောင်းဆီလျော်ပြီး ဆင်ခြင်တုံတရားရှိကာ မျှတသည်” ဟု Baghaei က ပြောကြားခဲ့သည်။

အချို့သော အစီရင်ခံစာများက အီရန်သည် ၎င်းတို့၏အဆိုပြုချက်ကို ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် တင်သွင်းနိုင်သည်ဟုလည်း အကြံပြုထားသော်လည်း အီရန်၏ အမေရိကန်ရှိ ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်က ယင်းပြောဆိုချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ မှတ်ချက်ပေးရန် သို့မဟုတ် အတည်ပြုရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။